Στη Βουλή ξεκίνησε η συζήτηση για τροποποίηση του νόμου για την έμφυλη βία που, αν και παρουσιάζεται ως «εναρμόνιση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία», στην πραγματικότητα κάνει ακριβώς το αντίθετο. Η πρόταση επιδιώκει να αλλάξει τους ορισμούς «γυναίκα» και «φύλο» με τρόπο που θα αποκλείσει τις τρανς γυναίκες και τα διεμφυλικά άτομα από την προστασία του νόμου.
Ζούμε σε μια εποχή που ο δημόσιος διάλογος συχνά μετατρέπεται σε πεδίο τοξικότητας και ακραίων θέσεων. Ωστόσο, υπάρχουν θέματα που δεν μπορούν και δεν πρέπει να γίνονται αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης. Τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.
Η πραγματικότητα είναι απλή και τεκμηριωμένη. Η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2024/1385 όχι μόνο δεν αποκλείει τα τρανς άτομα, αλλά στις παραγράφους 71 και 72 αναγνωρίζει ρητά ότι τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο βίας. Το άρθρο 33 της ίδιας Οδηγίας απαιτεί στοχευμένη προστασία γι' αυτά τα άτομα. Παράλληλα, η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, στο άρθρο 4, παράγραφος 3, απαγορεύει ρητά τις διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου. Το επίσημο επεξηγηματικό έγγραφο της Σύμβασης είναι κρυστάλλινο: «Η ταυτότητα φύλου των τρανς ατόμων δεν μπορεί να τους στερεί την υποστήριξη και προστασία που δικαιούνται».
Και δεν είναι μόνο η ευρωπαϊκή νομοθεσία που το καθιστά σαφές. Η ίδια η επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας το υπογραμμίζει στην επιστολή της προς την ίδια την Επιτροπή Νομικών της Βουλής: «Ο δηλωμένος σκοπός τέτοιων νομοθεσιών ήταν πάντα η αντιμετώπιση της βίας λόγω φύλου – βία που προκύπτει από βαθιά ριζωμένες ανισότητες, σεξισμό και κοινωνικούς κανόνες που στοχοποιούν τις γυναίκες και άτομα που προσδιορίζονται γένους θηλυκού. Οι τρανς γυναίκες βιώνουν ακριβώς αυτή τη μορφή βίας: στοχοποιούνται για τη γυναικεία τους ταυτότητα, την ορατότητά τους και την αντιληπτή “παραβίαση” των “κανόνων” του φύλου.»
Όταν λοιπόν οι εισηγητές ισχυρίζονται ότι αυτή η πρόταση «εναρμονίζεται με την Ε.Ε.», δεν λανθάνονται απλώς. Προτείνουν κάτι που αντιβαίνει κατάφωρα στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, στο Σύνταγμά μας που απαγορεύει τις διακρίσεις, και στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.
Αλλά πέρα από το νομικό πλαίσιο, υπάρχει και μια βαθύτερη ηθική διάσταση. Μιλάμε για άτομα που ήδη υφίστανται δυσανάλογα υψηλά ποσοστά βίας, που βιώνουν καθημερινά τον κοινωνικό στιγματισμό και την περιθωριοποίηση. Η πρόταση αυτή επιλέγει να τους στερήσει ακόμα και την τυπική προστασία του νόμου. Στέλνει ένα μήνυμα ότι η ασφάλειά τους, η ζωή τους, έχει μικρότερη αξία.
Και ας μη μας πει κανείς ότι αυτό γίνεται για να «προστατευθούν οι γυναίκες». Κατανοούμε τους προβληματισμούς για την ασφάλεια γυναικών σε ευαίσθητους χώρους – και αυτές οι ανησυχίες αξίζουν σοβαρό διάλογο και πρακτικές λύσεις. Το Volt δεσμεύεται σε αυτόν τον διάλογο.
Αλλά αυτό που καλούμαστε να συζητήσουμε είναι διαφορετικό. Δεν συζητάμε πρακτικές ρυθμίσεις. Συζητάμε ποιος θα έχει βασική νομική προστασία από τη βία. Και εδώ το θέμα είναι αρχής: Δεν μπορούμε να στερήσουμε από ευάλωτες ομάδες συμπολιτών μας την τυπική προστασία του νόμου. Αυτό δεν είναι λύση – είναι εγκατάλειψη. Και αυτό είναι επικίνδυνο. Γιατί όταν αρχίζουμε να αμφισβητούμε δικαιώματα που κατακτήθηκαν με αγώνα και κατοχυρώθηκαν νομικά, ανοίγουμε το κουτί της Πανδώρας. Η υπαναχώρηση σε ένα δικαίωμα, για μία ομάδα, θα γίνει δικαιολογία για υπαναχώρηση σε άλλα δικαιώματα, για άλλες ομάδες.
Ως γυναίκα που έχω συμμετάσχει σε αμέτρητες διαδηλώσεις και αγώνες για τα δικαιώματα των γυναικών, βλέπω αυτή την πρόταση για αυτό που είναι: μια απόπειρα χαϊδέματος των αυτιών μιας συγκεκριμένης ομάδας ψηφοφόρων. Τους προειδοποιούμε: Δεν θα επιτρέψουμε τη διαίρεση των αγωνιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από όσους απουσίαζαν από αυτό τον αγώνα.
Η προστασία των γυναικών είναι απόλυτη προτεραιότητα και διαχρονικός πολιτικός στόχος. Αλλά δεν χτίζεται αφαιρώντας δικαιώματα από άλλους. Υπάρχουν τρόποι να διασφαλίσουμε την ασφάλεια όλων – χωρίς να θυσιάσουμε κανέναν στον βωμό του πολιτικού λαϊκισμού.
Το Volt είναι κάθετο. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι προς διαπραγμάτευση.
Σε μια εποχή που η ρητορική μίσους και ο διχασμός κερδίζουν έδαφος, έχουμε χρέος να υπερασπιστούμε τις αξίες της ισότητας και της αλληλεγγύης.
*Η κα Αλεξάνδρα Ατταλίδου είναι βουλέυτρια του Volt.
