Η Ε.Ε. βρίσκεται αντιμέτωπη με κλυδωνισμούς, οι οποίοι αντικατοπτρίζουν εγγενείς αδυναμίες της, που περιλαμβάνουν: (α) τη δυσκολία προώθησης κοινών θέσεων, (β) την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ, ειδικά σε θέματα ασφάλειας, (γ) προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού, (δ) υστέρηση στον τομέα της προηγμένης τεχνολογίας, (ε) καθυστέρηση στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, και (στ) τις εμπεδωμένες αντιλήψεις για αυξανόμενη ανισότητα. Η πρόσφατη ασύμμετρη συμφωνία με τις ΗΠΑ ενέτεινε τις προκλήσεις.
Το μακροοικονομικό περιβάλλον παραμένει δυσμενές και οι εστίες γεωπολιτικής αστάθειας αυξάνονται. Ταυτόχρονα, τα περιθώρια δημοσιονομικής και νομισματικής στήριξης είναι περιορισμένα, ενώ οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων είναι χρονοβόρες και χαρακτηρίζονται από αναποτελεσματικότητα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας καθίσταται επιτακτική για την επιβίωση και τη διατήρηση του κοινωνικού μοντέλου της Ε.Ε.
Οι στρατηγικές επιλογές βρίσκονται στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου. Ορισμένοι αναλυτές προκρίνουν την υιοθέτηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και ενίσχυση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Άλλοι, θεωρούν απαραίτητο έναν πιο ουσιαστικό ρόλο του κράτους, με αυξημένες δημόσιες επενδύσεις, ενισχυμένα κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις και ενεργό στήριξη στρατηγικών τομέων. Παρά το διαφορετικό πολιτικό σύστημα, ως παράδειγμα αναφέρεται συχνά η Κίνα, η οποία έχει υιοθετήσει ένα μοντέλο κρατικής παρέμβασης με στοχευμένη ενίσχυση στρατηγικών τομέων, όπως η πράσινη ενέργεια και η τεχνολογία, ενώ επενδύει σε υποδομές και αγορές με μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα.
Οι εκθέσεις των Ντράγκι και Λέττα προτείνουν μια σύνθετη προσέγγιση, την προώθηση ριζικών μεταρρυθμίσεων, μέσω απλοποίησης του ρυθμιστικού πλαισίου και περιορισμού της γραφειοκρατίας, καθώς και επέκταση της ενιαίας αγοράς ώστε να καλύψει κρίσιμους τομείς υπηρεσιών. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται, επίσης, στην ενίσχυση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων και τη στήριξη της εγχώριας παραγωγής σε καίριους τομείς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στοχεύοντας στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας.
Οι επικείμενες συζητήσεις για τον κοινοτικό προϋπολογισμό 2028-2034 αποτελούν ευκαιρία για επιβεβαίωση της πολιτικής βούλησης της Ε.Ε. να υλοποιήσει τις εισηγήσεις των Ντράγκι και Λέττα. Η επιδιωκόμενη αναδιάρθρωση των επενδύσεων προς όφελος στρατηγικών τομέων επιβάλλεται να ξεπεράσει αντιστάσεις από ομάδες που υπερασπίζονται κατεστημένα συμφέροντα. Παράλληλα, απαιτείται αύξηση των πόρων του κοινοτικού προϋπολογισμού, κάτι που αναμένεται να συναντήσει αντιδράσεις από αριθμό χωρών, όπως η Γερμανία.
Κρίσιμο στόχο για την Ε.Ε. αποτελεί επίσης η διατήρηση ενός ευνοϊκού πλαισίου για το διεθνές εμπόριο, σε αντίθεση με τις περιοριστικές πολιτικές της διακυβέρνησης Τραμπ, με παράλληλη ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας και αποφυγή μονομερών εξαρτήσεων σε στρατηγικούς τομείς, όπως η τεχνολογία και η ενέργεια.
Για να αποφευχθούν επαναλήψεις λαθών προηγούμενων πρακτικών κρατικών παρεμβάσεων, η πολιτική στήριξης της εγχώριας παραγωγής πρέπει να είναι περιορισμένη σε έκταση και στοχευμένη σε στρατηγικής σημασίας τομείς, και να βασίζεται σε συγκεκριμένο σχεδιασμό, προϋπολογισμό και μηχανισμό ανεξάρτητης και συνεχούς παρακολούθησης και αξιολόγησης.
Ο Ανδρέας Χαραλάμπους και ο Όμηρος Πισσαρίδης είναι οικονομολόγοι και οι απόψεις που εκφράζουν είναι προσωπικές.
