Η «Κ» επισκέφτηκε την έκθεση «Please breathe in before freefalling» στην γκαλερί Marginalia. Μπαίνοντας στους χώρους, το κοινό αφήνεται στη δύνη των συναισθημάτων και σκέψεων της δημιουργού. Η καλλιτέχνις Ανθή Πάφιου και η επιμελήτρια Ευαγόρια Δαπόλα μίλησαν στην «Κ» για τις ενότητες της έκθεσης, για τους προβληματισμούς της ζωής, τους οποίους θέτουν και στο κοινό, για το τι είναι ο θάνατος, η χαρά, ο πόνος και πώς όλα αυτά τα συναισθήματα και ερωτήματα, εκθέτοντας τα, είναι σαν λύτρωση και κάθαρση.
Ξεκινώντας τη συζήτηση μας με τη Ανθή, μου εξηγεί ότι η έκθεση χωρίζεται σε δύο ενότητες, «η πρώτη είναι η μαύρη περίοδος που είναι περσινά μαυρόασπρα έργα από μελάνι και γραφίτη που παρουσιάζουν κάποιες καταστάσεις. Την περίοδο που γινόντουσαν τα συγκεκριμένα έργα είχα την ανάγκη να τελειοποιώ. Τα μεγέθη των έργων αυτών είναι Α3 και Α4 και όλα είναι δημιουργημένα με πενάκι. Είναι καλυμμένες όλες οι επιφάνειες, δεν υπάρχει σημείο που να μην είναι δουλεμένο, το κάθε σχέδιο έχει πάρα πολλά επίπεδα. Στα σχέδια αυτά το κοινό βλέπει τις σχέσεις αυτών φιγούρων. Παρουσιάζω μια εικόνα που βγαίνει από εμένα, όταν επικοινωνώ με κάποια άτομα, είναι η αίσθηση που παίρνω. Μάλλον θα μπορούσα να πω, χωρίς να είμαι βέβαιη, ότι την ώρα που βιώνουμε μια εμπειρία με κάποιον άλλον άνθρωπο, εκείνα που παίζουν μέσα μας, που είναι τα άυλα, είναι εκείνα τα στοιχεία που αποτυπώνονται στους πίνακες».
Η επιμελήτρια της έκθεσης Ευαγόρια Δαπόλα αναφέρει ότι τα μαυρόασπρα έργα μοιάζουν να μας φανερώνονται αργά και μας κάνουν να αισθανόμαστε σαν να συνωμοτούμε σε ένα μυστικό τους... «ή λες και παρατηρούμε τις καταστάσεις και τις φιγούρες που είναι λουσμένες στο σκοτάδι, αλλά ορίζονται από το φως, μέσα από την κλειδαρότρυπα».
Ο θεατής, αφήνεται ολοκληρωτικά στις σκέψεις, αισθήματα, καταστάσεις της παρούσας στιγμής, σε μια κατάσταση έντονης συνειδητής παρουσίας που θυμίζει κάποιας μορφής διαφωτισμό
Συνεχίζοντας στη δεύτερη ενότητα που είναι τα έγχρωμα έργα, η Ανθή αναφέρει, «μέσα από τους έγχρωμους πίνακες με ενδιάφερε η έννοια της ελευθερίας, της πίστης και πώς συνυπάρχουν μέσα από αυτές τις φιγούρες που έχουν διαφορετικούς ρόλους μεταξύ τους. Το τι βλέπει ο καθένας είναι αυτό που αντικατοπτρίζει τις δίκες του απόψεις». Επισημαίνοντας ότι το πιο μεγάλο και κεντρικό κομμάτι στην έκθεση παρουσιάζει τρεις φιγούρες, «ουσιαστικά αυτό που θέλω να δείξω στον θεατή είναι να τον κάνω να σκεφτεί ποια είναι η σχέση τους, δηλαδή ποια είναι η κάθε φιγούρα και τι συμβολίζει. Για το συγκεκριμένο έργο ανέλυσα τα μοτίβα σε σχέση με το κινησιολογικο λεξιλόγιο της Μάρθα Γκράχαμ από τον χώρο. Η οποία έχει να κάνει πολύ με την αίσθηση του πόνου, ότι παραδίνομαι, εκτίθεμαι γενικότερα».
Αρκετό ενδιαφέρον μου προκάλεσε και ο τίτλος της έκθεσης «Please breathe in before freefalling», η Ευαγόρια μού εξήγησε σχετικά: «Η Ανθή έχει μια μοναδική ικανότητα να δημιουργεί μέσα από μια κατάσταση «ελεύθερης πτώσης» όπου αφήνεται εντελώς στη διαδικασία της. Ενσωματώνει πλήρως τη δημιουργία και δεν αντιστέκεται στις ροές της. Εμπνευσμένη από τις καταστάσεις της καθημερινότητας, την κατάσταση εγκλεισμού από τον κορωνοϊό, τη μελαγχολία των νέων πραγματικοτήτων που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια αλλά και την αβεβαιότητα της εποχής, η δουλειά της μας μεταφέρει την ανάγκη να αναπνεύσουμε, να σκεφτούμε, να πάρουμε τον χρόνο μας. Το έργο της μας ζητάει να αφεθούμε αλλά και να αναλογιστούμε τη διάσταση αυτής της πραγματικότητας. Έτσι, αυτή η κατάσταση ελεύθερης πτώσης που ο τίτλος της έκθεσης αναφέρει επιτυγχάνεται, όταν η ίδια η δημιουργός και μέσω του έργου της ο ίδιος ο θεατής, αφήνεται ολοκληρωτικά στις σκέψεις, αισθήματα, καταστάσεις της παρούσας στιγμής, σε μια κατάσταση έντονης συνειδητής παρουσίας που θυμίζει κάποιας μορφής διαφωτισμό».
Θέτοντας διάφορα ερωτήματα και προβληματισμούς μέσα από τα έργα της, για τη ζωή, για την ελευθερία, για τον θάνατο κ.λπ., η Ανθή, μιλώντας για την ελευθερία, τόνισε ότι την ελευθερία ο άνθρωπος την κερδίζει: «Πιστεύω ότι η προσωπική ελευθερία πρέπει να την αναζητάει ο καθένας, δεν χαρίζεται, αυτό είναι το μόνο ξεκάθαρο. Δεν χαρίζεται αλλά και πρέπει να το θέλεις να είσαι ελεύθερος. Διότι υπάρχει και κόσμος που δεν θέλει να είναι ελεύθερος με διαφορετικούς τρόπους. Και είναι εντάξει και αυτό, διότι όταν δεν είσαι ελεύθερος, ίσως νιώθεις κάποια ασφάλεια, όταν είσαι ελεύθερος μπορεί να μην έχεις κάποια ασφάλεια, διότι είσαι ελεύθερος. Για εμένα είναι το ιδεατό να είσαι ελεύθερος. Είναι μεγάλη συζήτηση αυτή, γιατί ξεκινά μέσα από τις προσωπικές σχέσεις και καταλήγει και σε οδηγεί μέσα στο σύστημα και στις καταστάσεις που ζεις καθημερινά».
Το συνειδητό γίνεται ο καταλύτης στη δημιουργία
Ακόμη ένα σημαντικό στοιχείο της έκθεσης είναι το υποσυνείδητο, το συνειδητό και η υπερσυνείδηση, εξηγώντας αυτούς του όρους σε σχέση με τη δουλειά της Ανθής η επιμελήτρια της έκθεσης λέει: «Το υποσυνείδητο οδηγεί την καλλιτέχνιδα στη δημιουργία των συνθέσεων, εικόνων, συναισθηματικών καταστάσεων και θεματικών των έργων. Το συνειδητό γίνεται ο καταλύτης στη δημιουργία της, αφού ορίζει τα πλαίσιά της. Στο έργο της η έμπνευση μπορεί να είναι μια μορφή υπερσυνείδησης ή ίσως υποσυνείδητου. Το υποσυνείδητο είναι η έδρα των συναισθημάτων, της φαντασίας, της μνήμης, των συνηθειών και της διαίσθησης. Η υπερσυνείδηση είναι η ικανότητα να αντιληφθούμε πέρα από όσα δημιουργεί με τα έργα της, να τα κατανοήσουμε και να βιώσουμε τους διαλόγους, τις εκπλήξεις και τις ανακαλύψεις που νιώθουμε διαχωρίζοντας τι είναι γνωστό και τι μένει να ανακαλυφθεί. Αυτό που αφυπνίζεται, γίνεται πραγματικότητα και δεν μπορούμε παρά να πέσουμε ελεύθερα στα πρότυπα της δικής μας σκέψης».
Στη συνέχεια μιλήσαμε για την έννοια του θανάτου, ότι είναι η μόνη σταθερά στη ζωή του ατόμου, η Ανθή μού λέει ότι δεν φοβάται τον δικό της θάνατο αλλά για τη θέση που θα αφήσει άδεια, για τους αγαπημένους της. Όμως υπάρχουν εκείνες οι στιγμές της απόλυτης χαράς όπως λέει που, «είναι η ώρα που νιώθεις ότι δεν είσαι θνητός, είναι οι μοναδικές στιγμές που νιώθεις ότι ανήκεις σε άλλη συχνότητα». Επίσης, η σχέση του θανάτου με τη φύση είναι ένα θέμα άκρως ενδιαφέρον για την ίδια, και όπως λέει είναι ένας κύκλος, «όταν κάποιος δει τη φύση και την παρατηρήσει το τι υπάρχει και πώς γίνεται, εγώ το σκέφτομαι ότι η φύση υπάρχει διότι δημιουργείται μέσα από τον ίδιο τον θάνατο. Το ζώο, ο άνθρωπος που πεθαίνει, η φύση, κομμάτι της φύσης ό,τι τροφοδοτεί την ίδια τη ζωντανή φύση. Είναι ένας κύκλος».
Ολοκληρώσαμε τη συζήτησή μας με την Ανθή με το θέμα του εκτίθεμαι μέσα από την τέχνη, όπως είπε στην «Κ», «υπάρχουν πίνακες που δεν μπορώ να αντιληφθώ ότι εκτίθενται, μου προκαλεί μεγάλη αμηχανία. Είναι όπως να είσαι εσύ γυμνός και ο κόσμος το βλέπει αυτό και καταλαβαίνει ένα κομμάτι που είναι μέσα σου, σαν να σε διαβάζει εφ’ όλης της ύλης. Αυτό είναι σαν κάθαρση για τον καλλιτέχνη, να φύγει από πάνω του. Διότι πρέπει τα έργα σου να φύγουν από εσένα για να ταξιδέψουν και να προφέρουν κάτι, εάν έχουν κάτι να προσφέρουν. Είναι κάτι το λυτρωτικό ταυτόχρονα την ώρα που εκτίθεσαι να αφήνεσαι στο κοινό».
Ρώτησα την Ευαγόρια τι πηρέ η ίδια από την έκθεση: «Να αφήνομαι στη διαδικασία, να αφήνω τις σκέψεις μου και τις ιδέες μου να με κατακλύσουν χωρίς να φιλτράρω. Να μπορώ να αναπνεύσω μέσα από το άγχος της καθημερινότητας και να παραδίνομαι στις ροές της. Μου θυμίζει πως πρέπει να επανασυνδεθούμε με αυτό που σημαίνει να είσαι άνθρωπος: κάτι εύθραυστο, έντονα λανθασμένο και συνεχώς ταπεινό. Ως επιμελήτρια μου υπενθυμίζει να πιστέψω και να αγκαλιάσω τη συγκρουσιακή φύση της ανθρωπότητας και της δημιουργίας και να αφήνω τον εαυτό μου κάποτε να ξεκινά κάτι από την αρχή με μια διαισθητική διαδικασία χωρίς προκαθορισμένο ή προβλέψιμο αποτέλεσμα».
Πληροφορίες
Marginalia Gallery η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 20 Απριλίου 2022. Αρχιεπισκόπου Κυπριανού 15 Δ, Ε, 2059 Στρόβολος, Λευκωσία. Τηλέφωνο 99657080
