Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Τέσσερις ποσοτικοί στόχοι αφορούν τη μεσοπρόθεσμη στρατηγική διαχείρισης του δημοσίου χρέους για το 2022 – 2024, αλλά συγχρόνως καραδοκούν και τρεις κίνδυνοι. Σύμφωνα με τη νέα στρατηγική του Υπουργείου, η οποία αντικαθιστά φυσικά αυτή του 2021 – 2023, ο στόχος για το βραχυπρόθεσμο χρέος μειώθηκε κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με την ισχύουσα στρατηγική και δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 3% του συνολικού ανεξόφλητου χρέους για την περίοδο 2022- 2024. Ο δεύτερος ποσοτικός στόχος αφορά τη μέση εναπομείνασα διάρκεια του εμπορεύσιμου χρέους. Όπως αναφέρει η επίμαχη έκθεση, ο τρίτος ποσοτικός στόχος προκύπτει από το γεγονός πως, η κύρια πηγή χρηματοδότησης για τα επόμενα χρόνια θα είναι η διεθνής αγορά ομολόγων μέσω της έκδοσης Ευρωπαϊκών Μεσοπρόθεσμων Ομολόγων, η διατήρηση της μέσης εναπομείνασας διάρκειας του εμπορεύσιμου χρέους, όχι μικρότερης των 7 ετών, αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε συνδυασμό με τον επόμενο ποσοτικό δείκτη που αναφέρεται στον περιορισμό των ετήσιων χρηματοδοτικών αναγκών κάτω του 10% του αντίστοιχου ΑΕΠ μέχρι το τέλος του 2030. Ο τέταρτος ποσοτικός στόχος, ο οποίος αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους δείκτες μείωσης του κινδύνου αναχρηματοδότησης, ενόψει και της ενδεχόμενης εμφάνισης ενός νέου κύματος της πανδημίας Covid-19 κατά το τέταρτο τρίμηνο του έτους 2021, αφορά στη διατήρηση των ρευστών διαθεσίμων για κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών των επόμενων 6-9 μηνών (με ιδιαίτερη βαρύτητα τους 9 μήνες) σε σύγκριση με 9-12 μήνες που τέθηκαν στην υφιστάμενη στρατηγική. «Αυτή η διαφοροποίηση αποδίδεται στη μείωση της αβεβαιότητας που σχετίζεται με την πανδημία Covid-19», σχολιάζεται σχετικά. Την ίδια ώρα, όπως σημειώνεται, η κατευθυντήρια γραμμή για την ανάπτυξη της αγοράς του δημόσιου χρέους περιλαμβάνει δύο στόχους, οι οποίοι υπήρχαν και στη Μεσοπρόθεσμη Στρατηγική Διαχείρισης Χρέους 2021-2023. Ο πρώτος στόχος αφορά την ανάπτυξη της πρωτογενούς αγοράς κυβερνητικών τίτλων και ο δεύτερος στόχος εστιάζεται στην ανάπτυξη της δευτερογενούς αγοράς με υψηλότερη ρευστότητα και διαφάνεια. Στον τομέα της δευτερογενούς αγοράς, οι επιδιωκόμενες προσπάθειες θα αφορούν στη συνέχιση της αξιολόγησης του έργου που επιτελείται από την ομάδα διεθνών τραπεζών για την αύξηση της αποδοτικότητας της δευτερογενούς αγοράς και στην αξιολόγηση της λειτουργίας της πλατφόρμας ηλεκτρονικής συναλλαγής των κυπριακών κυβερνητικών ομολόγων και της συμβολής της στην αύξηση της ρευστότητας των ομολόγων της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι κίνδυνοι
Στη μεσοπρόθεσμη στρατηγική περιλαμβάνονται και ενδεχόμενοι κίνδυνοι για την υλοποίησή της. Μολονότι η πιστοληπτική αξιολόγηση της Κυπριακής Δημοκρατίας διατηρείται στην επενδυτική κατηγορία από τρεις οίκους Αξιολόγησης με βαθμολογία ΒΒΒ- /ΒΒΒ(L), εντούτοις η προοπτική από τους εν λόγω Οίκους παραμένει σταθερή, με εξαίρεση δύο από αυτούς τους Οίκους που διατηρούν θετική την προοπτική, σηματοδοτώντας τον κίνδυνο αλλαγής της προοπτικής σε αρνητική, σε περίπτωση εκτροχιασμού των δημόσιων οικονομικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι οποιαδήποτε αλλαγή της προοπτικής και/ή της επενδυτικής κατηγορίας αξιολόγησης αναμένεται να επηρεάσει το κόστος δανεισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Δεύτερος κίνδυνος αφορά μια αύξηση των ετήσιων ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών λόγω της ενδεχόμενης εμφάνισης νέου κύματος της πανδημίας κατά το τελευταίο τρίμηνο του έτους 2021, ενδέχεται να επηρεάσει το ύψος άντλησης κεφαλαίων από τις διεθνείς αγορές και να οδηγήσει το δανεισμό εκτός ενός αποδεκτού και διαχειρίσιμου ορίου κινδύνου. Ως εκ τούτου, αυτό μπορεί να οδηγήσει στην άντληση κεφαλαίων από την εγχώρια αγορά με υψηλότερο κατά πάσα πιθανότητα κόστος δανεισμού και με αρνητική επίδραση στη συνολική ενεργό ζήτηση της οικονομίας.
Τέλος, αν και φαίνεται να είναι μειωμένη οποιαδήποτε αρνητική επίδραση, στο παρόν στάδιο, από το ενδεχόμενο τερματισμού του προγράμματος αγοράς ομολόγων έκτακτης ανάγκης για την πανδημία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από τον Μάρτιο του 2022, μια τέτοια εξέλιξη, όταν προκύψει, αναμένεται να επηρεάσει τη ζήτηση για αγορά ομολόγων της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και το κόστος δανεισμού.
Τα EMTN κύριο εργαλείο
Οι διεθνείς εκδόσεις ΕΜΟ (ΕΜΤΝ) θα αποτελέσουν το κύριο χρηματοδοτικό εργαλείο κατά την περίοδο αναφοράς της στρατηγικής (2022-2024) κυρίως λόγω του βάθους της αγοράς αυτής και της συνέχισης της προόδου που έχει επιτευχθεί τα προηγούμενα έτη στους στρατηγικούς στόχους της διαχείρισης του χρέους. Όλα τα υπόλοιπα χρηματοδοτικά εργαλεία θα συμπληρώνουν τις διεθνείς εκδόσεις. Εγχώρια ομόλογα που εκδίδονται υπό Κυπριακό Δίκαιο και εισάγονται στο Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου θα χρησιμοποιούνται σποραδικά εφόσον υπάρξουν ανάλογες ευκαιρίες. Επιπλέον, το τμήμα της εγχώριας αγοράς για μικρούς επενδυτές θα αξιοποιείται μέσω των ομολόγων για φυσικά πρόσωπα. Για την έκδοση χρέους βραχυπρόθεσμης διάρκειας, θα χρησιμοποιούνται τα Γραμμάτια Δημοσίου και δυνητικά, τα Ευρωπαϊκά Εμπορικά Χρεόγραφα (EuroCommercialPaper), με τα Γραμμάτια να έχουν γενικά προτεραιότητα εφόσον πρόκειται για χρηματοδοτικό εργαλείο που εισάγεται σε χρηματιστήριο. Επιπλέον, θα επιδιώκεται ο δανεισμός υπό μορφή δανείων από υπερεθνικούς οργανισμούς για μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση είτε νέων έργων υποδομής που σχετίζονται με την πράσινη μετάβαση και ψηφιακό μετασχηματισμό είτε έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Υπάρχει ρευστό
Η διατήρηση ρευστών διαθεσίμων για κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών των επόμενων 9-12 μηνών, ως ο στόχος που περιλήφθηκε στην Έκθεση, ικανοποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια του 2021. Τα ρευστά διαθέσιμα στο τέλος Αυγούστου 2021 υπερκαλύπτουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες των επόμενων 12 μηνών, σημειώνεται χαρακτηριστικά, ενώ ως αποτέλεσμα του σημαντικού αποθέματος ρευστότητας ο κίνδυνος ρευστότητας βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Η εξομάλυνση του χρονοδιαγράμματος αποπληρωμής χρέους και η επιμήκυνση της μέσης εναπομείνασας διάρκειας χρέους ήταν στο επίκεντρο των ενεργειών διαχείρισης του χρέους. Τα νέα χρονικά σημεία λήξεων που έχουν προστεθεί στο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής χρέους τον Αύγουστο του 2021 αφορούν τα έτη 2026, 2028, 2029, 2047 και 2050 λόγω της έκδοσης του ΕΜΟ (ΕΜΤΝ), τις εκταμιεύσεις δανείων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος SURE καθώς και το έτος 2027 λόγω της έκδοσης ομολόγων προς φυσικά πρόσωπα. «Παρά την απότομη αύξηση χρέους στο έτος 2028, σε γενικές γραμμές το χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής χρέους παρέμεινε σε διαχειρίσιμα επίπεδα, μειώνοντας τον κίνδυνο αναχρηματοδότησης της Κυβέρνησης», υπογραμμίζεται στην Έκθεση. Το πρόγραμμα χρηματοδότησης της Κυβέρνησης για το 2021 κινήθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με το 2020 καθώς την προηγούμενη χρονιά η Κυβέρνηση προχώρησε σε ψηλά επίπεδα δανεισμού ενισχύοντας σε ικανοποιητικά επίπεδα τα ρευστά διαθέσιμα, καλύπτοντας έτσι τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες για περίοδο πέραν των επόμενων δώδεκα μηνών.
Αβαβαιότητα και αναθεωρήσεις
Δεδομένης της υψηλής αβεβαιότητας η οποία επικρατούσε λόγω της ραγδαίας εξάπλωσης της πανδημίας Covid – 19 και λαμβάνοντας υπόψη τις δημοσιονομικές επιπτώσεις από τη συνεχή εξέλιξη των μέτρων στήριξης τα οποία λήφθηκαν για την αντιμετώπιση των συνεπειών της, το Γραφείο, ύστερα από έγκριση του Υπουργού Οικονομικών, αναθεώρησε το Ετήσιο Χρηματοδοτικό Πρόγραμμα (ΕΧΠ) τρεις φορές κατά τη διάρκεια του 2020 και προχώρησε στην εκ νέου πρόσβαση στις αγορές για την κάλυψη των αυξανόμενων χρηματοδοτικών αναγκών. Η δημοσιονομική θέση της κυβέρνησης η οποία παρουσίασε δημοσιονομικό έλλειμα ύψους -5,7% και πρωτογενές έλλειμα -3,6% το 2020, παρέμεινε σε αρνητικό επίπεδο κατά τη διάρκεια του 2021. Αυτό είχε ως συνεπακόλουθο τη σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους κατά 25 ποσοστιαίες μονάδες περί τα τέλη του 2020 προσεγγίζοντας το 119% του ΑΕΠ. Όμως, περίπου 13 π.μ. της προαναφερόμενης αύξησης, οφείλονται στην αύξηση των ρευστών διαθεσίμων. Τα σημαντικά αποθέματα των ρευστών διαθεσίμων σε συνδυασμό με τα μέτρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στήριξαν σε μεγάλο βαθμό την οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση της Κύπρου.
