ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η ισχύς εν τη ενώσει στο σινεμά της Ευρώπης

Η Κρουαζέτ θα άνοιγε αυλαία την περασμένη Τρίτη, ακυρώθηκε οριστικά

Kathimerini.gr

ΤΟΥ ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΧΑΡΜΠΗ

Αν πέρυσι, τέτοιο καιρό, κάποιος πρότεινε στα ανταγωνιστικά κινηματογραφικά φεστιβάλ των Καννών και της Βενετίας να συνεργαστούν στενά πάνω σε έναν κοινό σχεδιασμό, μάλλον θα τον κοιτούσαν ειρωνικά. Εναν χρόνο μετά, η Κρουαζέτ, που κανονικά θα άνοιγε αυλαία την περασμένη Τρίτη, ακυρώθηκε οριστικά, πράγμα που έχουν καταφέρει στο παρελθόν μόνο δύο (πολύ διαφορετικοί) εισβολείς: ο Χίτλερ τη δεκαετία του 1940 και ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ τον Μάιο του 1968. Είναι προφανές πως η πανδημία που σάρωσε κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής, δεν θα άφηνε ανεπηρέαστο και το σινεμά.

Οι σκοτεινές αίθουσες άδειασαν, παραγωγές έμειναν στη μέση, έτοιμες ταινίες περιμένουν στο ράφι της διανομής και τα φεστιβάλ, ο χώρος δηλαδή όπου όλη η κινηματογραφική πυραμίδα συναντιέται για να ενώσει τις ιδέες της, παραμένουν, προς το παρόν, με τα φώτα σβηστά.

Παρ’ όλα αυτά, οι άνθρωποι των φεστιβάλ, αυτοί που βρίσκονται στην καρδιά της βιομηχανίας, όλον αυτόν τον καιρό εργάζονται προσπαθώντας να κρατήσουν ζωντανό τον δίαυλο μεταξύ καλλιτεχνικής παραγωγής και κοινού. Σήμερα ο λόγος περνά σε αυτούς: Τέσσερα σημαντικά στελέχη του ευρωπαϊκού σινεμά μας μιλούν για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, τις μελλοντικές προκλήσεις αλλά και μερικά ζητήματα πού ήδη προϋπήρχαν και τώρα έχουν έλθει δυναμικά στην επιφάνεια.

«Η εξάπλωση του ιού άλλαξε τον κόσμο, την καθημερινή μας ζωή, προφανώς επηρέασε τρομερά και το σινεμά. Ανάμεσα στις υπόλοιπες απαιτήσεις μιας τέτοιας κατάστασης, βασική είναι η υπομονή, κάτι στο οποίο δεν είμαστε και πολύ συνηθισμένοι. Θέλουμε όλες τις απαντήσεις και τις θέλουμε τώρα.

Αρκετά φεστιβάλ τηρούν υπεύθυνη στάση: αντί να κάνουν προβλέψεις, αποφάσισαν να προσαρμόσουν το πρόγραμμά τους ή να χρησιμοποιήσουν τους πόρους σε διαφορετικές δραστηριότητες, πράγμα το οποίο βέβαια εξαρτάται και από τις αντίστοιχες χώρες τους. Η ανάγκη να εκφραστούμε θα βρίσκεται πάντα εκεί. Αυτή η ανθρώπινη τάση δεν πρόκειται να αλλάξει. Εκείνο που κινδυνεύει περισσότερο τώρα είναι το σινεμά ως βιομηχανία, ειδικά όσον αφορά τις μικρές εταιρείες. Η υποστήριξη της διανομής των ανεξάρτητων φιλμ θα είναι κάτι πολύ σημαντικό, νομίζω, ίσως ακόμα σημαντικότερο κι από τη στήριξη της παραγωγής», μας λέει ο Κάρλο Σατριάν, καλλιτεχνικός διευθυντής της Μπερλινάλε. Ο ίδιος είχε την «τύχη» να ολοκληρώσει τη φετινή έκδοση του φεστιβάλ ακριβώς πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας, σε αντίθεση με άλλους συναδέλφους του.

Η Λίλι Χίνστιν, διευθύντρια του Φεστιβάλ του Λοκάρνο που θα ξεκινούσε στις 5 Αυγούστου, ακούγεται μελαγχολική στην άλλη άκρη της γραμμής: «Είχαμε μπροστά μας το δίλημμα να το ακυρώσουμε ή να το κάνουμε με κάποιον τρόπο οnline. Κατά τη γνώμη μου, το Λοκάρνο δεν είναι απλώς ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ, αλλά μια εμπειρία αισθήσεων. Μιλάμε για την κορύφωση του καλοκαιριού, σε ένα υπέροχο μέρος δίπλα στις ελβετικές λίμνες. Οι άνθρωποι τρώνε και πίνουν όλοι μαζί και στην Πιάτσα Γκράντε στήνεται η πελώρια οθόνη των 26 μέτρων για τις μεγάλες προβολές. Ολα αυτά δεν αντικαθίστανται. Ούτε μπορώ να φανταστώ πώς στη μέση του καλοκαιριού, αμέσως μετά την καραντίνα, θα έχει πολύς κόσμος την όρεξη να κάτσει μπροστά από μια οθόνη υπολογιστή και να παρακολουθεί το φεστιβάλ. Τελικά αποφασίσαμε να προσπαθήσουμε να στηρίξουμε όσο γίνεται τους καλλιτέχνες· επιλέξαμε μία σειρά από φιλμ που βρέθηκαν εν εξελίξει στο διάστημα της κρίσης, σε διάφορα στάδια της παραγωγής, ζητώντας από τους δημιουργούς να μοιραστούν μαζί μας κάτι από αυτά: ένα σενάριο, μερικές σκηνές, ό,τι εκείνοι θέλουν. Μια επιτροπή, αποτελούμενη αποκλειστικά από συναδέλφους τους κινηματογραφιστές, θα κρίνει και θα απονείμει μια ειδική Χρυσή Λεοπάρδαλη (σ.σ. αυτό είναι το έπαθλο στο Λοκάρνο) και χρηματικό βραβείο 70.000 ελβετικών φράγκων. Πρόκειται καθαρά για μια κίνηση αλληλεγγύης».

Aπό αριστερά: Ματιέ Νταράς, ιδρυτής των επιτυχημένων κινηματογραφικών εργαστηρίων TorinoFilmLab και First Cut Lab, Κάρλο Σατριάν, καλλιτεχνικός διευθυντής της Μπερλινάλε, Πάολο Μορέτι, επικεφαλής του Δεκαπενθημέρου Σκηνοθετών της Κρουαζέτ, και Λίλι Χίνστιν, διευθύντρια του Φεστιβάλ του Λοκάρνο.

Στις Κάννες, που αναφέραμε και στην αρχή, οι υπεύθυνοι βρέθηκαν επίσης μπροστά σε παρόμοια διλήμματα, ακόμα πιο πιεστικά πιθανότατα, μιας και εκεί το... καράβι είναι μεγαλύτερο. «Προς το παρόν αυτό που μπορούμε να πούμε σε όσους έχουν έτοιμα φιλμ για φέτος είναι πως “είμαστε εδώ και στεκόμαστε δίπλα σας”. Αναγκαστήκαμε να ακυρώσουμε την έκδοση του 2020, όμως συνεχίζουμε να βλέπουμε ταινίες, δίνουμε feedback και σε αρκετές περιπτώσεις βοηθάμε στον σχεδιασμό νέων στρατηγικών για την προώθησή τους. Δεν υπάρχει μια λύση που να ταιριάζει σε όλους, διότι οι καταστάσεις είναι διαφορετικές. Κάποιες ταινίες θα κυκλοφορήσουν μέσα στο 2020, στις αίθουσες ή διαδικτυακά, ενώ άλλες πιθανόν να αναβληθούν τόσο φεστιβαλικά όσο και για το ευρύ κοινό. Και στις δύο περιπτώσεις εμείς, εφόσον τις έχουμε επιλέξει στο πρόγραμμά μας, θα τις υποστηρίξουμε με τον λογότυπο των Καννών και κάθε άλλο δυνατό τρόπο», μας επισημαίνει ο Πάολο Μορέτι, επικεφαλής του Δεκαπενθημέρου Σκηνοθετών της Κρουαζέτ.

Οσο για τη Βενετία, αυτή προς το παρόν ετοιμάζεται να φιλοξενήσει κανονικά τη διοργάνωση στις 2 Σεπτεμβρίου, κάτι το οποίο ωστόσο, όπως αφήνει να εννοηθεί το πρόσφατο κάλεσμα, θα εξαρτηθεί από την προθυμία των ανθρώπων του παγκόσμιου σινεμά να βρεθούν στα διάσημα κανάλια της. Αν, πάντως, αυτό συμβεί, εκεί πιθανότατα θα έχουμε... αντιπροσωπεία και από τις Κάννες –το προανήγγειλε ο διευθυντής Τιερί Φρεμό– ενώ είναι γνωστή εδώ και κάποιο καιρό η συνεργασία όλων των μεγάλων φεστιβάλ (Κάννες, Βερολίνο, Βενετία, Σάντανς, Τορόντο κ.ά.) στη δεκαήμερη διαδικτυακή διοργάνωση «We Are One», η οποία θα ξεκινήσει να μεταδίδεται στις 29/5 μέσω του YouΤube.

Αυτό το πνεύμα ομοψυχίας και αλληλεγγύης βέβαια καλό είναι να μεταφερθεί και προς τις λεγόμενες μεσαίου μεγέθους διοργανώσεις, όπως το δικό μας Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για παράδειγμα. Με την αναβολή ή την ακύρωση των «μεγάλων», αυτά τα φεστιβάλ μένουν σε έναν βαθμό ξεκρέμαστα, δίχως τις αγορές από όπου αντλούν τις καινούργιες ταινίες τους· παράλληλα έχουν πρόβλημα (λόγω δικαιωμάτων) να παρουσιάσουν φιλμ που έχουν ήδη αγοράσει, όταν εκείνα δεν έχουν πραγματοποιήσει την προγραμματισμένη πρεμιέρα τους αλλού. Μια λύση είναι οι διαδικτυακές προβολές, συνοδευόμενες ωστόσο από αυστηρό γεωγραφικό περιορισμό, όπως μας εξηγεί ο διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ορέστης Ανδρεαδάκης.

Η διαμάχη των μεγάλων φεστιβάλ με τις ιντερνετικές πλατφόρμες

Μιλώντας για τις διαδικτυακές προβολές και τις διαφορετικές μορφές τους, αυτές αποτελούν ένα από τα δημοφιλέστερα θέματα συζήτησης και διαφωνίας στον σημερινό κινηματογραφικό μικρόκοσμο. Τα μεγάλα φεστιβάλ και οι ιντερνετικές πλατφόρμες είναι, ως γνωστόν, τα τελευταία χρόνια άσπονδοι φίλοι, ωστόσο οι εξελίξεις με την πανδημία φέρνουν ένα καινούργιο επεισόδιο στις σχέσεις τους.

«Ο ιός μας ζητάει να αλλάξουμε τις συνήθειές μας. Υπάρχει κάτι καλό σε αυτό – όπως το να σκεφτούμε ξανά προσεκτικά τι είναι ουσιώδες στη ζωή και την τέχνη· από την άλλη υπάρχουν τα δυσάρεστα που βιώνουμε όλοι. Η “κοινωνική αποστασιοποίηση” είναι πολύ άσχημη φράση για εμένα. Το σινεμά, με τον τρόπο που το ξέρω, είναι ακριβώς το αντίθετο της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Οι ταινίες ενώνουν τους ανθρώπους. Οταν ένα φιλμ σε αγγίζει βαθιά, θέλεις να το μοιραστείς. Θες να μιλήσεις για αυτό με τους άλλους, να τους αγκαλιάσεις, όχι μόνο με μεταφορικό τρόπο. Αυτό κάνουν τα φεστιβάλ. Οχι το να δείχνουν ταινίες πριν από όλους τους υπόλοιπους, ούτε να παρουσιάζουν απλώς κινηματογραφικό υλικό. Ενώνουν τους ανθρώπους με ιστορίες φτιαγμένες από άλλους ανθρώπους. Δεν θέλω καν να σκέφτομαι ένα μέλλον, όπου η μόνη ευκαιρία να δεις ταινίες θα είναι σε ιδιωτικό δωμάτιο· θα είναι πολύ θλιβερό – όχι για το σινεμά, αλλά για εμάς ως ανθρώπινα όντα», σημειώνει ο Κάρλο Σατριάν, ο οποίος όπως και οι περισσότεροι συνάδελφοί του, θεωρεί τη μεγάλη οθόνη αναντικατάστατη.

Κλάους Κίνσκι, Κλαούντια Καρντινάλε και Βέρνερ Χέρτζογκ σε παλαιότερες μεγάλες στιγμές του Φεστιβάλ Καννών, το 1982.

Από την άλλη, ο Ματιέ Νταράς, ιδρυτής των επιτυχημένων κινηματογραφικών εργαστηρίων TorinoFilmLab και First Cut Lab, έχει μια «λιγότερο πολιτικά ορθή άποψη», όπως μου λέει ο ίδιος γελώντας στο τηλέφωνο: «Οι άνθρωποι και οι ταινίες ταξιδεύουν πάρα πολύ στις μέρες μας, πότε για να διαγωνιστούν και πότε για να συνεργαστούν. Πολλές φορές ωστόσο αυτή η διαδικασία καταντά απλή επανάληψη. Παντού στην Ευρώπη υπάρχουν άπειρα κινηματογραφικά φεστιβάλ, δίχως απαραίτητα να προσφέρουν όλα κάτι ουσιαστικό· αντιθέτως όλες αυτές οι μετακινήσεις συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην οικονομική και περιβαλλοντική επιβάρυνση. Προφανώς δεν μιλάω για θεσμούς όπως το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ή άλλους τέτοιου βεληνεκούς. Η τωρινή κρίση αποτελεί ίσως ευκαιρία να αναθεωρήσουμε κάποια πράγματα και να εισαγάγουμε αλλαγές, τις οποίες οι πιο συντηρητικές δυνάμεις αρνούνται εδώ και χρόνια. Για παράδειγμα, είναι μεγάλη αποτυχία του ευρωπαϊκού σινεμά να μην έχει δημιουργήσει ακόμα σοβαρές διαδικτυακές πλατφόρμες για να προωθεί τις ανεξάρτητες ταινίες του. Αναγκαζόμαστε να βλέπουμε χαμηλής ποιότητας υλικό στο Netflix, το Amazon κτλ., ενώ εκεί έξω υπάρχουν εξαιρετικές δουλειές, που όμως δεν φτάνουν ποτέ στο σπίτι του μέσου θεατή. Τα φεστιβάλ είναι φυσικά απαραίτητα. Δίχως αυτά μια ταινία όπως, λόγου χάρη, τα «Παράσιτα» δεν θα κατάφερνε ποτέ μια τέτοια επιτυχία. Ομως στην εποχή μας πια –και η τωρινή κρίση μας το υπέδειξε επιτακτικά– χρειάζεται να υπάρξει διάλογος ανάμεσα στα φεστιβάλ και τις πλατφόρμες, με βασικό στόχο όλο και περισσότερος κόσμος να έχει πρόσβαση στο καλό σινεμά».

Τέλος, η Λίλι Χίνστιν του Λοκάρνο έχει τη δική της πιο... εναλλακτική προσέγγιση επί του θέματος: «Συχνά, όταν η κουβέντα πηγαίνει στις διαδικτυακές προβολές, μου αρέσει να σκέφτομαι τις απαρχές του Ιντερνετ. Τότε που μια παρέα χίπηδες έφτιαξαν ένα δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ πανεπιστημίων και οργανώσεων στο Σαν Φρανσίσκο της δεκαετίας του 1970, χρησιμοποιώντας ένα μείγμα πρωτόγονης πληροφορικής και LSD, με απώτερο σκοπό την ενίσχυση του ανθρώπινου νου. Ετσι πρωτότυπα πρέπει να σκεφθούμε και τώρα. Από την άλλη κάποιες ταινίες δεν είναι φτιαγμένες για τη μικρή οθόνη, είναι θέμα μοντάζ, κινηματογράφησης, απλά δεν λειτουργούν εκεί. Γι’ αυτό μία από τις ουτοπικές ιδέες μου για το επόμενο φεστιβάλ είναι να συνεργαστούμε με εταιρείες που φτιάχνουν προτζέκτορες και να τους προσφέρουμε ομαδικά στο κοινό. Αν είναι να δουν κάτι οnline, τουλάχιστον ας μην είναι στο κινητό!».

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Σινεμά: Τελευταία Ενημέρωση

Η προβολή και παρουσίαση της ταινίας μικρού μήκους του Ανδρέα Σεϊτάνη θα γίνει το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου
Kathimerini.com.cy
 |  ΣΙΝΕΜΑ
X