Ο ετήσιος διαγωνισμός τραγουδιού της Eurovision έχει αγαπηθεί και χλευαστεί ανά τα χρόνια όσο κανείς άλλος στην Ευρώπη. Ενόψει του τελικού του Σαββάτου στη Βασιλεία της Ελβετίας, κάνουμε μια ανασκόπηση στα μοτίβα της ψηφοφορίας του διαγωνισμού για το νικητήριο τραγούδι. Ποιες χώρες συνήθως ανταλλάσσουν πόντους; Υπάρχουν συμμαχίες κρατών στην ψηφοφορία; Πώς η πολιτική, η γεωγραφία και η πολιτιστική σύνδεση επηρεάζουν το αποτέλεσμα του διαγωνισμού;
Το Γαλλικό Πρακτορείο ανέλυσε όλους τους πόντους που κατανεμήθηκαν στα υποψήφια τραγούδια από το 1957. Στο πλαίσιο αυτό, πράγματι διαπιστώθηκαν συγκεκριμένα μοτίβα στις ψηφοφορίες τα οποία υποδεικνύουν ότι τα κριτήρια επιλογής του τραγουδιού μιας χώρας κυμαίνονται από τη γεωπολιτική και τις πολιτιστικές συγγένειες έως βέβαια την απλή αγάπη για το εκάστοτε τραγούδι.
Πώς διαμορφώνονται τα «μπλοκ»
Διάφορα «μπλοκ» κρατών –όπως οι σκανδιναβικές χώρες, οι πρώην σοβιετικές, τα βαλτικά κράτη αλλά και οι χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας– είναι σε γενικές γραμμές αλληλέγγυα μεταξύ τους όσον αφορά την κατανομή των πόντων.
Ετσι, η Νορβηγία, η Φινλανδία, η Δανία και η Ισλανδία έχουν δώσει περισσότερους από το ένα πέμπτο των βαθμών που έχει λάβει η Σουηδία από το 1958 που συμμετείχε για πρώτη φορά στον διαγωνισμό.
Βέβαια, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο πέρα από τη γεωγραφική εγγύτητα. Για παράδειγμα, οι πολιτικές εντάσεις εξακολουθούν να υφίστανται στα Βαλκάνια, «αλλά οι πολιτιστικές συνδέσεις φαίνεται να έχουν υπερισχύσει των πολιτικών διαιρέσεων», δήλωσε στο AFP ο Ντιν Βούλετιτς ο οποίος έχει ασχοληθεί ενεργά με το αποτύπωμα του διαγωνισμού τις τελευταίες δεκαετίες στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. «Θα έλεγα ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι βαλκανικές χώρες μοιράζονται μια παρόμοια μουσική βιομηχανία», προσθέτει.
Πώς ψηφίζουν οι χώρες από την έναρξη του διαγωνισμού τη δεκαετία του 1950 – Φωτ.: AFP
Από την άλλη, τόσο η πολιτιστική σύνδεση όσο και η γεωγραφική εγγύτητα δεν αποτελούν πανάκεια για ανταλλαγές ψήφων στον διαγωνισμό. Το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία, δύο χώρες με αιματηρό πρόσφατο παρελθόν για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Μόνο μία φορά, το 2009, η Αρμενία έδωσε μόλις έναν πόντο, στον γείτονά της.
Οι καλύτεροι «φίλοι»
Ισως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά «μοτίβα» ψηφοφορίας είναι οι ανταλλαγές πόντων μεταξύ της Ελλάδας και της Κύπρου. Οι δύο χώρες από το 1981 δίνουν η μία στην άλλη πάνω από οκτώ βαθμούς (όταν το μέγιστο ήταν 12, μέχρι το 2015) και πάνω από 18 (όταν ήταν 24, από το 2016).
Η Ρουμανία και η Μολδαβία είναι ένα άλλο αντίστοιχο «ζεύγος». Από το 2005 δίνουν η μία στην άλλη πάνω από εννέα και πάνω από 12 πόντους, αντίστοιχα. Ως γειτονικές χώρες, η γεωγραφία, η γλώσσα και η εξοικείωση με τους ερμηνευτές συμβάλλουν στην ανταλλαγή πόντων.
Μονομερής «αγάπη»
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν επίσης παραδείγματα που μια χώρα δίνει διαχρονικά υψηλότερους πόντους σε μια άλλη, χωρίς όμως η τελευταία να «ανταποδίδει».
Στις περιπτώσεις αυτές περιλαμβάνεται η Γαλλία, η χώρα που έχει δώσει περισσότερους πόντους στο Ισραήλ από οποιαδήποτε άλλη. Η Γαλλία υπερψηφίζει επίσης την Πορτογαλία.
Η ψήφος της διασποράς, από τη στιγμή που το κοινό είχε λόγο στην ψηφοφορία, φαίνεται να παίζει ρόλο στις μονόπλευρες γαλλικές ψηφοφορίες. Υπάρχουν πολλοί Πορτογάλοι στη Γαλλία οι οποίοι ενδεχομένως ψηφίζουν τη χώρα τους. Παράλληλα, η Γαλλία αποτελεί τη χώρα με τη μεγαλύτερη εβραϊκή διασπορά στην Ευρώπη, πράγμα που θα μπορούσε να εξηγήσει τις συνεχείς ψήφους στο Ισραήλ.
«Πολιτικές» νίκες
Μια χαρακτηριστική περίπτωση που οι πολιτικές εξελίξεις στη Γηραιά ήπειρο επηρέασαν την ψηφοφορία στην Eurovision ήταν αυτή του διαγωνισμού του 2022. Εκείνη τη χρονιά, η Ουκρανία κέρδισε τον διαγωνισμό, κυρίως με την ψήφο του κοινού, με φόντο τη ρωσική εισβολή.
Συνολικά στις 28 από τις 39 χώρες, το κοινό έδωσε στην Ουκρανία τη μέγιστη δυνατή βαθμολογία, ενώ μόνο πέντε κριτικές επιτροπές κρατών βαθμολόγησαν αντίστοιχα. Με 439 βαθμούς, καμία χώρα δεν είχε λάβει ποτέ τόσους πολλούς βαθμούς από το κοινό.
Μια τέτοια νίκη-έκπληξη θα μπορούσε να είναι ένα παράδειγμα «αστάθμητων» παραγόντων που έχουν αντίκτυπο στον διαγωνισμό, δήλωσε στο AFP ο Φαρίντ Τουμπάλ από το Πανεπιστήμιο Paris Dauphine. «Η άφιξη στην κυβέρνηση ενός δικτάτορα ή ενός εθνικιστή αλλάζει τη δυναμική όσον αφορά τους εταίρους της χώρας αυτής στην Eurovision», προσθέτει.
Με πληροφορίες από France24
