Του Γιάννη Ιωάννου
Μισός συν ένας χρόνος, μια ζωή ή μισός αιώνας και πλέον, από τα τραγικά γεγονότα του Ιουλίου του 1974, του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής, είναι αρκετά για να αναστοχαστεί κάποιος επί των τραυμάτων. Όχι με τον κλισέ, τον επετειακό τρόπο –ως είθισται κάθε χρόνο– αλλά υπό το πρίσμα της πραγματικής εμπειρίας του πολέμου και όσων τον βίωσαν. Το ’74 άνθρωποι κάθε ηλικίας και προέλευσης βίωσαν τον πόλεμο. Που ως κατάσταση πραγμάτων αποτελεί κάτι το οποίο, στο ανθρώπινο επίπεδο, σε επιλέγει. Οι άνθρωποι, εξάλλου, δεν είναι συνηθισμένοι να συμμετέχουν [με την αυστηρή έννοια τού, ούτως ή άλλως, δύσκολου ως προς τον ορισμό (επιστημονικά)] σε πολέμους.
Ο πόλεμος έρχεται και σε βρίσκει ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου είτε είσαι στρατιώτης (επαγγελματίας ή κληρωτός) είτε είσαι άμαχος. Και το αποτέλεσμα του πολέμου, ανεξαρτήτως έκβασης επί του πεδίου, παραμένει για πάντα μαζί σου. Είτε βγεις αλώβητος, είτε νεκρός, είτε τραυματίας ή αιχμάλωτος πολέμου, είτε ανάπηρος, είτε νεκρός άμαχος, είτε πρόσφυγας ή εσωτερικά εκτοπισμένος. Είτε σκοτώσεις, είτε ατουφέκιστος. Και σου αφήνει ένα ανεξίτηλο στίγμα, ψυχολογικά κι αναπτυξιακά.
Ο πατέρας μου το 1974 ήταν 27 ετών. Σήμερα είναι 78. Πριν μισό και πλέον αιώνα ήταν –λόγω και εποχής– αρκετά νέος ακόμη αλλά και αρκετά ώριμος για να αντιληφθεί τον πόλεμο. Εξάλλου, το 1974 κάποιοι ήταν ήδη βετεράνοι, στην Κύπρο, στρατιωτικών συγκρούσεων λόγω του ’63-’64 ή του ’67. Η διάδραση του γράφοντα, που γεννήθηκε εννιά χρόνια μετά τον τραγικό Ιούλιο του 1974, με τη γενιά που βίωσε τον πόλεμο ως ενεργά συμμετέχουσα, πόσο μάλλον με τον ίδιο του τον πατέρα, υπήρξε ιδιαίτερα χρήσιμη. Όχι μόνο για τον αναστοχασμό επί της φιλοσοφικής διάστασης του Πολέμου, αλλά και για τη συνειδητοποίηση του τραύματος της προηγούμενης γενιάς. Πόλεμο είδα και ο ίδιος. Αλλά ως εξωτερικός παρατηρητής, απλός καταγραφέας, δημοσιογραφικά. Δεν ήταν φυσικά ο δικός μου πόλεμος, αλλά ο πόλεμος άλλων – πέραν της βίας, της καταστροφής, της μυρωδιάς, της εικόνας και των ήχων, που παραμένουν ίδια. Αλλά δεν είναι ο πόλεμος που πέρασε ο τόπος σου, η εν λόγω διάσταση προσφέρει μια «αποστασιοποίηση ασφάλειας».
Στην Κύπρο, ελάχιστοι συνειδητοποιούν, με όρους ορατότητας, την εμπειρία του πολέμου. Κυριολεκτικά τι πέρασαν οι γονείς και οι παππούδες τους. Κυριότερα όμως το τραύμα, είτε με όρους διαγνωσμένης παθολογίας (PTSD), είτε με όρους ψυχολογικής κι αναπτυξιακής επιρροής. Και επειδή δεν τη συνειδητοποιούν, βγάζουν τη γλώσσα τους περίπατο – είτε για να απαξιώσουν τους αγώνες ορισμένων που πέρασαν πόλεμο και επιβίωσαν για να έχουν άποψη επί τούτου και να μοιραστούν την εμπειρία τους, είτε για να… ζωστούν τα φυσεκλίκια ή τη σημαία της ειρήνης και να κάνουν έναν δικό τους πόλεμο πατώντας δυνατά το enter στο πληκτρολόγιό τους, όταν γράφουν την άποψη τους για τα γεγονότα του 1974 και τα αποτελέσματά τους, τη συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή και τον διαμοιρασμό του τόπου. Αλλά και το τραύμα που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά από αυτούς που όντως τραυμάτισε ο τραγικός Ιούλης του 1974.
51 χρόνια τραύματος απαιτούν θεραπεία. Προσωπική, συλλογική, ειλικρινή και αναστοχαστική. Και χρειάζονται και την ειλικρίνεια που απορρέει από την πραγματική συνειδητοποίηση των γεγονότων και όχι από την ιδεοληπτική τους καταγραφή για την αναζήτηση δικαιολογιών για την ήττα του 1974, αλλά και άλλοθι για τις μελλοντικές ήττες που μπορεί να μας έβρουν.
Twitter: @JohnPikpas
