Harvard Health Publishing
Η ανάρρωση από μια καρδιακή προσβολή, καρδιακή ανεπάρκεια, αγγειοπλαστική ή επέμβαση καρδιάς –αυτά που οι γιατροί ονομάζουν καρδιακά συμβάματα– μπορεί να είναι στρεσογόνος. Ανάλογα με την πάθησή σας, μπορεί να περιλαμβάνει και καρδιακή αποκατάσταση. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα υπό την επίβλεψη γιατρού το οποίο εστιάζει στην άσκηση, στη διατροφή και σε αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αν και ο πρωταρχικός στόχος είναι να σας βοηθήσει σωματικά, είναι απαραίτητο να ασχοληθείτε και με την ψυχική και τη συναισθηματική σας υγεία.
«Είναι φυσιολογικό να έχετε άγχος ή στρες ύστερα από μια καρδιακή προσβολή ή επέμβαση καρδιάς», σημειώνει ο δρ Christopher Celano, επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital. «Ωστόσο, το πόσο διάστημα θα παραμένουν αυτά τα συναισθήματα και το κατά πόσο θα συνδεθούν και με συμπτώματα κατάθλιψης μπορεί να επηρεάσει την επιτυχία της αποκατάστασής σας και δυνητικά να αυξήσει τον κίνδυνο που θα διατρέχετε για μελλοντικά προβλήματα».
Ενα κοινό πρόβλημα
Η έρευνα έχει διαπιστώσει ότι ζητήματα ψυχικής και συναισθηματικής υγείας είναι αρκετά συνηθισμένα στους ασθενείς που εντάσσονται σε προγράμματα καρδιακής αποκατάστασης. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο τεύχος της 1ης Μαρτίου 2020 του επιστημονικού περιοδικού European Journal of Preventive Cardiology εξέτασε σχεδόν 6.000 άτομα που ακολούθησαν πρόγραμμα καρδιακής αποκατάστασης για δύο χρόνια.
Η ψυχολογική τους ευεξία αξιολογήθηκε πριν ενταχθούν στο πρόγραμμα. Περίπου 18% είχαν συμπτώματα μέτριας έως σοβαρής κατάθλιψης, 28% μέτριου έως σοβαρού άγχους και 13% μέτριου έως σοβαρού στρες.
Τα άτομα που ανήκαν στις παραπάνω ομάδες ήταν λιγότερο πιθανό να ολοκληρώσουν το πρόγραμμα αποκατάστασης συγκριτικά με εκείνα που είχαν ήπια ή καθόλου συμπτώματα. Παρότι η διακοπή του προγράμματος αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, οι ερευνητές πρόσθεσαν ότι η κατάθλιψη, το στρες και το άγχος συχνά μένουν αδιάγνωστα και δεν αντιμετωπίζονται σε πολλούς ασθενείς που εντάσσονται σε προγράμματα καρδιακής αποκατάστασης.
«Οι κλινικοί γιατροί δεν εφαρμόζουν συστηματικά προσυμπτωματικό έλεγχο γι’ αυτές τις παθήσεις στα άτομα που είχαν ένα καρδιακό συμβάν», λέει ο δρ Celano. Αυτό μπορεί να επιβραδύνει ή ακόμη και να εμποδίσει την επιτυχή ανάρρωση. «Εάν δεν είναι κανείς αισιόδοξος ή δεν έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητές του, ενδέχεται να είναι πιο δύσκολο να υιοθετήσει υγιείς συμπεριφορές, οι οποίες είναι σημαντικές για μια επιτυχή ανάρρωση», λέει ο δρ Celano.
Μοιραστείτε τα συναισθήματά σας
Πολλοί άνδρες δεν νιώθουν άνετα να ανοιχτούν ως προς τα συναισθήματά τους. Ένα σημαντικό πρώτο βήμα είναι να μοιραστείτε με τον γιατρό σας τυχόν ανησυχίες ή άλλα συναισθήματα που εκδηλώνατε πριν από το καρδιακό συμβάν και κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης. Μαζί μπορείτε να αναπτύξετε μια στρατηγική ώστε να αντιμετωπίσετε τα συγκεκριμένα ζητήματά σας.
Τα καλά νέα είναι ότι ορισμένα προγράμματα αποκατάστασης προσφέρουν τρόπους ανακούφισης και διαχείρισης του στρες, του άγχους και της κατάθλιψης. Για παράδειγμα, η αεροβική άσκηση για την καρδιακή υγεία που παρέχεται από τα προγράμματα αποκατάστασης μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της διάθεσης. Ωστόσο, μπορεί να χρειαστείτε επιπρόσθετη βοήθεια.
Γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (ΓΣΨ). Η ΓΣΨ σας βοηθά να κατανοήσετε με ποιον τρόπο οι αρνητικές σκέψεις συνδέονται με ορισμένα συναισθήματα και συμπεριφορές. Η προσέγγιση αυτή έχει αποδειχθεί ότι βοηθά ιδιαίτερα τα άτομα που έχουν έρθει αντιμέτωπα με καρδιακά συμβάματα. Μια ανασκόπηση έξι μελετών που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Νοεμβρίου 2017 του επιστημονικού περιοδικού Heart Failure Reviews εξέτασε 320 άτομα ηλικίας 55 έως 66 ετών που είχαν καρδιακή ανεπάρκεια και έπασχαν από κατάθλιψη ή εμφάνιζαν συμπτώματα κατάθλιψης.
Τα άτομα που συμμετείχαν τακτικά σε συνεδρίες ΓΣΨ για δύο έως έξι μήνες ανέφεραν βελτίωση της κατάστασής τους και είχαν καλύτερη ποιότητα ζωής από ό,τι εκείνα που υποβάλλονταν στη συνήθη φροντίδα. Ζητήστε από τον γιατρό σας συστάσεις για να βρείτε έναν πιστοποιημένο ψυχοθεραπευτή στην περιοχή σας.
Πρακτικές χαλάρωσης. Ορισμένα προγράμματα αποκατάστασης διδάσκουν τεχνικές ανακούφισης από το στρες, όπως ασκήσεις χαλάρωσης και αναπνοής, γιόγκα και τάι τσι. Ζητήστε συμβουλές από τον υπεύθυνο του προγράμματος αποκατάστασης που ακολουθείτε. Μπορείτε επίσης να βρείτε μαθήματα γιόγκα ειδικά σχεδιασμένα για καρδιακή αποκατάσταση σε πολλά κέντρα γιόγκα ή σε προγράμματα δήμων.
Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs). Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει φαρμακευτική θεραπεία με έναν SSRI. Αυτά τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι επίσης χρήσιμα σε άτομα με αγχώδεις διαταραχές. «Η ανάρρωση από μια καρδιολογική πάθηση ή θεραπεία μπορεί να είναι μια μακροχρόνια διαδικασία και απαιτεί χρόνο και δέσμευση», λέει ο δρ Celano. «Η κατάθλιψη, το στρες και το άγχος αποτελούν κοινά εμπόδια στην επιτυχή καρδιακή αποκατάσταση, αλλά η αντιμετώπισή τους πριν επιδεινωθούν μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη ανάρρωσή σας».
Η καρδιά της κατάθλιψης
Η κατάθλιψη είναι συνηθισμένη στα άτομα με καρδιολογικά προβλήματα. Παραδείγματος χάριν:
➤ Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (American Heart Association), το ποσοστό κατάθλιψης μπορεί να φθάνει στο 33% στους ασθενείς έπειτα από καρδιακή προσβολή.
➤ Μελέτες υποστηρίζουν ότι ένα ποσοστό μεταξύ 50% και 75% των ατόμων που έχουν συμπτώματα κατάθλιψης έπειτα από ένα καρδιολογικό πρόβλημα θα συνεχίσουν να τα εμφανίζουν για έξι μήνες έως ένα έτος μετά.
➤ Άλλη μελέτη έχει δείξει ότι περίπου 50% των ατόμων που διαγνώστηκαν με κατάθλιψη έπειτα από καρδιακή προσβολή ή επέμβαση καρδιάς αντιμετώπιζαν την πάθηση από πριν.
