Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Το έργο μάς μιλάει σε ένα πολύ ανθρώπινο επίπεδο, αποφεύγοντας τα ηθικά διδάγματα. Είναι μια γεύση από ζωή, με ό,τι αυτό συμπεριλαμβάνει», λέει η Μαρία Κυριάκου σκηνοθέτρια του έργου «Η παράλειψη της οικογένειας Κόλεμαν» του Αργεντινού συγγραφέα Κλαούντιο Τολκατσίρ που παρουσιάζει ο ΘΟΚ στο Θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ. Πρόκειται για ένα έργο που προέκυψε μέσα από μια αυτοσχεδιαστική διαδικασία, όταν σκηνοθέτης και ηθοποιοί έγιναν ζωντανό παράδειγμα συμβίωσης. Ο συγγραφέας παρατηρώντας την αλληλεπίδραση των ανθρώπων αυτών έγραψε το έργο, με το οποίο δείχνει πώς τα μέλη ενός συνόλου πολλές φορές παραλείπουν στοιχεία στις σχέσεις τους με τους άλλους, όπως κάνουμε όλοι οι άνθρωποι. Η σκηνοθέτρια μάς λέει, επίσης, ότι έχει ενδιαφέρον ότι οι θεατές μοιάζει να παρακολουθούν τους Κόλεμαν από την κλειδαρότρυπα, μερικές φορές με αποστασιοποίηση και μερικές φορές με απόλυτη ταύτιση.
–Το έργο είναι ένα πείραμα;
–Το έργο ως έργο δεν είναι πείραμα, όχι. Απλώς προέκυψε μέσα από μια αυτοσχεδιαστική διαδικασία, όπου οι ηθοποιοί και ο σκηνοθέτης συμβίωσαν για ένα διάστημα εννέα μηνών με στόχο να δημιουργήσουν οικογενειακές σχέσεις. Η διάδραση αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη συγγραφή αυτού του έργου, το οποίο ως προς την τελική φόρμα του είναι εξολοκλήρου συμβατικό. Έχει δηλαδή μια αναγνωρίσιμη θεατρική δομή.
–Υπάρχει ρόλος που να είναι πιο δυναμικός ή κάποιος που να είναι ο αδύναμος κρίκος στην οικογένεια;
–Αν εννοείτε αν υπάρχουν μικροί ή μεγάλοι ρόλοι τότε η απάντηση είναι πως ο κάθε ρόλος είναι φτιαγμένος σαν ένα κομμάτι παζλ και όλοι μαζί χτίζουν το σύνολο της παράστασης. Όλοι οι ρόλοι του έργου εξυπηρετούν έναν σκοπό, είτε προωθώντας τη δράση είτε φωτίζοντας πτυχές των χαρακτήρων μέσα από τις αλληλεπιδράσεις τους. Αν πάλι εννοείτε τα μέλη της Οικογένειας Κόλεμαν, τότε και πάλι είναι δύσκολο να χαρακτηρίσουμε κάποιο αδύναμο ή δυναμικό, αφού οι χαρακτήρες είναι τόσο ζωντανοί που δεν μπορεί εύκολα κανείς να τους κρίνει. Τα κίνητρά τους δεν είναι μόνο αυτά που βλέπουμε επί σκηνής, αλλά και εκείνα που ο συγγραφέας μας αφήνει ανοιχτά προς προβληματισμό, έτσι είναι πολύ δύσκολο να αποφασίσουμε γι’ αυτούς.
–Νομίζετε ότι η οικογένεια Κόλεμαν παρέλειψε τα σωστά πράγματα ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει;
–Όλοι οι άνθρωποι παραλείπουν στοιχεία στις σχέσεις τους με τους άλλους. Δεν ξέρω αν υπάρχει άλλωστε η απόλυτη αποκάλυψη του εαυτού μας, γιατί μάλλον ακόμα κι εμείς οι ίδιοι δεν γνωρίζουμε απόλυτα ποιοι είμαστε. Έτσι και στο έργο, η οικογένεια Κόλεμαν λειτουργεί ερήμην των παραλείψεών της.
–Τελικά, τι παρέλειψε η οικογένεια Κόλεμαν;
–Αυτό θα πρέπει να το ανακαλύψουν οι θεατές παρακολουθώντας την παράσταση.
Ένα έργο χωρίς ηθικά διδάγματα
–Ποιο νομίζετε ότι είναι το πιο βασικό πράγμα που βγαίνει από την παράσταση;
–Έχω την αίσθηση πως το έργο μας μιλάει σε ένα πολύ ανθρώπινο επίπεδο, αποφεύγοντας τα ηθικά διδάγματα. Είναι μια γεύση από ζωή, με ό,τι αυτό συμπεριλαμβάνει. Σχέσεις, οικογένεια, φτώχεια, συμβίωση, βία, επικοινωνία, χιούμορ. Είναι μια παράσταση με πολύ γέλιο αλλά και έντονη τραγικότητα για όλα αυτά που μας ωθούν στα όρια, αλλά και που μας κρατούν μαζί. Οι θεατές παρακολουθούν τους Κόλεμαν από την κλειδαρότρυπα, μερικές φορές με αποστασιοποίηση και μερικές φορές με απόλυτη ταύτιση.
–Οι οκτώ ρόλοι-ηθοποιοί έγιναν οικογένεια;
–Όταν περνάς έξι συνεχόμενες ώρες καθημερινά για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μαζί με άλλους ανθρώπους, είναι αναπόφευκτο να μην αισθανθείς ένα δυνατό δεσμό που κρατά αυτό το σύνολο. Πόσο μάλλον όταν χρειάζεται να δημιουργήσεις μαζί, να έρθεις στα όρια των συναισθημάτων σου. Το θέατρο έχει την απόλυτη ανάγκη του συνόλου, γιατί σου επιβάλλει την συνεργασία, τη συμβίωση, την αλληλοκατανόηση, την αλληλεξάρτηση – συστατικά δηλαδή παρόμοια με αυτά της οικογένειας. Μόνο έτσι μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της παράστασης.
–Υπάρχει ιδανική συμβίωση πιστεύετε;
–Η λέξη «ιδανικός» προϋποθέτει την τελειότητα και επειδή εμείς οι άνθρωποι είμαστε ατελείς δεν πιστεύω πως η συμβίωση πρέπει να έχει αυτό ως στόχο. Μπορεί να υπάρξουν ιδανικές στιγμές σε μια ανθρώπινη σχέση, αλλά στο σύνολό της η συμβίωση προϋποθέτει πολλή δουλειά. Στόχος μάλλον είναι να μαθαίνουμε τον εαυτό μας και τους άλλους μέσα από τη συμβίωση. Γιατί δεν συμβιώνουμε μόνο μέσα στην οικογένεια ή μέσα σε μια ερωτική ή φιλική σχέση. Συμβιώνουμε καθημερινά με τους συνανθρώπους μας ως μέλη μιας κοινωνίας.
Η ομάδα Οne/Off
–Μιλήστε μου για την ομάδα Οne/Off.
–Η Ομάδα Οne/Off ξεκίνησε το 2006, μέσα από την ανάγκη που είχαμε να εκφράσουμε πράγματα που μας απασχολούν. Με τη Μαρία Καυκαρίδου και τον Πάνο Μπάρτζη, καθώς και με φίλους επαγγελματίες από τον χώρο του σύγχρονου χορού και του θεάτρου, αρχίσαμε εντελώς πειραματικά, δοκιμάζοντας διάφορα πράγματα. Οι πρώτες μας παραστάσεις συνδύαζαν συρραφή κειμένων που μας ενδιέφεραν, μαζί με άρθρα από εφημερίδες, δικά μας κείμενα, κίνηση και πολλή μουσική. Αυτό που μας χαρακτήριζε πάντα ήταν η κριτική στάση απέναντι σε κοινωνικά θέματα που μας απασχολούσαν όπως τα στερεότυπα, η κοινωνική και οικογενειακή βία, η οικονομική κρίση, κ.ο.κ. Στην πορεία καταλήξαμε στο θέατρο της επινόησης, με παράσταση-σταθμό για την ομάδα μας το έργο «forget-me-not» με το οποίο ταξιδέψαμε στο Φεστιβάλ Αβινιόν Off το 2011, ένα έργο που πραγματευόταν το θέμα της κυπριακής ταυτότητας. Έκτοτε ακολούθησαν πολλές και διαφορετικές δουλειές, όπως η συμπαραγωγή με την ΕΘΑΛ το 2014 με το έργο «Stallerhof» τους Κρετς και η συμμετοχή μας στο Διεθνές Φεστιβάλ Κύπρια 2015 με το έργο «Erofili Repeat».
Συνδετικός κρίκος της οικογένειας μια γιαγιά
Στο έργο του Αργεντινού συγγραφέα παρουσιάζεται η δυσκολία συμβίωσης που αντιμετωπίζει μία πολυμελής οικογένεια. Τα μέλη της οικογένειας είναι αναγκασμένα να ζήσουν κάτω από την ίδια στέγη, με μοναδικό δίαυλο επικοινωνίας, τη βία, χωρίς όμως να αντιλαμβάνονται τη βαρύτητα της κατάστασης στην οποία βρίσκονται. Συνδετικός κρίκος όλων των μελών της οικογένειας η γιαγιά. Ο ρόλος της, η στήριξη των υπολοίπων και ο καθησυχασμός της κατάστασης όταν αυτή βγαίνει εκτός ορίων. Στο ξαφνικό θάνατο της, που σηματοδοτεί το σπάσιμο της αλυσίδας που κρατούσε όλη την οικογένεια στο σπίτι, τα πράγματα αρχίζουν να παίρνουν μία άλλη μορφή. Κάθε μέλος της οικογένειας ξεχωριστά, αποφασίζει να «αποδράσει» από αυτήν την καθημερινότητα, εγκαταλείποντας όλους τους άλλους.
Ερμηνεύουν: (με αλφαβητική σειρά):
Πόπη Αβραάμ, Αιμιλία Βάλβη, Γιώργος Κυριάκου, Μάριος Κωνσταντίνου, Ανδρέας Παπαμιχαλόπουλος, Κώστας Συλβέστρος, Αντωνία Χαραλάμπους, Νιόβη Χαραλάμπους.
Παραστάσεις: Θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ, Τρίτη-Πέμπτη 14-16 Φεβρουαρίου, ώρα 8:30 μ.μ. Κυριακή 26 Φεβρουαρίου, 5:00 μ.μ. Πέμπτη 2 Μαρτίου, 8: 30μ.μ. (τελευταία παράσταση. Θα ακολουθήσουν παραστάσεις και στις άλλες πόλεις της Κύπρου.
