Kathimerini.gr
ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ
Για τελευταία φορά μιλήσαμε με τον Λευτέρη Ξανθόπουλο στη διάρκεια της καραντίνας και όταν επέστρεψα στο γραφείο μου βρήκα ένα δίφυλλο με την υπογραφή του και ημερομηνία 1/3/2020. Το δίφυλλο, εκτός εμπορίου, με το ποίημά του «Γέρων στρατηλάτης προ του τέλους», τυπώθηκε σε 123 αριθμημένα αντίτυπα. Στο τηλεφώνημα είχε πολύ καλή διάθεση, μειλίχιος και ενεργητικός, γεμάτος εικόνες και λέξεις.
Το περασμένο Σάββατο μάθαμε ότι έφυγε από τη ζωή εξαιτίας επιπλοκών ύστερα από προγραμματισμένη εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς. Ηταν 75 χρόνων, με ένα βιογραφικό γεμάτο από ντοκιμαντέρ, κείμενα, ποιητικές συλλογές, λογοτεχνικές κριτικές. Δημιουργός με θεωρητική κατάρτιση, ευαισθησία και μεγάλο ενδιαφέρον, έγνοια για την ανθρώπινη περιπέτεια της μετανάστευσης, είτε λόγω οικονομικών συνθηκών είτε λόγω του Εμφυλίου, θέμα το οποίο κυριαρχεί στο κινηματογραφικό έργο του, ξεκινώντας από τα πρώτα κιόλας ντοκιμαντέρ του: «Ελληνική Κοινότητα Χαϊδελβέργης», 1978, «Ο Γιώργος από τα Σωτηριάνικα», 1979, «Στα Τουρκοβούνια», 1982. Και στην πρώτη, βραβευμένη, μεγάλου μήκους ταινία του «Καλή πατρίδα, σύντροφε» (1986), δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, καταγράφει πώς το θρυλικό ελληνικό χωριό Μπελογιάννης, έξω από τη Βουδαπέστη, αδειάζει και ερημώνει, με πρωταγωνιστές τους ίδιους τους κατοίκους του, πολιτικούς πρόσφυγες. Ποιητικό σινεμά, από τα καλύτερα δείγματα του είδους. Οπως και η επόμενη ταινία μυθοπλασίας «Ο δραπέτης», 1991, μιλούν για «ανθρώπους που είναι ξένοι μέσα σ’ ένα ξένο περιβάλλον».
«Η πρωτογενής σχέση μου είναι με την ποίηση και δευτερευόντως υπάρχω μέσα στο σινεμά. Πολλές φορές την ιδιότητά μου αυτή δεν την ξεχωρίζω εύκολα», παραδεχόταν ο ίδιος σε συνέντευξή του (περιοδικό «Οθόνη», 1986). «Σε περιόδους πυρετικής δημιουργίας μπορεί να απατηθώ και να μην ξέρω αν κάνω σινεμά ή ποίηση». Ετσι ακριβώς. Σε αυτή τη φράση ο Λευτέρης Ξανθόπουλος περιγράφει τους δύο άξονες ανάμεσα στους οποίους έζησε και μπόρεσε να εκφραστεί με πληρότητα και συγγενείς αποχρώσεις.
Στη μνήμη του αγαπημένου του Μίλτου Σαχτούρη υπάρχει ένα μικρό κειμενάκι στη συλλογή του «Γάτες αλλού και άλλες ιστορίες». Με αυτόν τον δάνειο «ψίθυρο» τον αποχαιρετούμε κι εμείς: «Χτες, έγραψα ένα ποίημα που είναι όνειρο εφιαλτικό που όμως φόρεσε τα καλά του, το είδα στον ύπνο μου, με τρόμαξε, το έγραψα και το απάλυνα».
