Του Μιχάλη Σοφοκλέους
Η πυρκαγιά στη Λεμεσό ήταν μια οδυνηρή τραγωδία. Θρηνήσαμε ζωές, είδαμε εκατοντάδες ανθρώπους να χάνουν τα σπίτια και τα όνειρά τους. Ζήσαμε την καταστροφή μιας πανέμορφης περιοχής του τόπου μας, οι κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές συνέπειες θα μας κατατρέχουν για δεκαετίες. Κι όμως, όσο κι αν πονάει, η τραγωδία αυτή φώτισε κι ένα άλλο, συγκινητικό και πολύτιμο πρόσωπο της κυπριακής κοινωνίας: την αυτενέργεια, την ενσυναίσθηση, την αλληλεγγύη. Τη δύναμη του «εμείς», όταν όλα τριγύρω καταρρέουν.
Θα ακουστεί κάπως κυνικό, αλλά φυσικές καταστροφές είναι γραφτό να συμβαίνουν, δεν μπορείς πάντα να προλάβεις τις δραματικές επιπτώσεις ενός σεισμού, μιας πλημμύρας, μιας πυρκαγιάς. Σε μια οργανωμένη Πολιτεία όμως, το κράτος εκπέμπει εμπιστοσύνη ότι έχει από πριν οργανωθεί και πράττει ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να προστατεύσει τη ζωή και την περιουσία των πολιτών του. Με την κοινωνία να παρατάσσεται δίπλα του για να το στηρίξει. Στην Κύπρο πρόσφατα συνέβη το αντίθετο. Όταν ο κρατικός μηχανισμός παραδόθηκε, ρίχνοντας ουσιαστικά λευκή πετσέτα εκείνες τις κρίσιμες ώρες, ο κόσμος της Κύπρου ανασηκώθηκε, αυτοοργανώθηκε και ανέλαβε –σε μεγάλο βαθμό– να το υποκαταστήσει. Το κράτος παρέλυσε, η κοινωνία λειτούργησε.
Λειτούργησαν οι κοινοτάρχες που αυτόβουλα εκκένωναν κοινότητες, οι κάτοικοι που αφού έδιωχναν τους πιο αδύναμους έφτιαχναν αντιπυρικές ζώνες και βοηθούσαν στην πυρόσβεση, οι εκπαιδευμένοι εθελοντές που προσέτρεξαν ακάλεστοι να συνδράμουν. Λειτούργησαν οι πάμπολλες εταιρείες και οργανωμένοι φορείς που χωρίς δεύτερη σκέψη άνοιξαν υπεραγορές, ξενοδοχεία, καταστήματα, πρατήρια, βενζινάδικα και έθεσαν στη διάθεση της επείγουσας προσπάθειας κάθε λογής προϊόν και υπηρεσία, αδιαφορώντας για το χρηματικό κόστος.
Κάποιοι θα πουν ότι αυτά είναι λίγο πολύ δεδομένα στην Κύπρο. Εκείνο όμως που δεν ήταν καθόλου δεδομένο, ίσως για κάποιους αδιανόητο, ήταν οι νέοι άνθρωποι, εθελοντικές οργανώσεις, άτυπες ομάδες και απλοί πολίτες που κινητοποιήθηκαν μέσα σε ελάχιστες ώρες. Όλοι αυτοί που οργανώθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συντόνισαν αποστολές βοήθειας, γέμισαν γήπεδα, αποθήκες και φορτηγά με είδη πρώτης ανάγκης, προσέφεραν σπίτια για φιλοξενία πληγέντων, μαγείρεψαν, κουβάλησαν, στάθηκαν δίπλα στον άνθρωπο που είχε ανάγκη. Όσοι ακόμη και σήμερα σπεύδουν να καθαρίσουν και να αποκαταστήσουν, όσο μπορούν, τις πληγείσες κοινότητες και να στηρίξουν τους κατοίκους.
Δεν ήταν μόνο η ταχύτητα και το εύρος της κινητοποίησης που προκάλεσε εντύπωση. Ήταν το ήθος και η συνείδηση με την οποία έγιναν. Όχι για το θεαθήναι. Όχι για το like ή το story. Αλλά επειδή οι Κύπριοι ένιωσαν πως ήταν το αυτονόητο, έβγαινε αυθόρμητα από την ψυχή τους. Ακόμη και άνθρωποι που δεν είχαν ποτέ πει μια κουβέντα για τα κοινά, ενεργοποιήθηκαν: επιχειρηματίες και άνθρωποι του μόχθου, νέοι, γέροι, μητέρες, παιδιά, μοντέλα και ίνφλουενσερς, οργανωμένοι οπαδοί ομάδων που πλακώνονται στα γήπεδα και νέοι κομματικών νεολαιών που διαφωνούν στα αμφιθέατρα, βρέθηκαν να κρατούν το χέρι ο ένας του άλλου και να δημιουργούν μια ασύλληπτη σε μέγεθος και αποτελεσματικότητα αλυσίδα ανθρωπιάς.
Αυτό δεν είναι απλώς παρηγοριά. Είναι ελπίδα. Η Κύπρος συνεχίζει να έχει μέσα της το κύτταρο της αλληλεγγύης και της συλλογικής συνείδησης. Όχι πάντα φανερό, όχι πάντα οργανωμένο, αλλά υπαρκτό. Και –κυρίως– έχει νέους ανθρώπους που δεν είναι παθητικοί παρατηρητές. Δεν είναι «βολεμένοι», «αδιάφοροι» ή «απολιτίκ» όπως κάποιοι τους προσάπτουν. Είναι άνθρωποι που διψούν για συμμετοχή, για δράση, για ουσία. Που όταν τους δίνεται χώρος και κίνητρο, δεν διστάζουν να αναλάβουν ευθύνη και πράξη.
Η αλήθεια που επιβεβαιώθηκε στη φωτιά, είναι πως η κοινωνία δεν έπαψε ποτέ να νοιάζεται. Απλώς κουράστηκε να ελπίζει σε ηγεσίες που δεν εμπνέουν και δεν καθοδηγούν. Που ζητούν χειροκροτητές αντί για συνοδοιπόρους. Που βολεύονται στην εξουσία αντί να την αντιλαμβάνονται ως βαρύτατη ευθύνη. Που θεωρούν ότι ο κόσμος χρειάζεται απλώς βαρύγδουπες εξαγγελίες, χαμόγελα και χειραψίες, αντί για όραμα, σχέδιο και τόλμη για να φτιάξουμε μια καλύτερη χώρα.
Αυτά βαρέθηκε ο κόσμος, αυτά βαρέθηκαν οι νέοι και γυρίζουν την πλάτη στους ηγέτες τους. Αυτός είναι ο λόγος που πάρα πολλοί συμπολίτες μας απέχουν από τις εκλογές, γι’ αυτό ψηφίζουν «Φειδίες», γι’ αυτό κάνουν οτιδήποτε μπορεί να ταρακουνήσει ένα σύστημα που βρίσκεται σε τέλμα. Είναι μια συνεχής κραυγή απόγνωσης, μπας και το σύστημα να αλλάξει.
Η ελπίδα υπάρχει. Τη βρήκαμε ξανά μέσα από τη στάχτη. Σε όλα αυτά που μας υπενθύμισαν πως ο τόπος δεν είναι μόνο οι θεσμοί του – είναι πρωτίστως οι άνθρωποί του. Άνθρωποι όμως που δικαιούνται ηγεσίες που να τις πιστεύουν, να ταυτίζονται και να παλεύουν μαζί τους. Και να τις εμπιστευθούν, ξανά.
