Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Στον Αράμ με ιντρίγκαρε το μέγεθος της μνήμης που κουβαλά. Η δύναμη του να ζει με μια εικόνα ανείπωτης φρίκης χαραγμένη στην ψυχή του. Τη λαχτάρα του για ένα νέο ξεκίνημα, τη θλίψη του και την καλά κρυμμένη ευαισθησία μπορούσα να τις εντοπίσω» λέει ο ηθοποιός Θανάσης Γεωργίου, που ενσαρκώνει τον Αράμ, στην παράσταση «Το Κτήνος στο φεγγάρι», του Ρίτσαρντ Καλινόσκι σε σκηνοθεσία Λέας Μαλένη. Ο Θανάσης Γεωργίου λέει πως «Το Κτήνος στο φεγγάρι» πέρα από την επιδίωξή του να αφυπνίσει τις συνειδήσεις μας για ένα ζήτημα τόσο μεγάλο και βαθύ όπως το προσφυγικό, είναι και ένα ψυχογράφημα πάνω στον δυισμό που επικρατεί στη φύση της ψυχής. Μας λέει πως είναι στο χέρι μας να παλέψουμε, να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη δυική μας φύση και να μείνουμε πιστοί στα προτερήματά μας, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να συνυπάρχουμε.
–Η ιστορία του Αράμ και της Σέτας είναι ένα μάθημα ζωής και πίστης στο αύριο;
–Ο Αράμ και η Σέτα είναι δύο από τούς επιζήσαντες της γενοκτονίας των Αρμενίων. Ο Αράμ, μοναδικός επιζών μιας οικογένειας που ξεκληρίστηκε, καταφέρνει να διαφύγει στην Αμερική και συγκεκριμένα στο Μιλγουόκι του Ουισκόνσιν. Εκεί αρχίζει να δουλεύει ως φωτογράφος και φιλοδοξεί να γίνει ο συνεχιστής της οικογένειας Τομασιάν. Παντρεύεται δι’ αλληλογραφίας τη Σέτα, η οποία στα 15 της φτάνει κι αυτή στο Μιλγουόκι, αφήνοντας το ορφανοτροφείο στην Κωνσταντινούπολη. Το έργο λοιπόν ξεκινάει έχοντας ως αφετηρία την πρώτη συνάντηση δύο νέων ανθρώπων, οι οποίοι έχοντας βιώσει με το χειρότερο δυνατό τρόπο την τραγωδία του τόπου τους προσπαθούν να σταθούν στο παρόν για να μπορέσουν να δημιουργήσουν το μέλλον. Όμως ούτε η ανυπέρβλητη θετική ενέργεια τής Σέτα ούτε και η ακραία προσπάθεια του Αράμ για τήρηση του προγράμματος είναι αρκετά για να καλύψουν τη βίαιη μνήμη που τους συνθλίβει καθημερινά λίγο λίγο. Μόνο όταν μια σειρά γεγονότων πυροδοτούν ένα ντόμινο εξομολογήσεων, καταλαβαίνουν πως ο μόνος τρόπος για να μπορέσουν να ξαναζήσουν δεν είναι να κρύψουν βαθιά μέσα τους το βίαιο παρελθόν, αλλά να το βγάλουν στο φως και να προχωρήσουν στο μέλλον μαζί με αυτό. Μόνο μέσα από τη συγχώρεση μπορεί κανείς να χτίσει το αύριο. Και η ιστορία του Αράμ και της Σέτας είναι κυρίως μια πράξη συγχώρεσης και βαθιάς κατανόησης για τον «άλλο» και όπως όλες οι ιστορίες των αποδιωγμένων είναι ένα μάθημα για το πώς μπορεί κανείς να αποδεχτεί το οδυνηρό παρελθόν, να υπάρχει σ’ ένα δύσκολο παρόν και να ονειρεύεται ένα καλύτερο μέλλον.
–Ο συγγραφέας προχωράει πέραν του ζητήματος της προσφυγοποίησης, στοχεύει να αναδείξει και άλλα πράγματα;
–«Το Κτήνος στο φεγγάρι» πέρα από την επιδίωξή του να αφυπνίσει τις συνειδήσεις μας για ένα ζήτημα τόσο μεγάλο και βαθύ όπως το προσφυγικό, είναι και ένα ψυχογράφημα πάνω στον δυισμό που επικρατεί στη φύση της ψυχής. Μας λέει πως είναι στο χέρι μας να παλέψουμε, να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη δυική μας φύση και να μείνουμε πιστοί στα προτερήματά μας, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να συνυπάρχουμε. Μέσα από την ιστορία του Αράμ και της Σέτα καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικό είναι να έρχεται κανείς συνειδητά αντιμέτωπος με την αλήθεια του, όσο κι αν αυτή πονάει, και πόσο μάταιο είναι να προσπαθεί να την κρύψει, χτίζοντας και θωρακίζοντας όλη του τη ζωή, προκειμένου αυτή η αλήθεια να μη δει το πραγματικό φως. Αργά ή γρήγορα θα βρει τον δρόμο της. Ο Καλινόσκι μάς υπενθυμίζει πόσο τρομακτική είναι η φύση του ανθρώπου, αλλά την ίδια στιγμή μας μιλάει για τη δυνατότητα και την επιλογή που έχουμε να παλέψουμε ενάντια σε αυτήν για να μπορούμε να αγαπάμε, να ανήκουμε, να ελπίζουμε.
–Τι σε ιντρίγκαρε ή και φόβισε από τον Αράμ; Πώς αναμετρήθηκες με τον ρόλο;
–Στον Αράμ με ιντρίγκαρε το μέγεθος της μνήμης που κουβαλά. Η δύναμη του να ζει με μια εικόνα ανείπωτης φρίκης χαραγμένη στην ψυχή του. Τη λαχτάρα του για ένα νέο ξεκίνημα, τη θλίψη του και την καλά κρυμμένη ευαισθησία μπορούσα να τις εντοπίσω. Ωστόσο, οι ρυθμοί του, ο ψυχικός του χρόνος, όπως τον λέω, είναι τελείως διαφορετικός από τον δικό μου. Ο Αράμ έχει επινοήσει ένα πρόγραμμα, έχει οργανώσει μια ζωή με οδηγίες χρήσης παρμένες μέσα από την παράδοση της οικογένειάς του και του τόπου του, γιατί από κάπου έπρεπε να πιαστεί. Έχει να επιτελέσει το ιερό καθήκον του γεννήτορα, του συνεχιστή της αφανισμένης του οικογένειάς του και συμβολικά του ίδιου του λαού του. Αυτόν το στόχο τον τηρεί απαρέγκλιτα και με ταχείς ρυθμούς. Ήταν αρκετές οι στιγμές στη διαδικασία των προβών που καταλάβαινα πως έπρεπε να αυξήσω όχι μόνο τον εσωτερικό αλλά και το σωματικό μου ρυθμό, για να τον προλάβω. Μόνο όταν άρχισα να κατανοώ τα βαθιά του κίνητρα ήμουν σε θέση να τον φωτίσω. Ο Αράμ μεγάλωσε μέσα σε μια παραδοσιακή οικογένεια, γαλουχήθηκε με τις παραδοσιακές αρχές του τόπου του, με το όνειρο να συνεχίσει να ζει στη χώρα του, φτιάχνοντας τη δική του οικογένεια. Αντ’ αυτού βίωσε τη γενοκτονία του λαού του, τον αφανισμό της οικογένειάς του και βρέθηκε ξένος σ’ έναν ξένο τόπο, να προσπαθεί να επιβιώσει και να βρει τη δύναμη να ξεκινήσει από την αρχή. Κουβαλάει ένα μεγάλο φορτίο που νομίζω εμένα θα με είχε συνθλίψει.
–Αν συναντούσες τον Αράμ με το παλτό του πατέρα του στον δρόμο, και σου μιλούσε τι θα του έλεγες;
–Θα του έλεγα «Δώσ’ μου το χέρι σου»
Βασικά εργαλεία μας η συναισθηματική και η συγκινησιακή μας μνήμη
–Μπορεί η θεατρική πράξη να γίνει άσκηση μνήμης; Βλέποντας, δηλαδή μια παράσταση να θυμόμαστε και να μνημονεύουμε ένα γεγονός; Έχει αυτόν τον ρόλο το θέατρο;
–Αυτό που εγώ νομίζω είναι πως ο βασικός μοχλός για να λειτουργήσει το θέατρο ως μνήμη, είναι όχι τόσο το κείμενο, κάτι που συμβαίνει, όταν διαβάζουμε λογοτεχνία, αλλά η ίδια η παράσταση. Η ψευδαίσθηση της πραγματικότητας, όπως μας την αφηγείται μια παράσταση είναι για τον θεατή μια βιωματική εμπειρία που χαράσσεται στη μνήμη του για καιρό. Στο θέατρο συναντιούνται δημιουργικά η μνήμη του συγγραφέα, η μνήμη των συντελεστών και η μνήμη του θεατή. Και σε έργα όπως αυτό του Καλινόσκι, όπου η Ιστορία είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο βασίζεται η υπόθεση του έργου, ενυπάρχει και η συλλογική μνήμη ενός ολόκληρου λαού. Ούτως ή άλλως οι ηθοποιοί παίζουμε με βασικά εργαλεία τη συναισθηματική και τη συγκινησιακή μας μνήμη. Πάντα το θέατρο θα είναι μια απόπειρα να μεταφέρει κανείς το παρελθόν στο παρόν μέσα από τη διαδικασία της μνήμης.
–Πόσο αισιόδοξος είσαι για τους ανθρώπους; Πιστεύεις ότι μυρίζει όμορφα η γη το βράδυ, όπως ο ποιητής;
–Είναι δύσκολο να είναι κανείς αισιόδοξος στις μέρες μας. Υπάρχουν άνθρωποι εξαιρετικά ευαίσθητοι ή άλλοι που η ζωή τους έχει δείξει το πιο σκληρό της πρόσωπο και για τους οποίους η καθημερινότητα είναι ένας αδιάκοπος αγώνας επιβίωσης με δυσβάσταχτους όρους. Κι όμως τους βλέπεις πως παλεύουν για ένα μέλλον, τη λαχτάρα τους για μια θέση σε αυτόν τον κόσμο, και σου δίνουν κι εσένα δύναμη. Παλιότερα, πιο νέος, μου ήταν πολύ δύσκολο να έρχομαι αντιμέτωπος με τις δυσκολίες της ζωής. Όχι μόνο σε θέματα που αφορούσαν τη δική μου ζωή, αλλά και των άλλων. Θυμάμαι μικρός δεν ήθελα να βλέπω ούτε τις ειδήσεις. Η αισιοδοξία, λοιπόν, δεν ξέρω αν ήταν στη φύση μου, αλλά μεγαλώνοντας προσπάθησα να την κάνω θέση μου, γιατί κατάλαβα πως μόνο μέσα από ένα άνοιγμα θα μπορούσα να βρω κι εγώ τη δίκη μου θέση, να συνυπάρχω.
–Ποιος άλλος είναι για εσένα ο ξένος;
–Υπάρχει μια φράση του Ρεμπώ που την αγαπώ πολύ. Λέει: «Εγώ είμαι ένας άλλος». Είναι πολλές οι φορές που εκπλήσσουμε οι ίδιοι τους εαυτούς μας. Αναρωτιόμαστε πώς είναι δυνατόν να οδηγούμαστε σε ακραίες συμπεριφορές και αδυνατούμε να κατανοήσουμε τους λόγους που μας οδήγησαν σε αυτές. Τι κρύβεται μέσα μας; Πολλές φορές μου ήρθαν στο μυαλό αυτές οι σκέψεις στη διάρκεια των προβών. Αναρωτιόμουν τι κρύβεται μέσα στον Αράμ, πίσω από τις εμμονικές του προσπάθειες να δημιουργήσει ένα μέλλον, θάβοντας οριστικά ένα παρελθόν. Κι άλλες τόσες σκέφτηκα πως έπρεπε να είναι πολύ βαθύς ο τρόμος του ώστε να κάνει τόσες προσπάθειες για να τον κρατήσει πάση θυσία κλειδωμένο. Ο Αράμ του παρελθόντος έγινε ένας επικίνδυνος εχθρός για τον Αράμ του μέλλοντος. Έτσι μπόρεσα να κατανοήσω την, πολλές φορές επιθετική, στα όρια της ψυχικής βίας συμπεριφορά του προς τη Σέτα. Την άνευ όρων προσκόλλησή στο σχέδιό του να γίνει ένας καινούργιος αφέντης στο σπίτι του. Ο Φρόυντ έλεγε: «Το εγώ δεν είναι αφέντης στο σπίτι του», εννοώντας ότι ο άνθρωπος είναι ξένος στον εαυτό του. Ο ξένος δεν είναι έξω, αλλά μέσα μας, ένα ασυνείδητο που παραμένει αχαρτογράφητο.
Πληροφορίες
«Το Κτήνος στο Φεγγάρι» του Ρίτσαρντ Καλινόσκι, σκηνοθεσία Λέας Μαλένη. Παραστάσεις Σάββατο 27 και Κυριακή 28 Φεβρουαρίου, Σάββατο 6 και Κυριακή 7 Μαρτίου, Σάββατο 13 και Κυριακή 14 Μαρτίου, Καθαρή Δευτέρα 15 Μαρτίου, Σάββατο 20 και Κυριακή 21 Μαρτίου,
και την Πέμπτη 25 Μαρτίου 2021. Ώρα Έναρξης: 6:00 μ.μ.Wherehaus 612, Μιχαήλ Κουσουλίδη 5, Βιομηχανική Περιοχή Παλλουριώτισσας, Λευκωσία.
