Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Ο κύκλος επαφών με τις τράπεζες δεν έχει ολοκληρωθεί, και θα υπάρξει νέος για την υιοθέτηση μέτρων που θα δώσουν ανάσα σε δανειολήπτες σχετικά με τα αυξημένα επιτόκια.
Στην πρώτη του συνέντευξη σε έντυπα μέσα που δίνει ο νέος υπουργός Οικονομικών, κ. Μάκης Κεραυνός μιλά για τα επιτόκια, την ακρίβεια, τις κυρώσεις, τον πληθωρισμό, τη φημολογία για τον ανασχηματισμό και το παρελθόν.
Παράλληλα, εξηγεί την προσπάθεια φορολογικής μεταρρύθμισης, που όπως τονίζει είναι ένα μεγάλο πρότζεκτ, δύο χρόνων. Εξηγεί ότι η μόνη επιλογή που υπάρχει είναι η Κύπρος να έχει μία νοικοκυρεμένη πολιτική στα πλαίσια μίας αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας και μίας χρηματοοικονομικής σταθερότητας.
- Ήσασταν υπουργός Οικονομικών το 2004 – 2005, πριν 20 χρόνια. Τι σχέση έχει η κυπριακή οικονομία του τότε και του τώρα;
- Τα προβλήματα του τότε ήταν τεράστια, εξίσου τεράστια τα προβλήματα και τώρα. Τότε είχαμε ένα πολύ συγκεκριμένο στόχο που ήταν και οικονομικός και πολιτικός, να μπει η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο κύριος στόχος ήταν να βάλουμε τη λίρα στο ευρώ. Εγώ παρέλαβα την Κύπρο επί επιτήρηση και έπρεπε να είναι συμβεβλημένη η οικονομία με τους δείχτες του Μάαστριχτ, ώστε να μπορούμε να αιτηθούμε την ένταξη της λίρας στον μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών 2 και να μείνει για δύο χρόνια εκεί με μία σταθερότητα η οικονομία. Ήταν μια δύσκολη περίοδος και ήταν μία μεγάλη δέσμευση των κομμάτων που ήταν συγκυβέρνηση, να μην υπάρξουν καινούργιες φορολογίες. Πετύχαμε τους στόχους αυτούς με ένα μόνο «νοικοκύρευμα» της οικονομίας, με καλύτερη κατανομή των πόρων και με στενή παρακολούθηση υλοποίησης του προγράμματος της οικονομίας. Βάλαμε τη λίρα, τον Μηχανισμό και καταφέραμε να έχουμε ένα πλεονασματικό προϋπολογισμό.
Τώρα οι δυσκολίες είναι εξίσου πολλές και σημαντικές, είναι εξωγενή τα προβλήματα, κυρίως από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει εστιάζονται στην αλυσίδα προσφοράς αγαθών, στην παραγωγή αγαθών, έχει οδηγήσει στην αύξηση του πληθωρισμού σε πολύ υψηλά επίπεδα. Συγχρόνως, η αντίδραση στις πληθωριστικές τάσεις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με τη συνεχή αύξηση των επιτοκίων, οδηγεί και σε πολλά άλλα προβλήματα. Υπάρχουν χώρες στην Ε.Ε. που έχουν πληθωρισμό 15%. Επομένως οι δυσκολίες είναι πολλές, αλλά και οι προκλήσεις. Η μόνη επιλογή που έχουμε είναι να έχουμε μία νοικοκυρεμένη πολιτική στα πλαίσια μίας αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας και μίας χρηματοοικονομικής σταθερότητας.
Επιτόκια και ακρίβεια
- Αφού ανοίξατε το κεφάλαιο των επιτοκίων, έχετε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου στις κυπριακές τράπεζες αναφορικά με τα επιτόκια; Έχετε δώσει μηνύματα να «μην χαίρονται» μόνο για τα κέρδη που προκύπτουν;
- Για τις τράπεζες είναι μία χρυσή εποχή λόγω των επιτοκίων. Ωστόσο, ο τραπεζικός τομέας είναι παγκοσμιοποιημένος και ανεξάρτητος. Υπάγεται στην ΕΚΤ και τις συστημικές τράπεζες τις ελέγχει ο SSM. Συνεπώς, από πλευράς Υπουργείου Οικονομικών δεν μπορούν να υπάρξουν παρεμβάσεις όπως στο παρελθόν θα μπορούσαν να είχαν γίνει στο τραπεζικό σύστημα. Εκείνο, ωστόσο, που μπορεί να γίνει και γίνεται από πλευράς Υπουργείου Οικονομικών, είναι να γίνονται «αυστηρές υποδείξεις» και «αυστηρή επίκληση» της εταιρικής κοινωνικής τους ευθύνης.
- Άρα στις συναντήσεις που είχατε το προηγούμενο διάστημα με τους τραπεζίτες, να υποθέσω ότι κάνατε τα παραπάνω; Άρα και τα μέτρα που προχωρούν για ανταμοιβή των συνεπών δανειοληπτών είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής;
- Ως μεγάλοι οργανισμοί θα πρέπει να έχουν ευαισθησίες για την κοινωνία και την οικονομία, όταν ιδίως την ώρα που χρειάστηκαν στήριξη στο παρελθόν, την έλαβαν. Ο κυπριακός λαός με τις θυσίες τους τις βοήθησε να συνεχίσουν να υπάρχουν και αυτές τώρα θα πρέπει να ανταποκριθούν στα καλέσματα της κοινωνίας σε μία περίοδο που χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια αυξάνουν τα κέρδη τους. Από την προσεκτική συζήτηση που κάναμε, η καθεμία τράπεζα θα εφαρμόσει τους δικούς της μηχανισμούς. Έτσι, σε συνδυασμό με την Κεντρική Τράπεζα θα προχωρήσει η κάθε τράπεζα σε κινήσεις που ταιριάζουν στο δικό της μοντέλο. Είναι ξεκάθαρο ότι η ανταμοιβή των συνεπών δανειοληπτών που ανακοινώνουν οι τράπεζες είναι αποτέλεσμα προσπάθειας και του Υπουργείου Οικονομικών. Η ανταπόκριση των τραπεζών ήταν μέσα στα χρονοδιαγράμματα που θέσαμε, με μέτρα και επιβράβευσης, αλλά και δημιουργίας προϊόντων για καταθέσεις. Εδώ θέλω να τονίσω πως, ο κύκλος επαφών με τις τράπεζες δεν έχει ολοκληρωθεί και θα υπάρξει νέος.
- Φτάνουν στα αυτιά σας φωνές κόσμου που ζορίζεται λόγω ακρίβειας και επιτοκίων, και ποιες δράσεις λαμβάνετε;
- Γνωρίζω ότι δεν μπορεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ούτε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να κάνει συγκεκριμένες πολιτικές για κάθε χώρα. Η αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ γίνεται όταν υπάρχει αυξημένη ρευστότητα στην οικονομία με στόχο να τη συρρικνώσει και εν γένει να μειωθεί ο πληθωρισμός. Στην περίπτωση της Κύπρου υπάρχει ρευστότητα αλλά είναι εγκλωβισμένη στις τράπεζες και δύσκολα βγαίνει από το τραπεζικό σύστημα. Επομένως, η αύξηση των επιτοκίων δεν συνεισφέρει σημαντικά στη μείωση του πληθωρισμού. Γι’ αυτό εμείς προχωρήσαμε σε πρόσθετες ενέργειες και μέτρα και συνεχώς προχωρούμε σχετικά με την αντιμετώπιση της ακρίβειας και του πληθωρισμού. Ανακοινώσαμε την προηγούμενη Τετάρτη κάποια μέτρα, ενώ έχουμε προχωρήσει στην εφαρμογή του μηδενικού συντελεστή σε καθημερινά προϊόντα που είναι βασικά και αναγκαία σε κάθε νοικοκυριό. Συνεχίζουμε να επιχορηγούμε την ηλεκτρική ενέργεια μέσω της Αρχής Ηλεκτρισμού και συνεχίζουμε τη μείωση του φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα.
Εδώ θέλω να υπογραμμίσω ότι έχουμε ετοιμάσει ένα καινούργιο κατάλογο με προϊόντα και υπηρεσίες με μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ, από το 19% στο 3% και από το 5% στο 0% για κάποια, άλλα ο οποίος βρίσκεται για νομοθετική επεξεργασία και θα περάσει σύντομα από το Υπουργικό. Επίσης, πέρασα την Τετάρτη πρόταση από το Υπουργικό με κεφαλαιουχικές εκπτώσεις προς τις εταιρείες που θα υιοθετήσουν μέτρα μείωσης της σπατάλης ενέργειας και αξιοποίησης πηγών ενέργειας που είναι συμβατές με το περιβάλλον. Είναι μία ενθάρρυνση για να προχωρήσουν οι επιχειρήσεις στην κατεύθυνση που θέλουμε να δώσουμε, αυτή της πράσινης οικονομίας.
Πρότζεκτ 2 χρόνων
- Τώρα μου δίνετε «πάσα» να προχωρήσω σε ερώτηση για τη φορολογική μεταρρύθμιση. Αναπτύξετε τις σκέψεις σας αναφορικά με το πρότζεκτ που έπεται.
- Οποιαδήποτε φορολογική τροποποίηση, σχετίζεται με τη φορολογική μεταρρύθμιση. Όσον αφορά τώρα στη φορολογική μεταρρύθμιση, έχουμε αναθέσει το έργο στο Πανεπιστήμιο Κύπρου το οποίο μπορεί να αξιοποιήσει όποιους εμπειρογνώμονες θέλει από εξωτερικό για να προχωρήσουμε σε έναν εκσυγχρονισμό του φορολογικού συστήματος. Στόχος είναι να εκσυγχρονιστεί και το νομοθετικό πλαίσιο της φορολογικής μεταρρύθμισης, μίας φορολογικής μεταρρύθμισης που ήμουν άμεσα εμπλεκόμενος το 2002 και το 2003. Μετά από 20 χρόνια πρέπει όπως αντιλαμβάνεστε να διαφοροποιηθεί με τα δεδομένα της νέας οικονομίας. Νομίζω ότι ήταν ένα σύστημα που βοήθησε και «δούλεψε» αρκετά μέχρι σήμερα από το 2003.
- Το φορολογικό σύστημα «δούλεψε» και για τον τομέα των υπηρεσιών μέχρι σήμερα, ένας τομέας που υπεραναπτύχθηκε. Το νέο φορολογικό σύστημα κατά πού κατευθύνεται;
- Μία φορολογική μεταρρύθμιση αξιοποιεί τα δεδομένα της νέας οικονομίας, τους νέους τομείς κ.τ.λ., αλλά η φορολογική μεταρρύθμιση κυρίως πρέπει να έχει στόχο να ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να επενδύουν και να είναι πιο δίκαιη όσον αφορά στη φορολογία φυσικών προσώπων. Η μεταρρύθμιση αυτή πρέπει να έχει και το χαρακτηριστικό της αναδιανομής του εισοδήματος με πιο δίκαιο τρόπο και να μην υπάρχει συγκέντρωση. Μεταξύ πολλών άλλων, στόχος της τωρινής φορολογικής μεταρρύθμισης είναι να επωφεληθεί και η μεσαία τάξη. Ως Κυβέρνηση, εξάλλου, έχουμε μία ανθρωποκεντρική προσέγγιση και νοιαζόμαστε πραγματικά για τα μεσαία στρώματα της κοινωνίας και τον εργαζόμενο.
- Πότε θα ολοκληρωθεί;
- Είναι ένα μεγάλο πρότζεκτ που θα θέλει δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί, όμως, στο μεσοδιάστημα θα υπάρχουν ενδιάμεσες εκθέσεις στη βάση των οποίων θα λαμβάνονται αποφάσεις που θα υιοθετούνται. Δηλαδή, σταδιακά θα υιοθετούνται. Αρχές του νέου χρόνου θα έχουμε μία πρώτη πρόταση από τους ειδικούς που έχουμε αναθέσει την άσκηση. Κατόπιν μελέτης, ενδεχομένως να μπορούν να ληφθούν και κάποια μέτρα.
Δημοσιονομικές προκλήσεις
- Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι μεγαλύτερες δημοσιονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η κυπριακή οικονομία;
- Οι δημοσιονομικές προκλήσεις στην παρούσα φάση συνοψίζονται κυρίως σε τρεις πυλώνες. Στο μεταναστευτικό, στο κόστος της ενέργειας και στα επιτόκια. Όσον αφορά το μεταναστευτικό έχει αρκετές δαπάνες, που ναι μεν βοηθούμε όσο μπορούμε, αλλά συγκριτικά με τις δυνατότητές μας και το μέγεθος του κράτους έχουμε φτάσει στα όριά μας. Όσον αφορά στο κόστος της ενέργειας είναι μεγάλο για τη λειτουργία των επιχειρήσεων και των βιομηχανιών, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το κόστος στις τιμές των προϊόντων μας. Γι’ αυτό άλλωστε και γίνονται οι προσπάθειες από την κυβέρνηση για να εισαγάγουμε αέριο στην Κύπρο και να μπει στην παραγωγή ενέργειας. Τέλος, γυρνάει η συζήτηση πάλι στην αύξηση των επιτοκίων, αποτελώντας και μία δημοσιονομική πρόκληση που επηρεάζει αναπόφευκτα το κόστος δανεισμού. Ναι, μεν, καταφέραμε με την πρόσφατη έκδοση του βιώσιμου ομολόγου να δανειστούμε με ένα καλό επιτόκιο, αλλά για τις επικείμενες εκδόσεις χρέους παρακολουθούμε τη διαδικασία στενά και κάνουμε ενέργειες να μην υπάρξει μεγάλη αύξηση.
Αμεση αντίδραση και διαβήματα για τις κυρώσεις
- Το μεγάλο ζήτημα των φυσικών και νομικών προσώπων από την Κύπρο που περιλαμβάνονται στη λίστα κυρώσεων πόσο σας ανησυχεί και πώς χειρίζεστε το μπλοκάρισμα των εταιρειών που έχουν επηρεαστεί ενώ δεν έχουν άμεση σύνδεση με τα ονόματα που μπήκαν στις κυρώσεις;
- Το ξαφνικό θέμα με τις κυρώσεις από ΗΠΑ και Βρετανία ναι μεν μας βρήκε απροετοίμαστους, αλλά η Κυβέρνηση αντέδρασε άμεσα, αποφασιστικά και το είδαμε ως ευκαιρία για να καθαρίσουμε το όνομα της Κύπρου. Ήρθαμε αμέσως σε επαφή με τις κυβερνήσεις των δύο χωρών, ζητήσαμε και πήραμε τις πληροφορίες για τους λόγους που επιβλήθηκαν σε συγκεκριμένα ονόματα οι κυρώσεις. Μας δόθηκαν οι πληροφορίες και εξετάζονται από τη Νομική Υπηρεσία αν υπάρχουν άλλα θέματα τα οποία να είναι ποινικά. Μέσα από διπλωματικά διαβήματα έχει γίνει διευθέτηση ώστε να διορίσουμε κάποιο πρόσωπο - επαφή που να έχει σχέση με τις χώρες αυτές και να ανταλλάσσονται πληροφορίες, λειτουργώντας προληπτικά.
Σχετικά με το «μπλοκάρισμα» των εταιρειών, μέσω των διπλωματικών διαβημάτων έχει γίνει αποδεκτό το αίτημα ώστε ο κάθε ενδιαφερόμενος που έχει υποστεί κυρώσεις να μπορεί μέσα από διαδικασίες που είναι καταγεγραμμένες στις ιστοσελίδες των ξένων Γραφείων Εφαρμογής Οικονομικών Κυρώσεων της κάθε χώρας να κάνει τις ενέργειες και τα διαβήματα να κάνει εξαιρέσεις. Εξαιρέσεις όπως γίνονται στις ευρωπαϊκές κυρώσεις, για σκοπούς πληρωμών, μισθών, φόρων και υγείας. Επίσης, στο ΥΠΟΙΚ έχουμε δώσει «πράσινο φως» στον έφορο εταιρειών για να απεγκλωβιστούν οι εταιρείες οι οποίες δεν έχουν άμεση διασύνδεση με τα ονόματα που έχουν υποστεί κυρώσεις. Ήδη έχουν εταιρείες απεγκλωβιστεί, ενώ σε αυτό το σημείο να τονίσω ότι με την εμπειρία Βρετανών εμπειρογνωμόνων έχει αποφασιστεί να δημιουργηθεί η Ενιαία Εποπτική Αρχή.
- Φοβάστε ένα κύμα νέων κυπριακών ονομάτων που θα μπουν στις κυρώσεις και το κώλυμα που θα φέρει στην οικονομία;
- Οι προθέσεις των Αρχών Βρετανών και των ΗΠΑ δεν είναι να τιμωρούν συγκεκριμένους επαγγελματίες, αλλά να σταματήσουν το σύστημα που είχε δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια με τα διαβατήρια που βοηθιούνταν διάφοροι Ρώσοι ολιγάρχες. Νομίζω ότι δεν θα ακολουθήσουν πολλά ονόματα, διότι πλέον είμαστε σε καλή συνεργασία με αυτές τις Αρχές. Έχουν αναγνωρίσει ότι η Κύπρος αντέδρασε με άμεσο και σοβαρό τρόπο και η πρόθεσή της είναι να χτίσει υποδομές που δεν θα επιτρέπουν να επαναλαμβάνονται αυτά τα θέματα.
Ανασχηματισμός και παρελθόν
- Σκέφτεστε το ενδεχόμενο αποχώρησής σας από το Υπουργικό σχήμα ενόψει ανασχηματισμού που ενδεχομένως προχωρήσει ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, όπως φημολογείται, τον Σεπτέμβριο;
- Εγώ δεν έχω καμία ενημέρωση αν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κάνει τέτοιες σκέψεις. Αλλά, ο κάθε υπουργός από τη στιγμή που διορίζεται θα πρέπει να ξέρει ότι θα πρέπει να είναι έτοιμος για να αποχωρήσει αν του το ζητήσει ο Πρόεδρος.
- Με το άκουσμα της ανάληψης των καθηκόντων σας από τον κ. Χριστοδουλίδη έγινε «θόρυβος» για το ότι αποχωρήσατε το 2005 από υπουργός και λάβατε άμεσα ανώτατη θέση στην Ελληνική Τράπεζα. Πως το σχολιάζετε;
- Εκείνο που μπορώ να σας πω είναι ότι εγώ δεν είχα καμία σκέψη για αποχώρησή μου τότε από το Υπουργικό σχήμα, ωστόσο ήταν μία ιδιάζουσα οικονομική συγκυρία και χρειάστηκε να μετακινηθώ σε αυτή τη θέση για το καλό της εκάστοτε κυπριακής οικονομίας. Και αυτό έπραξα, για το καλό της κυπριακής οικονομίας.
