Μία κυβέρνηση σε γυάλινα πόδια

Όταν τον Μάιο του 2022, ο Νίκος Χριστοδουλίδης εξήγγειλε την υποψηφιότητά του για την Προεδρία της Δημοκρατίας, αυτό που την επισκίασε ήταν η αποκάλυψη της εν μέρει λογοκλοπής ομιλίας που είχε κάνει ο Ιωάννης Κασουλίδης στις προεδρικές του 2008. Όλο αυτό, όχι μόνο γινόταν viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αφήνοντάς τον πλήρως εκτεθειμένο, αλλά κυρίως κινδύνευε να ανατινάξει τα θεμέλια μιας προεκλογικής που μόλις ξεκινούσε. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, αντέδρασε αμέσως στον σάλο που είχε δημιουργηθεί και επιχειρώντας να σταματήσει τις προεκτάσεις που θα λάβωναν περαιτέρω την προεκλογική του, επέρριψε την ευθύνη στον εξ Ελλάδος επικοινωνιολόγο του Γιώργο Φλέσσα, διακόπτοντας αμέσως τη συνεργασία του μαζί του. Ήταν μία κίνηση που σε κάποιους κύκλους έστειλε το μήνυμα πως ο Νίκος Χριστοδουλίδης βρίσκει εύκολα «Ιφιγένειες» αντί να αναλάβει το μερίδιο της πολιτικής ευθύνης που του αναλογεί, ήταν όμως για αρκετούς από τους γνώστες της πολιτικής σκηνής ένα δείγμα αποφασιστικότητας και η απόδειξη, πως σε αντίθεση με τον Νίκο Αναστασιάδη που δυσκολευόταν να παύσει συνεργάτες του, ο πρώτος θα το έκανε με ευκολία, αν αυτοί δυσχέραιναν το έργο του και του προκαλούσαν ζημιά. Ο Φίλιππος Χατζηζαχαρία ήταν αυτός που δεν περίμενε να θυσιαστεί ως Ιφιγένεια ή να αναλάβει ολόκληρη την ευθύνη, αλλά παραιτήθηκε για λόγους αξιοπρέπειας προλαβαίνοντας τις όποιες κινήσεις του Προέδρου και προκαλώντας ντόμινο εξελίξεων. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης βρίσκεται ενώπιον μίας μεγάλης κρίσης χωρίς αυτή τη φορά να λαμβάνει οποιαδήποτε απόφαση για να ανατρέψει το κλίμα. Αντιθέτως, ενώ έχει ήδη επιρρίψει ευθύνες διά των ψιθύρων και των διαρροών σε συγκεκριμένα πρόσωπα του Υπουργικού, η δυσκολία του να προχωρήσει σε ανασχηματισμό, παύοντας κάποιους από αυτούς αμέσως οδηγεί υπουργούς σε βραχυκύκλωμα, την κυβέρνηση σε μερική ακυβερνησία και τον ίδιο, που αυτοεγκλωβίστηκε με τις προαναγγελίες του, σε μπαίνει σε σοβαρή πολιτική περιδίνηση.

Στη συνάντηση αρχηγών

Η αλήθεια είναι πως κανείς δεν ανέμενε ούτε τη συνέντευξη του Προέδρου, ούτε τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της περασμένης Κυριακής για να γνωρίζει ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης προτίθεται να προχωρήσει σε ανασχηματισμό. Αν κάτι επιβεβαιώνεται όλο αυτό το διάστημα από ζητήματα που προκύπτουν είναι η τάση του κ. Χριστοδουλίδη να μιλάει πολύ και σε πολλούς. Ο ίδιος φρόντισε να το διαρρεύσει παντού, είτε εκφράζοντας δυσφορία για μέλη του Υπουργικού είτε βολιδοσκοπώντας στενούς συνεργάτες του. Μάλιστα πριν από τρεις βδομάδες, στον πρωινό καφέ που είχε με τους πολιτικούς αρχηγούς, ο πρόεδρος της ΔΗΠΑ Μάριος Καρογιάν τον ρώτησε ευθέως κατά πόσο ισχύει η φημολογία ανασχηματισμού, με τον Νίκο Χριστοδουλίδη να γνέφει καταφατικά και να βάζει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα εντός Ιανουαρίου. Σύμφωνα με πηγές της «Κ» δεν μπήκαν σε περαιτέρω συζήτηση αρχηγοί και Πρόεδρος, ούτε ζήτησε από αυτούς ονόματα για να τα λάβει υπόψη του στις τελικές του αποφάσεις, καθώς θα συζητούσαν, όπως είπαν, το θέμα στη συνέχεια. Όλοι βεβαίως γνώριζαν καλά πως το εν λόγω υπουργικό σχήμα είχε ημερομηνία λήξης. Δεν ήταν μόνο το γεγονός ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης είχε ανοικτή πρόσκληση στον ΔΗΣΥ για να συμμετάσχει, ήταν και η φημολογία που ξεκίνησε από τις πρώτες 100 μέρες διακυβέρνησής του, όταν φάνηκαν οι πρώτες αδυναμίες υπουργών. Πρώτοι στη λίστα αποχώρησης ήταν οι τρεις υφυπουργοί, Πολιτισμού, Καινοτομίας και Τουρισμού. Η συζήτηση πήρε παράταση για τον Σεπτέμβριο, όταν ο Μιχάλης Χατζηγιάννης επέλεξε να αποχωρήσει από μόνος του και να μην περιμένει να του δείξουν την πόρτα εξόδου. Καθόλου τυχαία και η αναφορά της υφυπουργού παρά τω Προέδρω Ειρήνης Πική στην «Κ» ότι τον Σεπτέμβριο θα αξιολογηθούν οι υπουργοί. Από τον Σεπτέμβριο και μετά λήφθηκε η απόφαση παράτασης μετά τις εκλογές, καθώς αυτό θα έδινε το πλεονέκτημα κινήσεων προσχώρησης του ΔΗΣΥ στο υπουργικό σχήμα. Η σαφής ένδειξη ότι ο ΔΗΣΥ δεν πρόκειται να ενταχθεί στην κυβέρνηση, σε συνδυασμό με τη σωρεία κακών χειρισμών και ανεπαρκειών που προκάλεσαν φθορά στην κυβέρνηση και τις έρευνες που έγιναν και αποτυπώνουν την απογοήτευση της κοινωνίας, άνοιξε το κεφάλαιο επίσπευσης του ανασχηματισμού. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεν έκρυψε τη δυσφορία του το καλοκαίρι με τους χειρισμούς της Πόπης Κανάρη και τη σύγκρουση με τη Χριστίνα Γιαννάκη, εκλεκτή του Νίκου Αναστασιάδη αλλά και όλων ανεξαιρέτως των πολιτικών αρχηγών. Ούτε βεβαίως έκρυψε τη δυσφορία του για τους χειρισμούς της υπουργού Δικαιοσύνης Άννας Κουκκίδου Προκοπίου. Μάλιστα, μαζί με την αλλαγή της Δόξας Κωμοδρόμου είχε ήδη διαρρεύσει η προσπάθεια αντικατάστασης του αρχηγού της Αστυνομίας.

Η παρατεταμένη φημολογία ανασχηματισμού έχει ήδη προκαλέσει φθορά στην κυβέρνηση για διάφορους λόγους:

• Αποτελεί παραδοχή ότι η διακυβέρνηση Χριστοδουλίδη έχει αποτύχει σε ζητήματα.

• Έχει ήδη απονευρώσει υπουργούς που εδώ και καιρό φημολογείται πως θα αποχωρήσουν, δυσκολεύοντας τη λήψη και υλοποίηση της όποιας απόφασης και οδηγώντας σε σχετική ακυβερνησία.

• Έχει προκαλέσει εκνευρισμό σε ολόκληρο το Υπουργικό για το ποιοι μένουν και ποιοι όχι. Ήδη η παραίτηση Χατζηζαχαρία, έχει αυξήσει την πίεση σε άλλα μέλη του υπουργικού που παρουσιάζονται ως οι αδύναμοι κρίκοι

• Έχει προκαλέσει τη δυσφορία των πολιτικών αρχηγών, οι οποίοι εκτιμούν πως θα έχουν φθορά προεκλογικά είτε από τους δυσαρεστημένους υπουργούς που θα αποχωρήσουν είτε από όσους θα ήθελαν να υπουργοποιηθούν και θα μείνουν αναξιοποίητοι.

• Ερώτημα είναι ποιο πολιτικό πρόσωπο θα δεχτεί να μπει σε μία κυβέρνηση που γνωρίζει εξ αρχής πως ο Πρόεδρος όχι μόνο δεν θα τον προστατεύσει σε στιγμές κρίσης, αλλά θα τον θεωρεί αναλώσιμο.

Τα νέα ήθη

Όλο αυτό όμως εγείρει ερωτήματα για το ηγετικό αποτύπωμα του Νίκου Χριστοδουλίδη. Είτε γιατί δεν λαμβάνει μία απόφαση αμέσως και να την υλοποιήσει είτε γιατί στέλνει το μήνυμα πως δεν είναι διατεθειμένος να προστατεύσει τους συνεργάτες του σε κρίσιμες στιγμές, αναλαμβάνοντας και ο ίδιος ευθύνη για τα κακώς έχοντα που δεν αφορούν μόνο τους υπουργούς, αλλά και τον ίδιο. Μία τακτική διαφορετική και από τον πολιτικό του πατέρα Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος σε κρίσεις στήριξε υπουργούς του, όπως για παράδειγμα τον τότε υπουργό Οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη, την υπουργό Δικαιοσύνης Έμιλυ Γιολίτη, αλλά και τον ίδιο τον Νίκο Χριστοδουλίδη πρώτα, όταν η πολιτική των κυρώσεων κατέρρευσε και στη συνέχεια όταν του το ζητούσε η Πινδάρου, ενόσω φημολογείτο ακόμα η υποψηφιότητά του. Το ίδιο έκανε ο Δημήτρης Χριστόφιας μετά το Μαρί και ο Τάσσος Παπαδόπουλος, όταν πολλοί του ζητούσαν να παραιτηθεί ο Χάρης Θράσου μετά την πτώση του αεροσκάφους της Ήλιος. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, σε αντίθεση με άλλους Προέδρους, δεν κατάφερε ή δεν θέλει να δημιουργήσει ισχυρότερες σχέσεις με το υπουργικό του συμβούλιο, είτε επειδή δεν διαβουλεύεται μαζί τους και συγκεντρώνει τις εξουσίες πάνω του, είτε επειδή θεωρεί πως κάποιοι εξ αυτών είναι αναλώσιμοι.

Υπουργοί σε αναβρασμό

Τα πλείστα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου προσπάθησαν να επικοινωνήσουν με πολιτικούς αρχηγούς και με τον στενό περίγυρο του Προέδρου και όχι με τον ίδιο για να δουν αν βρίσκονται στην περιβόητη λίστα αποχώρησης. Αυτός ο αναβρασμός, σε συνδυασμό και με την ενόχληση των συγκυβερνώντων κομμάτων, φαίνεται να είναι και ο λόγος που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προσπάθησε να διαχειριστεί την κρίση, επιλέγοντας on air να ζητήσει από τα μέλη του Υπουργικού να κλείσουν τα αφτιά τους σε όσα λέγονται και σε όσα διαβάζουν και να τους διαβεβαιώνει πως δεν θα μάθουν για την αποχώρησή τους από τις εφημερίδες.

Ο άνθρωπος του Προέδρου

Ο πιο στενός άνθρωπος του Νίκου Χριστοδουλίδη στο Υπουργικό Συμβούλιο είναι ο Κωνσταντίνος Ιωάννου, με τον οποίο ανέπτυξαν στενή σχέση και τον οποίο διαβουλεύεται για το Υπουργικό.

Εξαίρεση αποτελεί ο Κωνσταντίνος Ιωάννου, με τον οποίο ο Νίκος Χριστοδουλίδης έχει κτίσει μία πολύ στενή σχέση. Ο υπουργός Εσωτερικών θεωρείτο για καιρό η γέφυρα επικοινωνίας με τον ΔΗΣΥ με εξαίρεση τους Ευθύμιο Δίπλαρο και Νίκο Τορναρίτη που είχαν άμεση πρόσβαση στο Προεδρικό. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές της «Κ» μαζί του είχε συζητήσει το θέμα αντικατάστασης του υπουργού Υγείας, βολιδοσκοπώντας ονόματα. Ανάμεσα στα άτομα που ήθελε ο Νίκος Χριστοδουλίδης ήταν πρωτοκλασάτο στέλεχος του ΔΗΣΥ, το οποίο αρνήθηκε, αλλά και γνωστός ακαδημαϊκός το οποίο είναι άγνωστο αν θα δεχτεί τελικώς. Την ίδια στιγμή έντονα ακούστηκε το όνομα του γνωστού γιατρού και αδελφού του Κώστα Καδή, Σάββα. Στο κάδρο των συζητήσεων μπήκε δυναμικά το όνομα του πρώην βουλευτή Άγγελου Βότση. Κληθείς πάντως από την «Κ» να σχολιάσει όσα ακούγονται ο ίδιος το απέφυγε.

Κεραυνός, Παντελή και στο βάθος η Πική

Τόσο ο Κωνσταντίνος Ιωάννου, όσο και κύκλοι από τον περίγυρο του Νίκου Χριστοδουλίδη εδώ και καιρό τού έχουν μεταφέρει πως το Προεδρικό χρειάζεται ένα πρόσωπο με πολιτικό αποτύπωμα. Κάποιοι, μάλιστα, έχουν προωθήσει την ιδέα επιστροφής του Βασίλη Πάλμα στο Προεδρικό, με τον οποίο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διατηρεί άριστη σχέση. Επί του παρόντος δεν έχει γίνει η όποια συζήτηση μεταξύ των δύο για μία ενδεχόμενη υπουργοποίησή του ή συμμετοχή του στο υπουργικό σχήμα. Δεν αποκλείεται, αν ισχύσει το ενδεχόμενο μετακίνησης της Ειρήνης Πική στο υπουργείο Οικονομικών, όπως άλλωστε φημολογείται να μετακινηθεί στη θέση του υφυπουργού παρά τω Προέδρω. Και λέμε για τη μετακίνηση της Ειρήνης Πική, καθώς το όνομα του Μάκη Κεραυνού έχει ακουστεί εντόνως για αποχώρηση. Θεωρήθηκε για κάποιους λύση ανάγκης, όταν μπήκε το βέτο στην υπουργοποίηση τού Τάσου Γιασεμίδη, ωστόσο ο ίδιος φαίνεται να μην ένιωσε άνετα με τον Πρόεδρο. Όχι μόνο γιατί είχε μάθει να είναι το δεσμείν και το λύειν στην κυβέρνηση Παπαδόπουλου, αλλά και γιατί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας δεν έχουν τη σχέση και τη συνδιαβούλευση για τα μεγάλα ζητήματα. Ούτε βεβαίως το κλίμα στο υπουργείο είναι το ιδανικό, καθώς με τον γενικό διευθυντή του Γιώργο Παντελή δεν διατηρούν και την καλύτερη σχέση. Φαίνεται άλλωστε η διαφοροποίηση και στην Επιτροπή Οικονομικών, όταν ο κ. Παντελή εξέφραζε τη θέση του ΔΗΣΥ για το κρατικό μισθολόγιο και όχι τη θέση του πολιτικού του προϊστάμενου. Ούτε βεβαίως με την κα Πική η σχέση είναι η καλύτερη. Είτε γιατί η ίδια όπως λέγεται θα έβλεπε θετικά τη μετακίνησή της στο υπουργείο Οικονομικών, είτε γιατί στο πλαίσιο συντονισμού και παρακολούθησης του έργου των υπουργών φαίνεται να προκύπτουν διαφωνίες και δυσφορίες. Ο υφυπουργός Καινοτομίας Φίλιππος Χατζηζαχαρία, πρόλαβε να αποχωρήσει πριν τον αντικαταστήσουν με το όνομα του επικεφαλής επιστήμονα Δημήτρη Σκουρίδη να μπαίνει στο κάδρο όπως επίσης και το όνομα του CEO της CYTA Ανδρέα Νεοκλέους, να θεωρούνται τα επικρατέστερα. Ήδη γίνονται βολιδοσκοπήσεις δύο προσώπων για τη θέση του υφυπουργού Τουρισμού ενώ η δυσαρέσκεια εντείνεται και για τον υπουργό Γεωργίας Πέτρο Ξενοφώντος για τους χειρισμούς του στον Ακάμα. Τα ονόματα υπουργοποίησης δίνουν και παίρνουν, με δημοσιεύματα να βάζουν στο κάδρο την Αναστασία Παπαδοπούλου της οποίας το όνομα ακουγόταν εντόνως για την θέση της υπουργού Δικαιοσύνης. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές της «Κ» ένα τέτοιο ενδιαφέρον δεν φαίνεται να υπάρχει από πλευράς της κας. Παπαδοπούλου. Από τη συζήτηση δεν πρέπει να παραλείπονται και νέες θέσεις που ανακατεύουν την τράπουλα όπως του υφυπουργού Μετανάστευσης ή του υφυπουργού για Ευρωπαϊκά Θέματα για την οποία φαίνεται να ακούγεται εντόνως το όνομα του επικεφαλής του γραφείου του ευρωκοινοβουλίου στην Κύπρο, Ανδρέα Κεττή.

Συγκυβερνώντες σε τεντωμένο σχοινί

Όσο όμως κι αν οι συζητήσεις για τον ανασχηματισμό εντείνονται, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να χειριστεί παράλληλα και την ενόχληση των συγκυβερνώντων κομμάτων. Όπως γνωρίζει η «Κ» αρχηγοί και στελέχη ενοχλήθηκαν από την πλήρη παραγκώνισή τους στο ζήτημα του ανασχηματισμού αλλά κυρίως στον τρόπο με τον οποίο τοποθετήθηκε στη συνέντευξή του στον «Φ» ο Πρόεδρος, αγνοώντας τους πλήρως ως μέρος της διαδικασίας. Για το ΔΗΚΟ έχει πλέον εμπεδωθεί η αποχώρηση της ΔΗΚΟϊκής επιλογής Πόπης Κανάρη, ωστόσο τόσο η ενδεχόμενη αποχώρηση Άννας Κουκκίδου αλλά κυρίως το σενάριο απομάκρυνσης του υπουργού Ενέργειας Γιώργου Παπαναστασίου θα προκαλέσει ζητήματα στο εσωτερικό του κόμματος, καθώς ο τελευταίος αποτελούσε προσωπική επιλογή του Νικόλα Παπαδόπουλου. Τόσο στο ΔΗΚΟ όσο και στη Δημοκρατική Παράταξη υπάρχει έντονη η συζήτηση στελεχών ότι επωμίζονται φθορά για μία κυβέρνηση που δεν τους λαμβάνει υπόψη και για την οποία στην ουσία δεν έχουν μερίδιο στην εξουσία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ανασχηματισμός εντείνει τις ανησυχίες εντός των συγκυβερνώντων κομμάτων για τις συνέπειες που θα έχει όλο αυτό στα ποσοστά που θα λάβουν τον Ιούνιο. Όχι μόνο γιατί θα ενταθεί η εσωστρέφεια από την αποχώρηση δικών τους υπουργών, αλλά και γιατί ένας ανασχηματισμός πριν από τις εκλογές θα αφαιρέσει τα όποια κίνητρα στελεχών –που έχουν υπουργικές φιλοδοξίες– να δουλέψουν για το κόμμα τους. Ένα κακό αποτέλεσμα στις ευρωεκλογές, θα αυξήσει την πίεση στο εσωτερικό των κομμάτων και κυρίως θα επιδεινώσει τις ήδη δύσκολες σχέσεις με την κυβέρνηση. Το μόνο ζήτημα που μπορεί να διασώσει τον Νίκο Χριστοδουλίδη είναι αν ο ανασχηματισμός γίνει αμέσως και εμπλακούν πρόσωπα τα οποία θα βελτιώσουν την εικόνα της κυβέρνησης, της συγκυβέρνησης και θα στείλει το μήνυμα μιας επανεκκίνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη. Το ανησυχητικό είναι ότι μετά και την παραίτηση του Φίλιππου Χατζηζαχαρία και το ντόμινο εξελίξεων που έχει προκαλέσει αυτή, η κατάσταση δείχνει να βγαίνει εντελώς εκτός ελέγχου, με τον Πρόεδρο να παρουσιάζεται, κάθε άλλο από έτοιμος και να ανασχηματίσει αλλά και να βελτιώσει την ήδη τρωθείσα εικόνα του.