Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η χορογράφος - χορεύτρια Εύη Δημητρίου παρουσιάζει τη νέα της δουλειά «Who Cares», στις 22-23 Μαΐου στο Θέατρο Ριάλτο και στις 26 Μαΐου στο Εγκώμιο Πολιτιστικό Κέντρο Λευκωσία. Μια δουλειά που όπως λέει στην «Κ» ξεκίνησε από μια μεγάλη ανάγκη: «ένιωσα –μετά από έναν χρόνο περιοριστικών μέτρων και πρωτόγνωρων συνθηκών– ότι έπρεπε η κίνηση να βοηθήσει το ασυνείδητο να γίνει συνειδητό». Η νέα της δουλειά έχει να κάνει με το πώς χρησιμοποιείται το σώμα από εμάς και από τους άλλους – κοινωνία και Πολιτεία και λέει πως η καταπίεση της πατριαρχικής κοινωνίας με τα στερεότυπά της, ο αποκλεισμός οποιουδήποτε δεν θεωρείται «φυσιολογικός», ο ρατσισμός και η ομοφοβία που η κοινωνία η ίδια εκκολάπτει και άλλα πολλά επηρεάζουν τον καθένα από εμάς και θολώνουν την εικόνα του τι πραγματικά θέλουμε και το πώς τελικά συμπεριφερόμαστε.
–Πες μου δυο λόγια για τη νέα σου δουλειά «Who Cares»…
–Η παράσταση αυτή ξεκίνησε από μια μεγάλη ανάγκη. Μια ανάγκη που είχε το σώμα μου για να μιλήσει. Δεν ήξερα ακριβώς τι ήθελε να πει αλλά ένιωσα –μετά από έναν χρόνο περιοριστικών μέτρων και πρωτόγνωρων συνθηκών– ότι έπρεπε η κίνηση να βοηθήσει το ασυνείδητο να γίνει συνειδητό. Η δημιουργική μου διαδικασία συχνά ξεκινά με εντατικό διάβασμα, ταινίες, να παρακολουθώ συζητήσεις από εξειδικευμένους επιστήμονες, ενώ ταυτόχρονα στο στούντιο μέσω των κινητικών αυτοσχεδιασμών, ανακαλύπτω τα συναισθήματα της στιγμής και ξεκαθαρίζω τι είναι αυτό που με απασχολεί. Με δύο λόγια λοιπόν: η νέα μου δουλειά έχει να κάνει με το πώς χρησιμοποιείται το σώμα από εμάς και από τους άλλους – κοινωνία και Πολιτεία.
–Αυτή η παράσταση είναι «παιδί» της καραντίνας; Σε επηρέασε καλλιτεχνικά αυτή η δύσκολη περίοδος;
–Σίγουρα είναι «παιδί» της καραντίνας! Αν και είναι ξεκάθαρο ότι η παράσταση αυτή είναι συνέχεια των προηγούμενων έργων μου. Θεματικά στην παράσταση θέτουμε επίσης ερωτήματα για το τι είναι φροντίδα (care), ένα πολυσυζητημένο θέμα τον τελευταίο χρόνο. Είμαι πολύ επηρεασμένη από τη διαχείριση της κρίσης, με τις κυβερνήσεις συχνά να ορίζουν βιοπολιτικά μέτρα από πάνω προς τα κάτω και πολιτικές στις οποίες η «φροντίδα» τους αφαιρεί τη δική μας ελεύθερη βούληση. Είμαι επηρεασμένη, γιατί σε μια τέτοια κρίση ούτε εγώ κατάφερα να «φροντίσω» οποιονδήποτε άλλο πέραν από εμένα, από την οικογένειά μου. Σε μια κρίση όπου καταρρέει το σύστημα υγείας, άνθρωποι πεθαίνουν, οι άστεγοι δεν έχουν στέγη για να προφυλαχτούν, οι μετανάστες μένουν απροστάτευτοι, εγώ μένω και πάλι αμέτοχη «Who cares?» τελικά, ποιος/α νοιάζεται… Η περίοδος αυτή με επηρέασε πολύ. Συνέχισα να είμαι καλλιτεχνικά δραστήρια, έκανα παραστάσεις, κάναμε με τον Άντη Ιακώβου δύο φιλμ χορού, τα οποία παρουσιάστηκαν και στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Είδα ότι η ανάγκη μου ήταν να έρθω σε επαφή με τη φύση, γι’ αυτό το ένα το φιλμ ήταν στα κεραμίδια μιας στέγης κοντά στον ουρανό και στα πουλιά (στο πρώτο lockdown) και το άλλο ήταν υποβρύχια ταινία, στη θάλασσα. Η ανάγκη μας να είμαστε κοντά στη φύση μεγάλωσε, μα ξαφνικά έγινε ακόμα και αυτή «παράνομη». Το γεγονός ότι υπήρξε αστυνόμευση, για να αφαιρεθεί το δικαίωμα να βρεθείς μέσα στη θάλασσα ή να περπατάς στο βουνό, μου άφησε σημάδια. Ξέρω πλέον ότι από τη μια στιγμή στην άλλη, σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, η Πολιτεία μπορεί να κάνει την ελευθερία, φυλακή. Αυτό μάλλον φαίνεται να άλλαξε τον τρόπο σκέψης μου για τη ζωή. Πρόσθεσε μια ανησυχία, ίσως ένα φόβο. Πίστεψα επίσης ότι θα μάθουμε πολλά σε αυτήν την περίοδο, ότι θα υπήρχε μια συσπείρωση των πολιτών αλλά και των κρατών ώστε να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τους λιγότερο ευνοούμενους. Μάλλον έγινε το αντίθετο και νιώθω ενοχές γι’ αυτό.
–Λες ότι διερευνάς αντιφάσεις που προκύπτουν ανάμεσα στο τι θεωρούμε καλό για τον εαυτό μας με βάση τις προσωπικές μας ανάγκες και επιθυμίες και τι η κοινωνία μας επιβάλλει… δεν τα έχουμε λύσει αυτά πια;
–Κατά τη γνώμη μου όχι. Μπορώ να φέρω στο μυαλό μου δεκάδες παραδείγματα όπου το σώμα μας γίνεται βωμός των απαιτήσεων της κοινωνίας ή της Πολιτείας. Μια τέτοια απαίτηση είναι και η εικόνα που προωθείται από τα ΜΜΕ –κυρίως για τις γυναίκες– ότι η γυναίκα δεν έχει το δικαίωμα να γεράσει, δεν μπορεί να αλλοιωθεί το πρόσωπό της, το σώμα της. Είναι η απαίτηση για τη μητρότητα, και μετά η απαίτηση η μητέρα να αφήσει το βρέφος και να επιστρέψει στη δουλειά της. Η καταπίεση της πατριαρχικής κοινωνίας με τα στερεότυπά της για το πώς πρέπει να συμπεριφέρεται μια γυναίκα και ένας άντρας, ένα κορίτσι κι ένα αγόρι. Είναι ο αποκλεισμός οποιουδήποτε δεν θεωρείται «φυσιολογικός» με βάση τα κοινωνικά στερεότυπα. Είναι ο ρατσισμός και η ομοφοβία που η κοινωνία η ίδια εκκολάπτει. Είναι ότι μάθαμε το «εξωτερικό» να ορίζει το «εσωτερικό». Όλα αυτά λοιπόν επηρεάζουν τον καθένα από εμάς και θολώνουν την εικόνα του τι πραγματικά θέλουμε και το πώς τελικά συμπεριφερόμαστε.
–Πόσο γρήγορα πιστεύεις ότι εξελίσσεται η κυπριακή κοινωνία σε ζητήματα νοοτροπίας;
–Πολύ αργά. Δυστυχώς. Βλέπεις νέους ανθρώπους να κουβαλούν τον συντηρητισμό. Η πατριαρχική νοοτροπία παντού. Υπάρχει σεξισμός, ρατσισμός, ομοφοβία. Η στάση που διατηρούμε σε ζητήματα που έχουν να κάνουν για παράδειγμα με τον σεβασμό και τη διαχείριση του πλανήτη, παραμένει στάσιμη. Στην τελική αποφασίζουμε να μείνουμε αμέτοχοι - who cares.
–Πόσο δύσκολο είναι να παρουσιάσεις όλα τα παραπάνω με το σώμα;
–Σε μια παράσταση χορού, όταν βλέπεις ή βιώνεις ένα σώμα να κινείται, τότε έρχονται στον θεατή διάφορες σκέψεις. Το σώμα που κινείται θα σε αφήσει να έχεις τους δικούς σου συνειρμούς, τις δικές σου σκέψεις – και αυτή είναι και η ομορφιά του χορού, της κίνησης. Στη συγκεκριμένη παράσταση η κίνηση δίνει στον θεατή αυτή την ελευθερία σκέψης, ενώ παράλληλα υπάρχει και ένα νήμα αφήγησης, το οποίο υποβοηθά ο λόγος. Παράλληλα είναι και η δραματουργία. Πώς μπορείς να συνδέσεις την κίνηση, τον λόγο για να μπορέσεις να μιλήσεις γι’ αυτά που θέλεις. Το να ασχολείσαι με τέτοιες θεματικές με όχημα το σώμα χρειάζεται πολλή δουλειά. Είναι αναγκαίο να δοθείς στη σωματική και θεωρητική έρευνα, να δώσεις χρόνο και εμπιστοσύνη στην έρευνα αυτή και να είσαι ανοιχτός/ή στο δημιουργικό αποτέλεσμα: σε αυτό που θα «γεννηθεί».
–«Η παράσταση συνδυάζει τον εξομολογητικό λόγο με το χιούμορ και την κίνηση για να μας οδηγήσει σε ένα σωματικό και συναισθηματικό ταξίδι που μας μιλά για το σήμερα». Εσύ πόσο εύκολα έφτασες στο σήμερα; Από πού ξεκίνησες;
–Εγώ δεν είχα την αναμενόμενη πορεία μιας χορεύτριας ή χορογράφου. Δηλαδή μετά από πολλά χρόνια δοσμένη στον χορό ως παιδί και ως έφηβη, όταν τελείωσα το σχολείο πήγα για να σπουδάσω «Land Management & Urban Planning» στην Αγγλία και μετά δούλεψα στο Λονδίνο και στο Παρίσι. Η ανάγκη και το πάθος μου όμως για τον χορό με έκανε να σταματήσω ό,τι έκανα και να ξαναρχίσω σπουδές χορού στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη. Ήταν πολύ συνειδητή η απόφαση και ήμουν πραγματικά δοσμένη σε αυτό. Μετά από πολλά χρόνια δουλειάς η ανάγκη που με οδηγεί στη χορογραφία είναι ξεκάθαρη. Θέλω να μπορώ να συνομιλήσω με το κοινό για θέματα που με απασχολούν. Τα τελευταία δέκα χρόνια η έρευνά μου έγινε πιο συγκεκριμένη. Μελετώ τον ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία, την εμπορευματοποίηση του σώματος, το πώς το γυναικείο σώμα γίνεται θύμα ενός πατριαρχικού συστήματος. Πιο πολύ από ποτέ νιώθω ότι τώρα το σώμα γίνεται όχημα για εφαρμογή πολιτικών, ότι τα σώματά μας είναι φοβισμένα και ότι χάσαμε την πίστη μας σ’ αυτά.
