Του Γιάννη Ιωάννου
Τόσο στην περίπτωση της διαρροής ενός βίντεο όπου αστυνομικοί έκαναν σεξ σε υπηρεσιακό αυτοκίνητο, όσο και στην πρόσφατη περίπτωση της σύλληψης μιας κυρίας που αναζητούσε η Αστυνομία, όπου διακρίνονταν για το lifestyle της σε διάφορα δημοσιεύματα που ασχολούνται με τις λεγόμενες «σοσιαλιτέ», η αντίδραση στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, στην Κύπρο ήταν άμεση και κανιβαλιστικής φύσης.
Στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια τόσο η χρήση των ΜΚΔ όσο και η ενασχόληση με την εικόνα, τον τρόπο ζωής, την επίδειξη του πλούτου και την προσωπική ζωή του καθενός για σκοπούς προσωπικής ανάδειξης, παραμένουν κοινωνικές συμπεριφορές που όχι μόνο έχουν κανονικοποιηθεί αλλά αποτελούν ένα πεδίο τεράστιας τοξικότητας. Είμαστε επίσης το μέρος όπου ένας influencer ψηφίστηκε με 73.000 ψήφους και που έχει, ήδη, επίδοξους μιμητές. Τα realities, τα στριμς σε διάφορες πλατφόρμες, το life coaching από τύπους και τύπισσες με αμφίβολα επαγγελματικά εχέγγυα, ακόμη και πλατφόρμες με ενήλικο κόντεντ, όπως το δημοφιλές Only Fans, όχι μόνο κερδίζουν έδαφος αλλά λανσάρουν και ένα μοντέλο τρόπου ζωής, επιτυχίας ή επιβίωσης – διαμέσου της εύκολης οδού.
Η τοξικότητα μάλιστα εκκινεί από τα σχόλια με διάθεση μίσους ή αμφισβήτησης οποιουδήποτε εκτίθεται στη δημόσια σφαίρα μέχρι την παραβίαση των προσωπικών δεδομένων, και διάφορα είδη ομοφοβικής, σεξιστικής συμπεριφοράς, ρατσισμού και ρητορικής μίσους που εύχονται με τους χυδαιότερους τρόπους «να πεθάνει η κατσίκα του γείτονα». Κι αυτή η συμπεριφορά δεν είναι απλώς η εξαίρεση. Είναι η νόρμα, η αποδοχή του πόσο λάθος έχουν πάει αρκετά πράγματα σε επίπεδο παιδείας και αστικής συμπεριφοράς, αλλά και πόσο μη ελεγχόμενο –από σκοπιάς regulation και όχι λογοκρισίας– είναι το εν λόγω πεδίο παρά την κείμενη, ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία.
Το ίδιο συμβαίνει και από την αντίθετη πλευρά. Δεν υπάρχει μόνο η ανώνυμη, υβριστική συμπεριφορά στο Διαδίκτυο, αλλά και η ανώνυμη –υπό τη μορφή τρολς που δρούνε κατ’ εντολή– αποδόμηση της πολιτικής κριτικής ή της οργανωμένης ή ανεξάρτητης Αντιπολίτευσης. Όσο οι άνθρωποι με ευκολία εύχονται καρκίνους και θανάτους στα σχόλια, άλλο τόσο εύκολα μπορούν να αποδομήσουν και να κανιβαλίσουν όποιον έχουν ενώπιόν τους και διαφωνούν πολιτικά. Ζούμε στη χώρα, εξάλλου, που το «προδότης» είναι ψωμοτύρι και το «εθνικιστής» τυφλοσούρτης αναλόγως του πώς συζητάμε το Κυπριακό και τις εξελίξεις διεθνώς και γύρω μας.
Τέλος, στο Διαδίκτυο υπάρχει κάτι άλλο, πολύ σοβαρό, που δείχνει και τα όρια της δυσπιστίας αλλά και των σχετικών biases των Ελληνοκυπρίων, υπαρξιακά. Πολύ εύκολα στήνει κάποιος λαϊκά δικαστήρια καταργώντας το τεκμήριο της αθωότητας. Ένα διαδικτυακό λιντσάρισμα και μια λογική αλμάτων χωρίς κανείς να γνωρίζει ή ακόμη χειρότερα να καταλαβαίνει όλα τα στοιχεία μιας ιστορίας ή μιας σοβαρής εξέλιξης. Μια συμπεριφορά βαριά εξουσιαστική και παράλληλα επικίνδυνη, γιατί είναι εκφασιστική ως προς το «όλοι είναι διεφθαρμένοι», «όλοι είναι μη επαγγελματίες», κοκ.
Και κάπου εδώ παραμονεύει κάτι ακόμη χειρότερο. Αυτός που θα εισέλθει για να παραπληροφορήσει εκμεταλλευόμενος τις γνωστικές ασυμφωνίες των ανθρώπων και την τοξικότητά τους. Που θα τους κάνει exploit. Γιατί έχει ατζέντα, όντως, και γιατί είναι κακόβουλος, εχθρικός και δρα υβριδικά. Κι εδώ τα πράγματα είναι χειρότερα. Χειρότερα για το Κοινωνικό Συμβόλαιο, χειρότερα για την ποιότητα της Δημοκρατίας. Χειρότερα ακόμη και για το πώς μπορούν να εκθέσουν ανεπανόρθωτα ανήλικα, ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και να θρέψουν τον εξτρεμισμό.
