Kathimerini.com.cy
Ο εκφοβισμός είναι κάτι που μπορεί να συναντήσουμε καθημερινά, από την αυλή του σχολείου μέχρι και το υπνοδωμάτιο του σπιτιού μας. Γνωστός και ως “bullying” ο όρος αφορά φαινόμενα επιθετικής συμπεριφοράς όπου κάποιο άτομο που υπερέχει σε σωματική ή/και ψυχική δύναμη (θύτης) προσπαθεί να βλάψει, να εκφοβήσει ή να ταπεινώσει κάποιο άλλο άτομο (θύμα).
Τέτοιους είδους συμπεριφορά είναι τις πλείστες φορές επαναλαμβανόμενη. Παρόμοια, ο Διαδικτυακός Εκφοβισμός (Cyberbullying) περιλαμβάνει οποιαδήποτε πράξη προσβολής, παρενόχλησης, ταπείνωσης ή/και αυταρχικής συμπεριφοράς μέσω διαδικτύου, κινητών τηλεφώνων ή άλλων ηλεκτρονικών συσκευών.
Συνήθως, ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι μία επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που στοχεύει στο να βλάψει το θύμα και συμβαίνει από άτομα της ίδιας περίπου ηλικίας. Ένα κύριο στοιχείο του ηλεκτρονικού εκφοβισμού είναι ότι μπορεί να “στοιχειώσει” κάποιο παιδί ακόμα και στο σπίτι του. Με άλλα λόγια, η παρενόχληση δεν παραμένει στην αυλή του σχολείου, αλλά πάει και στο σπίτι. Μερικά παραδείγματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού περιλαμβάνουν:
• Επαναλαμβανόμενη λήψη προσβλητικών/απειλητικών μηνυμάτων (π.χ. email, σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, κινητό)
• Δημιουργία ψεύτικων διαδικτυακών προφίλ
• Παράνομη πρόσβαση σε προσωπικούς λογαριασμούς του θύματος (Facebook)
• Ψευδής προσωποποίηση (π.χ. Ο θύτης προσποιείται ότι είναι το θύμα σε συνομιλία του με κάποιο τρίτο άτομο)
• Αποστολή φωτογραφιών του ατόμου, και οποιουδήποτε άλλου υλικού
• Διαστρέβλωση φωτογραφιών του θύματος
Υπάρχουν μερικοί πιθανοί λόγοι που μπορεί να ωθήσουν κάποιο άτομο στο να γίνει θύτης. Αρχικά, οι θύτες τρέφουν πάντα την επιθυμία να ασκήσουν την εξουσία τους πάνω σε κάποιο θύμα. Αυτό συνδέεται πολλές φορές και με την ευχαρίστηση που μπορούν να λάβουν μέσω πρόκλησης φόβου ή/και πόνου στο θύμα, πράγμα δηλαδή που επιβεβαιώνει τη “δύναμή” τους. Είναι επίσης σύνηθες για τους θύτες να έχουν συσσωρευμένη οργή που μπορεί να προέρχεται από το οικογενειακό ή/και κοινωνικό τους περιβάλλον. Δεν είναι παράλογο να συναντήσουμε περιστατικό θύτη που ήταν θύμα εκφοβισμού. Ίσως αυτή η περίπτωση να είναι κοινή και στο διαδίκτυο, όπου κάποιος μπορεί να κρυφτεί πίσω από την οθόνη και ανώνυμα να εκφοβίσει κάποιο άτομο. Στη περίπτωση σχολικής παρενόχλησης, πολλές φορές ο θύτης τρέφεται από τη σημασία και την προσοχή που θα λάβει από τους άλλους.
Από την άλλη, τα θύματα εκφοβισμού σε πολλές περιπτώσεις είναι χαμηλών τόνων και ευαίσθητα, πιθανότατα αγχώδεις και ανασφαλείς. Σπάνια αμύνονται, έστω και αν δέχονται προσβολές από κάποιο άλλο, και υστερούν σε δύναμη. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως τα θύματα λόγω της ντροπαλής τους φύσης, έχουν στενούς κύκλους φιλίας και πολλές φορές έχουν έλλειψη υποστήριξης και συμπαράστασης. Γεγονότα εκφοβισμού/παρενόχλησης μπορούν να προκαλέσουν άκρως αρνητικές (ακόμη και καταστροφικές) συνέπειες στη ψυχική και σωματική υγεία.
Συνέπειες για τα θύματα εκφοβισμού
• Ψυχολογικές συνέπειες (μείωση αυτοπεποίθησης, αρνητικές σκέψεις)
• Κοινωνική απομόνωση
• Πτώση στη σχολική απόδοση και αποχή από το σχολείο
• Ενοχή θυματοποίηση (ο θύτης μπορεί να κάνει το θύμα να νιώθει ενοχές που εκφοβίστηκε. Πρέπει να γνωρίζετε πως δεν φταίτε εσείς.
• Αυτοκτονία
Τα άτομα που είναι παρών κατά τη διάρκεια εκφοβισμού/παρενόχλησης έχουν μεγάλο ρόλο στο περιστατικό και μπορούν να επιφέρουν αλλαγή στο συμβάν. Από τη μια οι απαθείς παρατηρητές (Bystanders) αφού δεν κάνουν κάτι για να σταματήσει το συμβάν, αποδέχονται την απρεπή συμπεριφορά εκφοβισμού. Επίσης αυτά τα άτομα πολλές φορές ενισχύουν την ένταση του περιστατικού, αφήνοντας σχόλια, και προωθώντας μηνύματα στα θύματα, κάτι το οποίο ενθαρρύνει το θύτη ο οποίος αναζητά σημασία και αποδοχή από τους άλλους. Οι bystanders δυστυχώς αποτελούν μέρος του προβλήματος, έστω και αν δεν έκαναν κάτι εκφοβιστικό προς το θύμα. Από την άλλη, οι βοηθοί παρατηρητές (upstanders) αποτελούν μια σημαντική μερίδα που μπορεί να επηρεάσει και να σταματήσει τον εκφοβισμό. Αυτά είναι τα άτομα που θα δείξουν θάρρος επεμβαίνοντας στη κοροϊδία του θύματος και επηρεάζοντας άλλα άτομα να υποστηρίξουν το θύμα. Αυτό μπορεί να γίνει με το να αναφέρουν το συμβάν ή να γράφουν σχόλια που ενδυναμώνουν το θύμα και καταδικάζουν τον εκφοβισμό. Σημαντικό στοιχείο αυτών των ατόμων είναι η εμπάθεια· να βάζουν δηλαδή τον εαυτό τους στη θέση του θύματος.
Υπάρχει όμως αντιμετώπιση και το κυριότερο δεν είστε μόνοι, πάντα υπάρχει κάποιος που μπορεί να βοηθήσει.
Τα βασικά βήματα αντιμετώπισης είναι
• Διακοπή επικοινωνίας με το άτομο ή τα άτομα που σας εκφοβίζουν.
• Φύλαξη των μηνυμάτων ή print screen της ιστοσελίδας έτσι ώστε να υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία.
• Αποκλεισμό του ατόμου ή των ατόμων που σας παρενοχλούν
• Μιλήστε σε κάποιον που εμπιστεύεστε ή σε μια αρμόδια υπηρεσία.
Η Γραμμή Βοήθειας Ασφαλούς Διαδικτύου είναι μια υπηρεσία, όπου μπορείτε να πάρετε στήριξη και πληροφορίες εάν το επιθυμείτε και ανώνυμα, να καταγγείλετε οτιδήποτε προσβάλλει ηλεκτρονικά την προσωπική σας ζωή αλλά και των γύρω σας. Μπορείτε να αποταθείτε στην Γραμμή Βοήθειας Ασφαλούς, τηλεφωνικός στο 70000 116, ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο helpline@cyberethics.info, ή μέσω της ιστοσελίδας μας στο www.cyberethics.info.
Το CyberEthics συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Safer Internet της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
