Στον οργανισμό μας, το ασβέστιο και η βιταμίνη D συνεργάζονται για την κατασκευή και τη διατήρηση υγιών οστών. Πολλοί ενήλικες (ιδίως γυναίκες) παίρνουν αυτά τα δύο θρεπτικά συστατικά με τη μορφή συμπληρωμάτων, ελπίζοντας ότι θα αποτρέψουν την οστεοπόρωση –μια νόσο που αποδυναμώνει τα οστά και καθιστά τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα επιρρεπή σε κατάγματα. Πώς, όμως, τα εν λόγω συμπληρώματα επηρεάζουν την υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος;
Η απάντηση είναι λίγο περίπλοκη. Παρατίθενται εδώ τα κύρια σημεία και ακολουθούν επιπλέον στοιχεία και συμβουλές:
Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι η λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιοπαθειών, άλλες υποστηρίζουν ότι αυτό δεν ισχύει.
Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο καρδιακών νοσημάτων. Ωστόσο, η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D δεν φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο αυτό.
Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι η ταυτόχρονη λήψη ασβεστίου και βιταμίνης D μπορεί να αυξήσει ελάχιστα τον κίνδυνο εγκεφαλικών επεισοδίων. Ωστόσο, η μεγαλύτερη μελέτη που έχει γίνει μέχρι σήμερα δεν εντόπισε αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικά επεισόδια.
Προβληματισμοί για το ασβέστιο
Προσοχή όμως, οι παραπάνω διαπιστώσεις αφορούν μόνο τα συμπληρώματα διατροφής – όχι τις τροφές που είναι οι πηγές αυτών των θρεπτικών συστατικών. Δεν υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το ασβέστιο που λαμβάνεται από τροφές αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. «Στην πραγματικότητα, οι μελέτες παρατήρησης δείχνουν ότι τα άτομα που προσλαμβάνουν μεγαλύτερες ποσότητες ασβεστίου από τρόφιμα –για παράδειγμα, από γιαούρτια ή γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά– τείνουν να έχουν χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης διαβήτη και καρδιοπαθειών», λέει η δρ Joann Ε. Manson, καθηγήτρια Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Το ασβέστιο είναι επίσης ένα από τα κύρια ανόργανα στοιχεία που εμπλέκονται στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.
Η μελέτη για τις επιπτώσεις των συμπληρωμάτων ασβεστίου στην υγεία είναι περίπλοκη – εν μέρει επειδή τα παίρνουν τόσο πολλά άτομα. Επίσης, η οστεοπόρωση και οι καρδιοπάθειες έχουν κοινούς παράγοντες κινδύνου, στους οποίους περιλαμβάνονται η έλλειψη άσκησης και η μη υγιεινή διατροφή. Επομένως, τα άτομα που παίρνουν ασβέστιο για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης ενδέχεται επίσης να έχουν αυξημένη πιθανότητα να πάσχουν από καρδιακή νόσο.
Θεωρητικά, τα συμπληρώματα ασβεστίου μπορεί να αυξήσουν γρήγορα το επίπεδο ασβεστίου στο αίμα. Αυτή η περίσσεια ασβεστίου ενδέχεται να εναποτεθεί στις αρτηρίες της καρδιάς, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής. Ωστόσο, τα στοιχεία που προέκυψαν από τη μελέτη της πρωτοβουλίας Women’s Health Initiative, στην οποία η δρ Manson ήταν κύρια ερευνήτρια, δεν συνηγορούν υπέρ αυτής της άποψης. Έπειτα από επτά έτη παρακολούθησης, οι γυναίκες που τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν 1.000 mg συμπληρωμάτων ασβεστίου ημερησίως (σε συνδυασμό με βιταμίνη D) είχαν παρόμοια ποσοστά εναπόθεσης ασβεστίου στις αρτηρίες της καρδιάς τους, σε σύγκριση με τις γυναίκες που έλαβαν εικονικό φάρμακο.
Διλήμματα για τη βιταμίνη D
Ξεκινώντας πριν από περίπου 15 χρόνια, μια σειρά από μελέτες παρατήρησης ανέφεραν υψηλότερα ποσοστά καρδιοπαθειών στα άτομα με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα. Όταν όμως οι ερευνητές εξέτασαν τη βιταμίνη D σε τυχαιοποιημένες μελέτες, τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα: τα συμπληρώματα δεν ήταν καλύτερα από το εικονικό φάρμακο στην πρόληψη των καρδιακών προσβολών, των εγκεφαλικών επεισοδίων ή των θανάτων από καρδιακά νοσήματα. Η τελευταία μελέτη, που δημοσιεύτηκε το προηγούμενο έτος στο περιοδικό JAMA Cardiology, συγκέντρωσε δεδομένα από 21 μελέτες που αφορούσαν συνολικά περισσότερα από 83.000 άτομα.
Πώς εξηγούνται αυτά τα ευρήματα; Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D θα μπορούσαν να αντανακλούν την κακή κατάσταση της υγείας ενός ατόμου, αλλά να μην αποτελούν την αιτία για την κακή υγεία. Ένας λόγος είναι ότι τα παχύσαρκα άτομα τείνουν να έχουν χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D, επειδή η βιταμίνη αποθηκεύεται στον λιπώδη ιστό. Επίσης, επειδή το σώμα μας παράγει βιταμίνη D από τον ήλιο, στα άτομα που σπάνια περνούν χρόνο σε εξωτερικούς χώρους το επίπεδο βιταμίνης D είναι χαμηλότερο. Τα δραστήρια άτομα συχνά ασκούνται ή περνούν χρόνο στο ύπαιθρο και οι υγιεινές αυτές συνήθειες όχι μόνο αυξάνουν το επίπεδο βιταμίνης D, αλλά μειώνουν άμεσα και τον κίνδυνο για καρδιακά νοσήματα.
Πολλοί είναι εκείνοι που μπορούν να παραγάγουν όλη τη βιταμίνη D που χρειάζονται απλώς βγαίνοντας έξω για περίπου 10 λεπτά χωρίς αντηλιακό. Ωστόσο, το χρώμα του δέρματος (και η περιοχή του δέρματος που είναι ακάλυπτη), η γεωγραφική θέση, η εποχή του χρόνου και άλλοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν αρκετά αυτό το δεδομένο. Η άλλοτε απλή πρακτική εξέτασης της βιταμίνης D δεν προτιμάται πλέον, ενώ το βέλτιστο επίπεδο της βιταμίνης στο αίμα είναι επίσης κάπως αμφιλεγόμενο.
Συνδυασμός βιταμίνης D και ασβεστίου
Πέρυσι, στο Harvard Heart Letter παρουσιάστηκε εν συντομία μια μελέτη στην οποία διαπιστώθηκε ελαφρώς υψηλότερος κίνδυνος εγκεφαλικών επεισοδίων στα άτομα που έπαιρναν ασβέστιο και βιταμίνη D συνδυαστικά. Στη μελέτη συγκεντρώθηκαν ευρήματα από 20 δοκιμές, οι περισσότερες από τις οποίες περιλάμβαναν μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που είχαν λάβει 500 έως 1.000 mg ασβεστίου και από 400 έως 1.000 διεθνείς μονάδες (IU) βιταμίνης D ημερησίως. Ωστόσο, η μεγαλύτερη σε μέγεθος και διάρκεια από αυτές τις δοκιμές ήταν η Women’s Health Initiative, στην οποία διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικών επεισοδίων στις γυναίκες που παίρνουν και τα δύο συμπληρώματα μαζί.
Ποιος έχει ανάγκη τα συμπληρώματα αυτά;
Είναι πάντα προτιμότερο να παίρνετε τα θρεπτικά συστατικά από τις τροφές και όχι από τα χάπια. Προσπαθήστε να πάρετε το μεγαλύτερο μέρος του ασβεστίου και της βιταμίνης D από τη διατροφή σας (βλ. «Επιλεγμένες πηγές ασβεστίου από τροφές» και «Επιλεγμένες πηγές βιταμίνης D από τροφές»). Εάν δεν παίρνετε τη συνιστώμενη ημερήσια δόση από τις τροφές που καταναλώνετε, μπορείτε να καλύψετε τυχόν ελλείψεις με ένα συμπλήρωμα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, που έχουν μειωμένη οστική πυκνότητα (οστεοπενία) ή οστεοπόρωση, υπογραμμίζει η δρ Manson. Όμως, «ουκ εν τω πολλώ το ευ», καθότι πολλά από αυτά τα θρεπτικά συστατικά θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να είναι επιβλαβή. Να λαμβάνετε όλα τα συμπληρώματα του ασβεστίου με το φαγητό, περιορίζοντάς τα στα 500 mg κάθε φορά, δεδομένου ότι ο οργανισμός σας δεν μπορεί να απορροφήσει παραπάνω.
Πηγή: Harvard Health Publishing
