Του Λάρκου Λάρκου
Από την εποχή του Σ. Κυπριανού έμεινε γνωστό το σλόγκαν «κερδίζωμεν έδαφος». Μετρήθηκε ποτέ το πώς και πόσο «κερδίζαμε»; Όχι βέβαια, το σλόγκαν αφορούσε κυρίως το εσωτερικό ακροατήριο –«να μιλώ, να κερδίζω έδαφος στην κοινή γνώμη εντός, άλλωστε ποιος μπορεί να μετρήσει το εκτός, αφού κανένας άλλος δεν ήταν μαζί μου...».
Έτσι και με την ομιλία Ν. Χριστοδουλίδη από το βήμα της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης (23/1). Με τη χαρακτηριστική φράση «είναι καιρός για ειρήνη» και τη σωστή διαπίστωση «δεν υπάρχουν παγωμένες συγκρούσεις», κατέληξε στο κυρίως πιάτο της ομιλίας του, πόσο δίκαιο έχουμε, πόσο άδικο έχει η Τουρκία –από τη νεκρή ζώνη, μέχρι το ΕΔΑΔ. Ωστόσο, όλοι όσοι ήταν παρόντες στην αίθουσα της ΚΣΣΕ, γνωρίζουν τα ουσιώδη του Κυπριακού, γνωρίζουν για την εισβολή, την κατοχή, τις παρενέργειες. Οι χώρες των παρόντων μελών έχουν πρεσβείες στη Λευκωσία, συνεπώς η επανάληψη του ιδίου κειμένου από Ε/κ ηγέτες, δεν οδηγεί σε κάτι καινούργιο. Σε αυτές τις ευκαιρίες το ακροατήριο περιμένει να ακούσει ποια κοινά συμφέροντα αναδεικνύεις. Με ποιο τρόπο αυτοί στους οποίους απευθύνεσαι μπορεί να παίξουν ένα ρόλο. Περιμένουν να ακούσουν αν έχεις σοβαρή άποψη στα μείζονα που σε αφορούν και τους αφορούν (άμεσα ή έμμεσα) –κυρίως το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων σε σχέση με μια στρατηγική ειρήνης στην Α. Μεσόγειο. Μια τέτοια παρέμβαση (με τα κατάλληλα επιχειρήματα και πειθώ) «επιστρέφει» ως όφελος σε σένα, γιατί γνωρίζεις τον τρόπο να πολλαπλασιάζεις το κεντρικό σου μήνυμα. Στο σημείο αυτό ο Ελ. Βενιζέλος έχει να μας πει πολλά: «Ειλικρίνεια-Αλήθεια. Ιδού η μέθοδός μου. Μην ομιλείτε περί ιστορικών δικαίων. Δεν κάμνουν εντύπωσιν εις τους Ευρωπαίους. Εις τα υπομνήματά μου και τα προφορικά μου διαβήματα, ουδέποτε έκαμα χρήσιν του όρου ″ελληνικά δίκαια″. Ο όρος αυτός είναι συναισθηματικός. Οι δε Ευρωπαίοι δεν τον εννοούν. Ο όρος μου ήτο ″δίκαια ελληνικά συμφέροντα″. Αλλά και συμφέροντα της Ανθρωπότητος. Όχι αποκλειστικώς της Ελλάδος...».
Όταν Ε/κ ηγέτες μιλούν στα διεθνή βήματα κάνουν ότι αγνοούν πως το ακροατήριο έχει υπόψη του πως τα Η.Ε. υπέβαλαν πλαίσιο λύσης το οποίο η μια πλευρά αποδέχθηκε και η άλλη απέρριψε. Το ίδιο επίσης ακροατήριο γνωρίζει ότι σε επόμενο στάδιο των συνομιλιών, η μία πλευρά σηκώθηκε και έφυγε από τις συνομιλίες και πως ο ηγέτης της άλλης ζητούσε να γίνει «στρατηγική συμφωνία» το πλαίσιο λύσης επόμενου γ.γ.! Κάνουμε ότι αγνοούμε ότι οι δύο πιο πάνω κύριες «στιγμές» στη διαδρομή του Κυπριακού (μετά την εποχή της «χωριστικής σκέψης» του Ρ. Ντενκτάς), συνέβαλαν ουσιωδώς στη μείωση της βαρύτητας του ηθικού πλεονεκτήματος των Ε/κ (θύματα εισβολής και κατοχής) και ταυτόχρονα συνέβαλαν στη μείωση της εξωτερικής πίεσης πάνω στην Τουρκία για το άλυτο Κυπριακό.
Ο ΠτΔ στη διάρκεια της ομιλίας του στην ΚΣΣΕ χαιρέτισε τον διορισμό της προσωπικής απεσταλμένης του γ.γ. Μαρία Άνχελα Ολγκίν, «επαναλαμβάνοντας πως προσδοκεί στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από εκεί όπου διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά το 2017» (Πηγή: ΚΥΠΕ). Παραμένει βέβαια το ερώτημα, τότε γιατί φύγαμε, αλλά τώρα είμαστε εδώ. Είναι πολύ χρήσιμη η φράση Χριστοδουλίδη ότι «δεν υπάρχουν παγωμένες συγκρούσεις». Ο γ.γ. των Η.Ε., συμφωνώντας μαζί του, μάς υπενθυμίζει πως «πιστεύω ακράδαντα ότι στο Κραν Μοντανά χάθηκε μια ιστορική ευκαιρία», 30/9/17. Κατά συνέπεια, αν ο ΠτΔ εννοεί την πιο πάνω φράση, αυτό ισούται με ξεκάθαρη ενημέρωση της νέας απεσταλμένης του γ.γ. ότι ο Ε/κ ηγέτης υιοθετεί το πακέτο της συμφωνίας του 2017 στο σύνολό του.
Στην ίδια συγκυρία, η Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της Ε.Ε. κατέθεσε έγγραφο στο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ (21/1) με το οποίο εισηγείται για το Μεσανατολικό 1) Προπαρασκευαστική Διάσκεψη Ειρήνης, 2) Ενημέρωση/συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών, 3) Λύση από δύο κράτη που θα ζουν δίπλα-δίπλα σε συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας, 4) Τα μέρη μπορούν είτε να εγκρίνουν το σχέδιο, είτε να το απορρίψουν, 5) Οι συμμετέχοντες στη Διάσκεψη θα εξηγήσουν «με ακρίβεια» σε Ισραήλ και Παλαιστίνη τις συνέπειες από τις επιλογές τους. Βέβαια κανένα θέμα δεν μοιάζει με το άλλο, αλλά το πολιτικό σκεπτικό της Διάσκεψης που αναφέρεται για το Μεσανατολικό, συνδέεται άμεσα με το Κυπριακό. Ασφαλώς το ουσιώδες περιεχόμενο δεν είναι το ίδιο (δύο κράτη στη Μέση Ανατολή, ένα κράτος, ομοσπονδιακή λύση, ΔΔΟ στο Κυπριακό). Τα γύρω στοιχεία όμως μοιάζουν αρκετά: άλυτα προβλήματα, επί δεκαετίες ατελέσφορες διαπραγματεύσεις, οι πλευρές δεν είναι σε θέση να διανύσουν το τελευταίο μίλι. Το Κυπριακό είναι ακίνητο από το 2017 και το Μεσανατολικό από το 2014. Κλειδί σε όλα, η εισήγηση πως τα μέρη μπορούν είτε να εγκρίνουν, είτε να απορρίψουν την τελική πρόταση και οι συμμετέχοντες στη Διάσκεψη να εξηγήσουν στα μέρη με ακρίβεια τις συνέπειες από τις επιλογές τους. Κάτι τέτοιο βέβαια δεν είναι εύκολο, γι’ αυτό οι προϋποθέσεις για το Κυπριακό είναι αναγκαίες. Όπως η πλήρης συνεργασία Η.Ε.-Ε.Ε. (Γκουτέρες/Μπορέλ). Όπως η αναγνώριση του Πλαίσιου του γ.γ. Α. Γκουτέρες της 30ής Ιουνίου 2017 ως της βάσης για την τελική διαπραγμάτευση. Όπως, σε διασύνδεση με τα πιο πάνω σημεία, ανανέωση της συζήτησης για την ανασυγκρότηση της ευρωτουρκικής σχέσης, (πρώτο βήμα ο εκσυγχρονισμός της Τελωνειακής Ένωση Ε.Ε.-Τουρκίας), εξέλιξη στην οποία η Λευκωσία θα μπορούσε να παίξει ρόλο.
Είναι ηλίου φαεινότερον πως ούτε το Κυπριακό, ούτε το Μεσανατολικό μπορούν να επιλυθούν μόνο με εσωτερικές διεργασίες. Απαιτείται εξωτερική δραστηριότητα/ώθηση (Ε.Ε., Η.Ε.). Τα μέρη θα εγκρίνουν, ή θα απορρίψουν την τελική φόρμουλα. Οι συμμετέχοντες θα εξηγήσουν στα μέρη με ακρίβεια τις συνέπειες από τις επιλογές τους.
