Του Απόστολου Κουρουπάκη
Στο Μουσικό Χωριό Φέγγαρος, το οποίο διοργανώνεται για ακόμη μία χρονιά στον Κάτω Δρυ της Λάρνακας, θα διεξαχθούν, μεταξύ των άλλων ενδιαφερόντων εργαστηρίων, δύο ενδιαφέρουσες διδασκαλίες, η μία με τον Μάριο Τακούσιη, με τίτλο «Πίσω από την εικόνα: Σύνθεση και παραγωγή μουσικής για Κινηματογράφο, Τηλεόραση και Διαφημίσεις» και η άλλη με την Ελένη Ηρακλέους, με τίτλο «Καλλιεργώντας τη Μουσικότητα μέσω του Τραγουδιού». Αμφότεροι οι μουσικοί είναι από εκείνους που έχουν βαθιά αγάπη προς τη μουσική και γνωρίζουν πολύ καλά πόσο σημαντικό είναι να μεταφέρουν την εμπειρία τους και τη γνώση τους και στους άλλους. Έχω τη χαρά να γνωρίζω και τους δύο, οι οποίοι όπως έχουν πάρει ζεστά την ενασχόλησή τους με τη μουσική, έτσι θερμά με υποδέχθηκαν για να μου μιλήσουν για τα εργαστήριά τους.
Μάριος Τακούσιης
–Κατ’ αρχάς, Μάριε, τι θα προσφέρει το εργαστήριό σου;
–Θα είναι αποκλειστικά για τον κόσμο της μουσικής του κινηματογράφου. Πώς ξεκινάει ένα πρότζεκτ, τα διάφορα στάδια υλοποίησης, όπως είναι η ανάγνωση του σεναρίου, η συνάντηση με τον σκηνοθέτη, πώς θα αρχίσουν τα πρώτα βήματα του γραψίματος, μέχρι την τελική παράδοση της ηχογράφησης, της μίξης, της παραγωγής κ.λπ.
–Πόσο εύκολα μπορείς να διδάξεις ένα τέτοιο αντικείμενο;
–Σίγουρα μπορεί να γίνει, δουλεύοντας πάνω σε διάφορα πρότζεκτ και να αποκτήσει εμπειρία. Φυσικά, αν το διδαχθεί κάποιος μπορεί να είναι πιο έτοιμος να αναλάβει κάτι. Σίγουρα το Πανεπιστήμιο σού δίνει μια βάση, αλλά παίζει πολύ μεγάλο ρόλο η τριβή με τη δουλειά. Ισχύει, βέβαια, και η κλισέ φράση, στο πανεπιστήμιο μαθαίνεις τους κανόνες για να τους σπάσεις μετά.
–Ποιες είναι οι βασικές διαφορές στη σύνθεση μουσικής για Κινηματογράφο, Τηλεόραση και Διαφημίσεις;
–Υπάρχουν σίγουρα κοινά στοιχεία, αλλά οπωσδήποτε υπάρχουν και διαφορές. Σε μία διαφήμιση π.χ. πρέπει να πεις μια ιστορία μέσα σε τριάντα δευτερόλεπτα ή σε ένα λεπτό, και φυσικά να έχει αρχή, μέση και τέλος. Να μπορείς να ακούσεις τη μουσική και να καταλάβεις την ιστορία, ενώ στον κινηματογράφο υπάρχει η εξέλιξη ενός θέματος. Ανήκουν όλα στον ίδιο κόσμο βέβαια.
–Νιώθεις λιγότερο δημιουργικός, όταν καλείσαι να γράψεις μουσική για ένα καταναλωτικό προϊόν;
–Να πούμε κατ’ αρχάς ότι όταν έχεις να κάνεις με υψηλού επιπέδου παραγωγές, δεν έχεις και πολλά περιθώρια να είσαι δημιουργικός, με την καλλιτεχνική έννοια, αφού καλείσαι να κάνεις αυτό που έχει οραματιστεί ο σκηνοθέτης και η παραγωγή. Δεν υπάρχουν πάντοτε τα περιθώρια «μανούβρας». Το ίδιο συμβαίνει και στον κινηματογράφο. Από την άλλη το γράψιμο μουσικής για κινηματογράφο είναι μια τέχνη, όχι με την καλλιτεχνική έννοια, αλλά κάτι που μαθαίνεις να χειρίζεσαι. Για μένα είναι πλέον πιο δύσκολο να γράψω μουσική για τον εαυτό μου. Έχω συνηθίσει να γράφω μουσική πάνω σε μία ταινία.
–Γιατί;
–Επειδή το 90% του χρόνου μου μουσικά τον αφιερώνω στη σύνθεση μουσικής για κινηματογράφο. Δεν έχω πολύ χρόνο να γράψω για εμένα. Φυσικά, συμβαίνει και το αντίθετο, κάποιος που έχει συνηθίσει να γράφει μουσική δική, με τη δισκογραφία, κάνει τα πρότζεκτ του, όταν του έλθει μία ταινία πιθανόν να μείνει μπροστά από ένα άδειο πεντάγραμμο για κάποιο χρονικό διάστημα. Είναι θέμα συνήθειας.
–Και επιλογής θα πρόσθετα…
–Ναι, φυσικά. Εγώ θεωρώ ότι αυτή είναι η δουλειά μου…
–Νιώθεις ότι χάνεις τον καλλιτέχνη;
–Μπορεί κάποτε να χαθεί, ναι. Είναι μια τέχνη, όπως σου είπα και πριν. Δουλεύεις και γίνεσαι καλός σε μία δουλειά. Μαθαίνεις να δουλεύεις σε στενά dead lines, να χειρίζεσαι σωστά τους παραγωγούς, την επικοινωνία μαζί τους, ή με τον σκηνοθέτη. Όλα αυτά είναι μέρος του παιχνιδιού.
–Έχεις διαγράψει μια επιτυχημένη πορεία με διεθνείς συνεργασίες, πώς προέκυψαν;
–Έχω κάνει κάποια ωραία πράγματα, ναι. Ξεκίνησα μετά τις σπουδές μου, όταν πήγα στο Λονδίνο, όπου έμεινα για δώδεκα χρόνια και σιγά σιγά προχώρησα, έτσι ξεκινάς. Χρειάζεται πολύ επιμονή και θυσίες. Αυτό θα πω και στους μαθητές που θα έρθουν στο εργαστήριο στον Φέγγαρο, αν θέλουν να ακολουθήσουν αυτόν τον κλάδο θέλει χρόνο, επιμονή, υπομονή και πάρα πολλή σκληρή δουλειά και θυσίες.
–Είναι εύκολο να το πετύχει κάποιος αυτό στην Κύπρο;
–Μπορώ να σου πω και το υποστηρίζω ακράδαντα ότι είναι αδύνατο να κάνει κάποιος καριέρα. Μπορεί να κάνει πράγματα φυσικά, αλλά υπάρχει ένα όριο.
–Οι δικές σου συνεργασίες είναι απόρροια όσων έκανες στο Λονδίνο;
–Ναι, το έχτισα εκεί και το συνεχίζω στην Κύπρο. Όταν έκλεισε ο κύκλος του Λονδίνου, πριν από δυόμισι χρόνια αποφάσισα να επιστρέψω και δουλεύω με τις επαφές που έχω δημιουργήσει εκεί.
–Δικά σου πράγματα έχεις πεθυμήσει να κάνεις;
–Είναι αυτό που λέγαμε και πριν, είμαι αφοσιωμένος στη δουλειά μου. Με γεμίζει ο τομέας του κινηματογράφου. Είναι ωραίο συναίσθημα να βλέπεις μια παραγωγή σου στην τηλεόραση ή στο σινεμά και να ακούς τη μουσική σου. Σκέφτομαι ότι όλες οι θυσίες που έκανα, όλα αυτά τα χρόνια δεν πήγαν χαμένα και ιδίως όταν η παραγωγή είναι καλή. Βέβαια, παίζω σε ένα δύο γκρουπ σαν χόμπι, για να βρεθώ να παίξω με φίλους.
–Υπάρχει κάτι, ωστόσο, που σου λείπει;
–Ναι, αυτό που μου λείπε είναι η ανταλλαγή μουσικής με άλλους μουσικούς, το παίξιμο. Αυτό, αλλά νομίζω ότι καταφέρνω και ισορροπώ.
–Τι θα ήθελες να μεταφέρεις σε όσους/ες παρακολουθήσουν το εργαστήριό σου;
–Θέλω να μεταδώσω το πάθος μου για τη μουσική του κινηματογράφου, να αγαπήσουν το κινηματογράφο. Αν θέλεις να ακολουθήσεις αυτή τη δουλειά, θα πρέπει να σηκώνεται η τρίχα σου, όταν πας στο σινεμά. Πρέπει να αγαπάς την τέχνη του κινηματογράφου, να θεωρείς ιερή στιγμή όταν βλέπεις μια ταινία, μια σειρά. Να απορροφάς τα πάντα από μία δουλειά. Είναι ένας ωραίος κόσμος.
Ελένη Ηρακλέους
–Ελένη, εξήγησέ μου τον τίτλο του εργαστηρίου σου, «Καλλιεργώντας τη μουσικότητα μέσω του τραγουδιού»…
–Ένας αγαπημένος μου συνθέτης, ο Φρεντερίκ Σοπέν, έλεγε συχνά στους μαθητές του: «Αν δεν μπορείς να τραγουδήσεις, δεν μπορείς να παίξεις πιάνο». Με αυτό δεν εννοούσε βέβαια ότι όλοι του οι μαθητές έπρεπε πρώτα να γίνουν τραγουδιστές, αλλά τους συμβούλευε να πάνε στην όπερα και να ακούσουν τους μεγάλους τραγουδιστές της εποχής. Να ακούσουν και να νιώσουν το φραζάρισμα, τις παύσεις, τους δυναμισμούς. Το τραγούδι είναι τόσο άμεσο στο να βιώσει κανείς τη μουσική και να αναπτύξει τις δεξιότητες του μουσικού πέραν της τεχνικής. Ιδιαίτερα το τραγούδι σε μια ομάδα και η δημιουργία μουσικής με φωνές απαιτεί εσωτερική αντίληψη, συγκέντρωση προσοχής, φαντασία και επικοινωνία. Θεωρώ πως αυτές οι αρετές του μουσικού είναι απαραίτητες για τη μουσικότητα.
–Πώς μπορεί να βρει κάποιος/α τη φωνή του μέσα από το ομαδικό τραγούδι; Δεν είναι πιο δύσκολο μέσα σε μία ομάδα;
–Είναι δύσκολο την πρώτη φορά, τις πρώτες ώρες ίσως. Η τέχνη είναι να ξυπνήσεις τα αφτιά σου ούτως ώστε να μπορείς να ακούς ταυτόχρονα τον εαυτό σου και τις άλλες φωνές γύρω σου. Είναι σαν να μαθαίνεις να ξεχωρίζεις τα χρώματα για πρώτη φορά. Στην αρχή ίσως να μπορείς να αναγνωρίσεις από πού προέρχεται η κάθε φωνή. To επόμενο βήμα είναι να μάθεις να μιξάρεις τον εαυτό σου αναλόγως πώς θέλεις εσύ τον ήχο στα «ακουστικά» σου ή πώς τον φτιάχνει ο μαέστρος. Και όταν τα μάθεις αυτά, μετά μπορείς να απολαμβάνεις τη μουσική. Για πολλούς είναι αρκετά ευχάριστο να γνωρίσουν τη φωνή και τις δυνατότητές τους μέσα από το ομαδικό τραγούδι, επειδή δεν χρειάζεται να τραγουδήσουν σόλο, έτσι νιώθουν την ασφάλεια της ομάδας.
–Η καλή φωνή είναι ένα εργαλείο ή πρέπει να έχεις το χάρισμα;
–Η φωνή βέβαια είναι ένα χαρακτηριστικό με το οποίο γεννιόμαστε. Ο καθένας κουβαλά το δικό του μέταλλο, κι αυτό μας κάνει ξεχωριστούς. Χάρισμα είναι ίσως ο συνδυασμός μιας όμορφης φωνής με την ικανότητα να ελέγχεις την εσωτερική ακοή και να τραγουδάς στον σωστό τόνο από μικρή ηλικία… αλλά ουσιαστικά όλοι μας γεννιόμαστε τραγουδιστές. Τραγουδάμε τις πρώτες μας συλλαβές πριν καν να μιλήσουμε τις πρώτες μας λέξεις, έπειτα το ξεχνάμε επειδή σταματούμε να το εξασκούμε. Και ξέρω πολλά άτομα που ξεκίνησαν χωρίς να έχουν αυτό το «χάρισμα» και στο τέλος εξελίχτηκαν πολύ καλύτερα από τα άτομα που το είχαν, απλώς επειδή το συνέχισαν και το καλλιέργησαν. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο καθένας μας μπορεί να γίνει Παβαρότι ή Μαρία Κάλλας. Πιστεύω όμως ακράδαντα ότι ο κάθε άνθρωπος μπορεί να μάθει να τραγουδά και να εξελίσσεται σε όλη του τη ζωή.
–Είσαι ένας δημιουργικός άνθρωπος, τι υπερισχύει από τον καλλιτέχνη, η σύνθεση, ο στίχος, η ερμηνεία και γιατί;
–Ο καλλιτέχνης ερμηνεύει τον κόσμο γύρω του και μέσα του μέσω της σύνθεσης και του στίχου και της ίδιας της ερμηνείας. Αναλογίζεται διαρκώς αυτά που βιώνει και τα μεταφράζει μέσω της τέχνης του. Αν η μετάφραση δεν είναι αυθεντική ούτε αληθινή, τότε κανένα έργο δεν έχει σημασία. Όλη η προετοιμασία για μια δημιουργία συμβαίνει μέσα μας και το πιο σημαντικό είναι να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς με τον εαυτό μας όταν γράφουμε τον πρώτο στίχο, όταν βάζουμε την πρώτη νότα, την πρώτη συγχορδία.
–Μίλησέ μου για την εμπειρία σου στη διεύθυνση παιδικών χορωδιών;
–Στην κρατική χορωδία κοριτσιών Βερολίνου δούλεψα για πάνω από 6 χρόνια και μπορώ να πω ότι ήταν από τις καλύτερες εμπειρίες στην καριέρα μου. Έκανα πρόβες με πάνω από 250 άτομα και είχαμε παραστάσεις στο Βερολίνο τουλάχιστον μία φορά τον μήνα. Ήταν μια δουλειά όνειρο για μένα, καθώς την κέρδισα όσο ήμουν ακόμα φοιτήτρια στο Universität der Künste στο Βερολίνο και από τις αίθουσες του πανεπιστημίου βρέθηκα να εμφανίζομαι σε διάσημες εκκλησίες, στο Konzerthaus και στη φιλαρμονική. Πανέμορφες εμπειρίες ήταν και οι συνεργασίες με χορωδίες από άλλες χώρες καθώς και οι περιοδείες που κάναμε κάθε χρόνο σε ευρωπαϊκές χώρες.
–Έρχεσαι συχνά στην Κύπρο, υπάρχει εδώ η καλλιτεχνική φωλιά που σε αγκαλιάζει;
–Ακούγεται πολύ όμορφο όπως το λες και πραγματικά έτσι το νιώθω. Αν και ζω μακριά τα τελευταία 12 χρόνια, έχω στην Κύπρο εκλεκτούς συνεργάτες και φίλους που μπορώ να εμπιστευτώ μουσικά και να δημιουργήσω μαζί τους.
–Στη Γερμανία, όπου ζεις, δεν είναι πιο εύκολο να λειτουργήσεις ως καλλιτέχνης, απ’ ό,τι στην Κύπρο;
–Στη Γερμανία υπάρχουν σίγουρα περισσότερες ευκαιρίες και μεγαλύτερες ευκολίες στη ζωή του καλλιτέχνη. Είναι και η γεωγραφική θέση της χώρας που επιτρέπει εύκολα ταξίδια για παραστάσεις και συνεργασίες στις γειτονικές χώρες. Αλλά στο τέλος της μέρας αυτό που μένει είναι οι επαφές και οι γνωριμίες και οι ανθρώπινες σχέσεις. Αν λειτουργούν οι δεσμοί μεταξύ των ανθρώπων, δεν έχει μεγάλη διαφορά η χώρα που ζει ο καλλιτέχνης για να δημιουργήσει.
–Ετοιμάζεις κάτι καινούργιο αυτή την περίοδο, μετά τον δίσκο σου «Rise Love»
– Σημαντικά νέα είναι ότι τον Σεπτέμβριο ξεκινάμε ηχογραφήσεις για το δεύτερο μου άλμπουμ στη Louvana Records, που αναμένεται να κυκλοφορήσει αρχές του 2021. Μετά από τη δουλειά στο στούντιο θα επιστρέψω στο Βερολίνο για μια συναυλία με τη δική μου μουσική στις 2 Οκτωβρίου στο θέατρο Schalotte. Θα παίξω ένα μικρό σετ στις 23 Ιουλίου στις 21:30, την πρώτη μέρα του μουσικού χωριού στο χωριό Κάτω Δρυ. Στις 7 Αυγούστου θα έχουμε μια συναυλία με το Λευτέρη Μουμτζή στο χωριό Βάβλα στις 20:00.
Πληροφορίες
www.fengaros.com/MusicVillage, https://www.facebook.com/FengarosMusicVillage/
