Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Εφάνταζεν εις το όμμα, έμελπεν εις το ους, εψιθύριζεν εις την ψυχήν φθόγγους αρρήτου γοητείας», η θεατρική πράξη είναι πρωτίστως λόγος, όσο δύσκολος κι αν είναι αυτός, όσοι υπηρετούν το θέατρο το γνωρίζουν, και η σκηνοθέτιδα της παράστασης «Άνω βυθός, τρία διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη» Γιολάντα Χριστοδούλου που επέλεξε να παρουσιάσει επί σκηνής τρία κείμενα του σπουδαίου λογοτέχνη, τα «Υπό την Βασιλικήν Δρυν», «Το Καμίνι», και το «Όνειρο στο Κύμα» μου λέει ότι όσο δύσκολη κι αν είναι η γλώσσα του συγγραφέα, το συναίσθημα των λόγων του μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτό από τον καθένα. Γιατί όμως αυτά τα τρία διηγήματα ή μάλλον γιατί Παπαδιαμάντης ρώτησα την κ. Χριστοδούλου; «Γενικά με εμπνέει η γλώσσα του Παπαδιαμάντη, αλλά και γιατί το έργο του νομίζω ότι μας προσδιορίζει όχι μόνο ως Έλληνες, αλλά και ως ανθρώπους, και ειδικά αυτή τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε, νιώθω ότι έχουμε ανάγκη να βρούμε τη χαμένη μας ταυτότητα. Αυτά τα τρία διηγήματα τα επέλεξα γιατί μας μεταφέρουν πίσω στα νεανικά μας χρόνια και ξαναζούμε τη χαμένη μας αθωότητα. Νιώθω ότι τα τρία αυτά κείμενα έχουν ως συνδετικό κρίκο τον πρώτο παιδικό έρωτα, πώς, ως ενήλικας πια βλέπει, πηγαίνοντας πίσω εκείνο το πρώτο σκίρτημα. Με γοήτευσε το πώς πάει πίσω και θυμάται πώς έβλεπε τα πράγματα ως νέος». Η Γιολάντα Χριστοδούλου συμπληρώνει, «τα τρία διηγήματα έχουν κοινή συνισταμένη την αγνότητα της παιδικής ηλικίας, αλλά και τον πρώτο έρωτα, εκείνο τον αγνό έρωτα». Στα επιλεχθέντα διηγήματα ο πρώτος αυτός έρωτας εμφανίζεται πολλαπλώς, τον βλέπει κοιμώμενος κάτω από μία βελανιδιά, με τη μορφή του δέντρου, που είναι μια κόρη, στο ‘‘Υπό την Βασιλικήν Δρυν’’, ή που τον βιώνει ως όνειρον, πλάνη, γοητεία στο ‘‘Όνειρο στο κύμα’’.
Ο τίτλος «Άνω Βυθός», όπως μου είπε η Γιολάντα, ήταν μια ιδέα της ηθοποιού Ιωάννας Κορδάτου, που υιοθετήθηκε απ’ όλους στην παράσταση και προέρχεται από το διήγημα «Το Καμίνι» όπου γράφει Παπαδιαμάντης «τα άστρα, το εν μετά το άλλο, πίπτοντα, φευγαλέα, σβήνονται εις τον άνω βυθόν των ακαταλήπτων πραγμάτων». «Έχει μια μεταφυσική έννοια η φράση αυτή», μου λέει η Γιολάντα; Ο ήρωας του Παπαδιαμάντη μοιάζει να κυκλώνεται από τον βυθό, αυτός ο βυθός που σβήνει τα αστέρια, που καθρεπτίζει τον ουρανό, που είναι γύρω μας, η φύση που ανθεί και οι αλήτες του χωριού που την πληγώνουν, είναι η μαγεία του παπαδιαμαντικού έργου και λόγου.
Ο λόγος γίνεται εικόνα
Η Γιολάντα Χριστοδούλου είναι σίγουρη ότι και συμφωνώ απόλυτα μαζί της ότι ο Παπαδιαμάντης άνετα μπορεί να σε μεταφέρει στον χώρο και στον χώρο, να σου φτιάξει εικόνες. Ο σκιαθίτης λογοτέχνης μπορεί να σε ταξιδέψει όχι μόνο στα σοκάκια της πατρίδας του και στην Αθήνα αλλά και στις ψυχές των απλών ανθρώπων. Με αυτό το εργαλείο, με τον μαγικό λόγο του συγγραφέα, η σκηνοθέτιδα καταφέρνει να στήσει την παράστασή της, και ξέρει ότι ο θεατής μπορεί να την ακολουθήσει. Ρώτησα αν τη δυσκόλεψε, ωστόσο, ο σύνθετος λόγος του Παπαδιαμάντη, «Μου αρέσει να δουλεύω πολύ με τον αφηγηματικό λόγο, έχω ανεβάσει πολλά παραμύθια, αλλά και τον ίδιο τον Παπαδιαμάντη τον έχω μελετήσει, δούλεψα πάρα πολύ με αφήγηση και κίνηση. Μέσα από τον αφηγηματικό του λόγο εμείς φτιάξαμε εικόνες και χαρακτήρες, πρέπει κάποιος να δει την παράσταση για να καταλάβει πώς τον προσεγγίζουμε». «Ο παπαδιαμαντικός λόγος παρότι είναι δύσκολος, έχει μια αμεσότητα, δεν ξέρω πώς τα καταφέρνει, πάντως το πετυχαίνει», με χαρά μου λέει ότι το κοινό ακολουθεί την παράσταση, του αρέσει, «έκανα κάτι που ήθελα πολύ, με ενδιέφερε να επικοινωνήσω με το κοινό, και νομίζω ότι τα κατάφερα, το κοινό ανταποκρίθηκε.»
Κλείνοντας τη σύντομη κουβέντα μας η Γιολάντα Χριστοδούλου θέλησε να ευχαριστήσει όλους όσοι συνέβαλαν στο ανέβασμα αυτής της δουλειάς, όλους τους συνεργάτες της, αλλά και τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας για την οικονομική στήριξη.
Πληροφορίες:
Η παράσταση «Άνω Βυθός, τρία διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη» σε σκηνοθεσία Γιολάντας Χριστοδούλου, κίνηση Χλόης Μελίδου, μουσική Δημήτρη Σπύρου, εικαστική επιμέλεια του Νίκου Κουρούσιη και κοστούμια της Βικτώριας Σαρρή. Παίζουν οι ηθοποιοί: Ιωάννα Κορδάτου, Μαρία Φιλίππου, Κωνσταντίνος Σωκράτους.
Παραστάσεις στη Λευκωσία 21, 22, 23 Απριλίου, ώρα 8:30 μ.μ. στο Εγκώμιο Πολιτιστικό Κέντρο, οδός Νέας Έγκωμης 8. Πληροφορίες 99517910.
Φωτογραφίες Αντρέας Ιερείδης
