Είναι σχήμα οξύμωρο μια γενιά ανθρώπων που δεν έχει γεννηθεί και μεγαλώσει σε μια πόλη, να τη νοσταλγεί. Να την αισθάνεται σα μάνα και να ανυπομονεί να την ξαναζήσει. Ναι, σωστά, να την ξαναζήσει. Γιατί την έχει φτιάξει και την έχει ζήσει στο μυαλό της. Περισσότερο με τη φαντασία και λιγότερο με εικόνες. Έτσι, χωρίς παραστάσεις. Μόνο μέσα από αφηγήσεις, από διηγήσεις και περιγραφές. Και έχει φτιάξει στο νου μια επαρχία ιδανική, μια πόλη σαγηνευτική και απαστράπτουσα, μια Ατλαντίδα.
Η Αμμόχωστος όμως, δεν είναι μύθος στους διαλόγους του Πλάτωνα. Είναι μια πραγματικότητα. Πικρή και σκληρή, αλλά πραγματικότητα. Δεν βυθίστηκε στο πέλαγος «σε μια μόνο μέρα και νύχτα ατυχίας», βυθίστηκε στο σκότος από μια σειρά λαθών, παραλείψεων, εγκλημάτων... Και παραμένει εκεί, σιωπηρή, σκοτεινή. Και τα λάθη, και οι παραλείψεις, και τα εγκλήματα, εξακολουθούν...
Η Αμμόχωστος δεν είναι γεωγραφικός προσδιορισμός, είναι ζώσα ιστορία. Είναι αφηγήσεις και περιγραφές, είναι προσωπικές εμπειρίες και μαρτυρίες, είναι ιστορικά τεκμήρια και γεγονότα. Δεν κάνουν την πόλη τα ονόματα στους δρόμους και οι διασταυρώσεις. Δεν την πλάθουν τα κτίρια και οι πλατείες. Η πόλις είναι οι άνθρωποι. Και η πόλις, είναι μέσα μας, την κουβαλούμε όπου πάμε.
Έχει στον χρόνο συνέχεια η Σαλαμίνα, η Αρσινόη, η Κωνσταντία, η Αμμόχωστος. Μια ελληνικότητα που και να θέλει ο κατακτητής – ο όποιος κατακτητής – δεν μπορεί να ξεριζώσει. Σήμερα είναι Τούρκοι, παλιά ήταν Φράγκοι, Γενουάτες, Ενετοί, Άγγλοι... Όλοι άφησαν το στίγμα τους στο σώμα της, μα κανένας δεν κατάφερε να αγγίξει την καρδιά τούτης της πόλης που μιλά και σκέφτεται ελληνικά από τα ομηρικά χρόνια του Τεύκρου.
Τώρα βέβαια, μπορεί να τη λέμε «βουβή» αλλά αργά τα βράδια, την ακούτε να μιλά. Να καλεί τον κόσμο της για τη μεγάλη Επιστροφή. Ενός κόσμου, στην ψυχή του οποίου η ιδέα της πόλης, της πόλης του, όχι μόνο δεν έχει ξεθωριάσει, μα είναι θαρρείς ζωγραφισμένη με τα πιο έντονα, τα πιο φανταχτερά, τα πιο ανεξίτηλα χρώματα. Είναι μια μπογιά που δεν θα ξεθωριάσει όσα χρόνια κι αν περάσουν, με όση εκστατική μανία κι αν λυσσομανούν οι Μαινάδες του Διονύσου. Εγχώριες και ξένες… Η τίσις, την οποία ο ελληνισμός της Κύπρου, σήμερα βιώνει, θα έρθει κάποτε στο τέλος της. Και οι Τούρκοι θα εισπράξουν τη δική τους νέμεση. Δεν είναι ευσεβοποθισμός, αλλά νομοτέλεια. Είναι η φυσική ροή των διεθνών συμφερόντων και εξελίξεων που κινούνται πολύ πέραν και πάνω από τις δικές μας σκέψεις, «θέλω» και επιδιώξεις. Όταν όμως γίνει αυτό, θα είμαστε έτοιμοι να το αξιοποιήσουμε;
Υπάρχει αλήθεια σχέδιο επανεγκατάστασης στην Αμμόχωστο; Υπάρχει πλάνο για την οικοδόμηση μια αληθινά ιδανικής πόλης; Μιας πόλης στην οποία θα ακμάσει ξανά ο πολιτισμός, θα καλλιεργηθούν τα γράμματα, θα ανθίσουν οι τέχνες, θα δημιουργήσει η επιχειρηματικότητα, θα θερίσει η Μεσαρκά, θα προσφέρει δουλειά αλλά και αναψυχή στους κατοίκους της, θα προσελκύσει τουρισμό επιπέδου ανάλογου με εκείνου προ της εισβολής; Όλα αυτά αναγκαιούν μελέτη για τη δημιουργία ακριβώς των προϋποθέσεων πραγματικής, ουσιαστικής και –το σημαντικότερο– μόνιμης επιστροφής των κατοίκων της, όταν αυτή η μέρα έρθει. Δεν θέλουμε τους Αμμοχωστιανούς επισκέπτες στη γη τους, τους θέλουμε υπηρέτες της, όπως ήταν οι πρόγονοί μας.
Βασανιστικά τα ρητορικά ερωτήματα και δυστυχώς βασανιστικότερες οι απαντήσεις των. Εμείς, αντί να αξιοποιούμε συμμαχίες και ευκαιρίες, αντί να σχεδιάζουμε πλάνα και δράσεις, αναλωνόμαστε στα μικρά, τα ασήμαντα, τα εσωτερικά. Ποτίζουμε, χρόνια τώρα, σχεδόν καθημερινά τον σπόρο της διχόνοιας που άλλοι μας φύτεψαν καλά πριν φύγουν(;), κάμνουμε περισπούδαστες αναλύσεις να πείσουμε ημετέρους και να εισπράξουμε πρόσκαιρο και ανούσιο χειροκρότημα, κωφεύοντας στο φοβερό μήνυμα της Σαλαμίνας…
«Η γης δεν έχει κρικέλια για να την πάρουν στον ώμο και να φύγουν» έγραφε προφητικά ο Ποιητής το ’53. Εβδομήντα χρόνια μετά, εμείς ακόμα πασχίζουμε να καταλάβουμε ότι η γης του Ευαγόρα δεν είναι χώμα και πέτρες. Η γης είναι νους, πνεύμα και ψυχές. Αυτή η γης, η πόλις, μιλά, μιλά ελληνικά, μας μιλά ελληνικά, αλλά ίσως εμείς δεν αγροικούμε. Τούτη η γης ξέρει από εχθρούς, καταλάβει από πολιορκητές, σιχάθηκε κατακτητές και δεν «σηκώνει» κανένα, παρά μόνο τα παιδιά της. Η γης τούτη, δεν θέλει να λευτερωθεί γιατί είναι λεύτερη. Αλλά λεύτερα καρτερά και τα παιδιά της…
Ο κ. Μαρίνος Μήτρου, ηλεκτρολόγος μηχανικός & Μηχανικός Υπολογιστών, εκ Περιστερωνοπηγής Αμμοχώστου.
