Του Απόστολου Κουρουπάκη
Σε κοινή ανακοίνωσή τους σαράντα φορείς καλούν το υφυπουργείο Πολιτισμού να «ανασύρει επίσημα τα περί της απόσυρσης από τη κυκλοφορία του καταλόγου και των λογοτύπων της κυπριακής εκπροσώπησης στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας και να σταματήσει κάθε κυνήγι μαγισσών, εντός και εκτός Υφυπουργείου, σχετικά µε το θέμα», και να σεβαστεί την υπογραφή της στη «Διακήρυξη για τα Πολιτιστικά Δικαιώματα» που συνυπέγραψε και υιοθέτησε στις 16/9/2024, στο πλαίσιο της MED9.
Το πολύ ενδιαφέρον και σημαντικό είναι πως την ανοικτή αυτή επιστολή συνυπέγραψαν 40 φορείς, από όλους τους καλλιτεχνικούς τομείς της χώρας, «ακόμα και αν δεν συμφωνούν ή διαφωνούν µε το περιεχόμενο του καταλόγου της Μπιενάλε», αλλά, όπως τονίζεται «όλοι συμφωνούν µε την ελευθερία της µη κακόβουλης έκφρασης ως αναπόσπαστο μέρος της δημοκρατίας και της δημιουργίας».
Κατ’ αρχήν εννοείται πως κανενός είδους λογοκρισία δεν μπορεί να γίνει ανεκτή εν έτει 2025, σε μία δημοκρατική χώρα, και σαφώς πρέπει κάθε τέτοια προσπάθεια να καταγγέλλεται αμέσως. Εννοείται πως και το υφυπουργείο Πολιτισμού θα πρέπει να αποδείξει πως δεν κινείται σε σκοτεινά μονοπάτια και πως είναι προσανατολισμένο στη διαφάνεια, την καλλιτεχνική ελευθερία και πως απέχει από κάθε ενέργεια που μπορεί να υπονοεί λογοκρισία ή κυνήγι μαγισσών.
Οφείλει το υφυπουργείο Πολιτισμού να βρει οπωσδήποτε τρόπους, ώστε να καταδείξει πως ούτε μάγισσες ψάχνει, ούτε «ηγεμονικά/κυρίαρχα» αφηγήματα μονοθεματικά θέλει να αναπτύσσει. Δυστυχώς, αυτή η αίσθηση κυριαρχεί στον καλλιτεχνικό χώρο, και ίσως ο μύθος να κρύπτει νουν αληθείας… άρα επάναγκες είναι να ενεργήσουν!
Τώρα, στα της ανακοίνωσης, και θα ήθελα να σχολιάσω κάποια σημεία της. Πρώτον είναι η επίκληση στις θρησκευτικές κοινότητες που αναγνωρίζει το σύνταγμά μας, την Αρμενική, τη Λατινική και τη Μαρωνίτικη. Λυπάμαι να παρατηρήσω πως η επίκλησή τους δεν πρέπει να γίνεται όποτε το θυμηθούμε. Εννοείται πως η συνεισφορά τους είναι άκρως σημαντική στη διαμόρφωση της πολυπολιτισμικής ταυτότητας της Κύπρου, και σκέπτομαι γιατί τα κείμενα του καταλόγου δεν μεταφράστηκαν στην αρμενική και στα ιταλικά, και στην επίσημη γλώσσα της μαρωνίτικης κοινότητας; Και φέτος αλλά και παλαιότερα. Ένα παράδειγμα φέρνω μόνο.
Σε άλλο σημείο στην ανακοίνωση αναφέρεται πως το κείμενο θα έπρεπε να είχε κριθεί δημόσια, θεωρώντας πως η δημόσια συζήτηση και το δικαίωμα της διαφωνίας είναι οι θεμέλιοι λίθοι της δημοκρατίας. Πολύ σημαντικό και δεν νομίζω πως κανένας δεν μπορεί να αντιτάξει κάτι το διαφορετικό. Όμως δεν είμαι σίγουρος πως αυτός ο διάλογος και η δημόσια κρίση του καταλόγου/βιβλίου ζητήθηκε ή επιδιώχθηκε να γίνει από τα εμπλεκόμενα άτομα καθ’ οιονδήποτε τρόπο. Η μόνη δημόσια συζήτηση για το ζήτημα έγινε στην Επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού της Βουλής, με όσα τραγελαφικά λέχθηκαν εκεί από ανθρώπους που ήδη το είχαν καταδικάσει. Ουδεμία άλλη συζήτηση έγινε ή προγραμματίστηκε. Μόνο στην Αθήνα έγινε κάτι, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Εδώ δεν κατέστη δυνατόν ακόμα να γίνει κάτι αντίστοιχο. Ελπίζω μετά τις διακοπές του Αυγούστου να γίνει κατορθωτό. Θεωρώ σημαντικό επιτέλους τα πράγματα να συζητιούνται, να τίθενται τα ζητήματα στη δημόσια σφαίρα, όσο το σίδερο είναι καυτό, γιατί μετά απλώς συζητούμε εν κενώ και ρητορεύουμε.
Υγ. Δεν θα σχολιάσω το γλωσσικό επίπεδο της ανακοίνωσης 40 φορέων. Ίσως θα έπρεπε η μετάφραση στην κοινή νεοελληνική να ήταν καλύτερη… δεν κάνουν κανένα λιγότερο Κύπριο τα στρωτά ελληνικά.
