Του Απόστολου Τομαρά
Οκτώ χρόνια μετά τις πρώτες διερευνητικές κινήσεις για τη δημιουργία ενός αγωγού ΦΑ, από την ανατολική Μεσόγειο στις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας, τρία κράτη της περιοχής θέτουν το νομοθετικό πλαίσιο υλοποίησης του μεγαλεπήβολου έργου.
Κύπρος-Ελλάδα- Ισραήλ και Ιταλία, σε μεταγενέστερο χρόνο, την ερχόμενη Πέμπτη θα θέσουν τις βάσεις ενίσχυσης της περιφερειακής ασφάλειας και συνεργασίας, υπογράφοντας την διακρατική συμφωνία για τον EastMed. Ένα έργο που στόχο έχει να μεταφέρει τα κοιτάσματα ΦΑ της περιοχής, στις ευρωπαϊκές αγορές. Η υπογραφή της συμφωνίας έρχεται στον απόηχο της συμφωνίας Τουρκίας με το καθεστώς της Τρίπολης στη Λιβύη. Εμπόδια ωστόσο δεν αποκαλύπτονται μόνο πίσω από τις προκλητικές επιδιώξεις της Άγκυρας.
Οι απόψεις που καταγράφονται σε τεχνοκρατικό επίπεδο δεν αφήνουν πολλά περιθώρια υλοποίησης του έργου, το οποίο για να προχωρήσει θα απαιτηθεί, σίγουρα, η διαρκής ισχυρή πολιτική στήριξη, των κρατών που το υποστηρίζουν και όχι μόνο, και το κυριότερο να πεισθούν οι αγορές πως το έργο είναι υλοποιήσιμο από τεχνικής απόψεως αλλά και οικονομικά βιώσιμο, προκειμένου να εντοπισθούν τα 6 δισ. ευρώ για την κατασκευή του.
Από το 2012 στη διακρατική
Αν κάποιος μελετήσει την πορεία του EastMed θα διαπιστώσει πως η ανάγκη για μια εναλλακτική επιλογή των ευρωπαϊκών αγορών στους ενεργειακούς πόρους, προέκυψε πολύ πριν εμφανισθούν και ενδυναμωθούν τα σχήματα των περιφερειακών συνεργασιών, οι γνωστές τριμερείς συνεργασίες. Για να ωριμάσει η ιδέα ενός από μεγαλύτερα ενεργειακά έργα, χρειάσθηκαν πάνω από πέντε χρόνια και συγκυρίες στον άξονα Ισραήλ-Τουρκίας.
Αν επιχειρηθεί να γίνει μια κατάταξη των χωρών που υποστηρίζουν το έργο, το Ισραήλ φαίνεται να είναι ο πιο ένθερμος υποστηρικτής του. Η πολιτική του Τελ Αβίβ απέναντι στο συγκεκριμένο έργο παρουσίασε διακυμάνσεις, με καθοριστική περίοδο την επιδείνωση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ. Το Τελ Αβίβ υπό το βάρος του τουρκικού μεγαλοϊδεατισμού, με εκφραστή τον Ταγίπ Ερντογάν και του κινδύνου τα ισραηλινά κοιτάσματα να τεθούν υπό καθεστώς τουρκικής ομηρίας, μπαίνει μπροστά βγάζοντας από τη ναφθαλίνη τον αγωγό ΦΑ από την περιοχή, ένα έργο το οποίο αφενός εξυπηρετεί την πάγια πολιτική επιδίωξη του ζωτικού χώρου και της διεξόδου προς το Αιγαίο και αφετέρου τη σταθερότητα των ευρωπαϊκών αγορών, για τα εξαγώγιμα κοιτάσματα των Ταμάρ και Λεβιάθαν.
Ελλάδα-Κύπρος
Η διερεύνηση της δυνατότητας κατασκευής του EastMed, για μεταφορά των κοιτασμάτων της Λεβαντίνης στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου, ξεκίνησε τη διετία 2011-2012 από τη Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου (ΔΕΠΑ) στην Ελλάδα. Η Αθήνα υποστηρίζει σθεναρά το συγκεκριμένο έργο θεωρώντας πως η υλοποίησή του, θα αναβαθμίσει τον γεωστρατηγικό ρόλο της χώρας και θα ενισχύσει την ασφάλειά της, ενώ σε συνδυασμό με τις υπάρχουσες υποδομές σε Αλεξανδρούπολη και Ρεβιθούσα θα ενδυναμώσει την οικονομία της χώρας.
Από την άλλη ο EastMed για την Κύπρο δεν ήταν η κυρίαρχη επιλογή. Από ανακαλύψεως των πρώτων κοιτασμάτων, στο τεμάχιο 12 η Λευκωσία υποστήριζε σθεναρά την δημιουργία χερσαίων υποδομών υγροποίησης ΦΑ (LNG) επί κυπριακού εδάφους (Βασιλικό). Η Λευκωσία δεν έχει εγκαταλείψει την ιδέα δημιουργίας τερματικού υγροποίησης ΦΑ στο Βασιλικό, τοποθετώντας τον αγωγό EastMed ως μια επιπλέον επιλογή, στο δίκτυο των ενεργειακών υποδομών που θα στηθούν στην περιοχή. Θέμα το οποίο είχε απασχολήσει Λευκωσία και Αθήνα με την κυπριακή πλευρά, όπως λένε οι πληροφορίες, να υποστηρίζει πως το τερματικό LNG επί κυπριακού εδάφους ουδόλως ακυρώνει τις φιλοδοξίες της Ελλάδας.
Οι αντίθετες απόψεις
Απέναντι στις πολιτικές επιλογές βρίσκονται οι απόψεις των τεχνοκρατών οι οποίοι θεωρούν πως το συγκεκριμένο έργο έχει μεγάλο βαθμό δυσκολίας υλοποίησης, τόσο από τεχνικής όσο και οικονομικής απόψεως. Οι αντίθετες φωνές που υπάρχουν εστιάζουν στο επενδυτικό κομμάτι κατασκευής του αγωγού, αλλά και στη βιωσιμότητά του, σε συνάρτηση με τις διεθνείς τιμές του ΦΑ. Με τα σημερινά δεδομένα θεωρούν πως ένα έργο όπως αυτό του EastMed δεν μπορεί να επιβιώσει οικονομικά, τουτέστιν δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί.
