Ζούμε σε μια περίοδο όπου καθημερινά ακούμε εξαγγελίες. Για στρατηγικές, για προγράμματα, για ψηφιακές εποχές, για ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Χωρίς να θέλω να μηδενίσω ή ακόμη και να μειώσω όλα αυτά που εξαγγέλλονται, πολλές φορές είναι ανεφάρμοστα ή δυσλειτουργικά. Είτε γιατί επικρατεί το δόγμα «το πνεύμα πρόθυμο αλλά η σαρξ ασθενεί», είτε γιατί χάνονται σε δαιδαλώδεις διαδικασίες, στις οποίες υπάρχουν πολλοί υπεύθυνοι αλλά κανένας στρατιώτης για να την υλοποιήσει. Πολλές άλλες φορές πολλές πρωτοβουλίες εγκαταλείπονται γρήγορα ή και εύκολα αφού δεν υπάρχει ούτε το καρότο ούτε το μαστίγιο για να το συνεχίσουν.
Στην πραγματικότητα της Κύπρου υπάρχουν αρκετές πληροφορίες που αφορούν το Δημόσιο, τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, από όσους τέλος πάντων έχουν κρατική χρηματοδότηση πέραν του 50% του προϋπολογισμού τους, διάσπαρτες, χωρίς συνοχή και χωρίς συνέπεια. Αν ψάχνεις να βρεις μια πληροφορία, είτε ως πολιτικός, ή ως δημοσιογράφος, πόσο μάλλον ως πολίτης, μπορεί να περιδιαβείς σε καμιά δεκαριά ιστοσελίδες και ίσως να μην τα καταφέρεις. Οι πολλές αποφάσεις του Δημοσίου που δημοσιεύονται στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας, ψηφιοποιούνται με έναν απαρχαιωμένο τρόπο, με μια κακή μετατροπή της εκτυπωμένης εφημερίδας σε ηλεκτρονική μορφή που αν δεν είσαι εξοικειωμένος με τη χρήση του δεν βγάζεις άκρη. Σε αυτό το περιβάλλον, λοιπόν, συζητήσαμε την Τετάρτη στην Επιτροπή Θεσμών την πρόταση νόμου για το πρόγραμμα «Διαφάνεια». Μια πρόταση νόμου που αρχικά κατατέθηκε το 2021 από τον καλό φίλο και συνάδελφο Μιχάλη Σοφοκλέους. Προσωπικά την υιοθέτησα αργότερα εκείνη τη χρονιά όταν δυστυχώς ο Μιχάλης δεν επανεκλέγηκε. Όπως ο ίδιος ανέλυσε στη συνεδρίαση, το κλειδί ή το καρότο αν θέλετε είναι πως η κάθε απόφαση θα παίρνει ένα μοναδικό αριθμό από την πλατφόρμα και δεν θα μπορεί να υλοποιηθεί, αν πρώτα δεν δημοσιευθεί. Οι βασικές αρχές που υπηρετούνται, είναι αυτές της λογοδοσίας και της διαφάνειας. Να είναι όλες οι πληροφορίες που αφορούν το Δημόσιο, και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα εύκολα προσβάσιμες στους πολίτες. Να γνωρίζουν τα πάντα που αφορούν τη χρηστή διοίκηση και που υπηρετούν το κράτος δικαίου. Και μάλιστα, χωρίς να είναι στη διακριτική ευχέρεια ενός διευθυντή ή άλλων πολιτικών προϊσταμένων αν θα δημοσιοποιήσουν ή όχι μια απόφαση. Χωρίς δημοσιοποίηση δεν μπορεί να εφαρμοστεί. Και για τις αποφάσεις που πιθανόν να μη θέλουν να την εφαρμόσουν, άρα μπορεί να βολεύει να μη δημοσιοποιηθούν, θα πρέπει να προβλεφθούν μέγιστοι χρόνοι δημοσιοποίησης αλλά και κυρώσεις για εσκεμμένη μη δημοσιοποίηση.
Με ικανοποίηση είναι που χθες ακούσαμε τη θετική προσέγγιση από όλους τους παρευρισκόμενους στη συνεδρίαση. Τα εύλογα διαδικαστικά ζητήματα που τέθηκαν πιστεύω πως είναι εύκολο να επιλυθούν και να απαντηθούν. Στο μεγαλύτερο και ευρύτερο ζήτημα που, καθηκόντως, έθεσε η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας περί συνταγματικότητας ή μη της πρότασης νόμου, η απάντηση είναι πρωτίστως πολιτική και όχι νομική. Και αν όντως υπάρχει η πολιτική θέληση από την εκτελεστική εξουσία για να υπηρετηθούν οι αρχές της λογοδοσίας και της διαφάνειας, θα ξεπεραστεί και το γεγονός πως η νομοθετική πρωτοβουλία ανήκει σε βουλευτές. Το ζητούμενο είναι να δώσουμε στους πολίτες ένα εργαλείο ελέγχου, αλλά και ταυτόχρονα αύξησης της εμπιστοσύνης τους προς το πολιτικό προσωπικό. Να πάψει να επικρατεί η αντίληψη πως για τις αποφάσεις δεν ενημερώνονται και δεν λογοδοτούν αυτοί που τις λαμβάνουν. Από εκεί και πέρα, ένα μεγάλο ζητούμενο είναι το πόσο εύχρηστη θα είναι αυτή η πλατφόρμα και πόσο λειτουργική θα είναι για αυτούς που πρέπει να την ενημερώνουν. Ευτυχώς υπάρχουν πολλά προηγούμενα. Το πιο κοντινό μας, αυτό της Ελλάδας με το αντίστοιχο πρόγραμμα «Διαύγεια». Και εκεί υπήρχαν αντιστάσεις και αντιδράσεις που προσπεράστηκαν σχετικά νωρίς. Στο χέρι μας είναι να την εφαρμόσουμε και στην Κύπρο.
Ο κ. Δημήτρης Μ. Δημητρίου είναι βουλευτής στη Λευκωσία με τον Δημοκρατικό Συναγερμό και πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών.
