Του Παναγιώτη Χριστιά
Οι σοκαριστικές εικόνες της εκτέλεσης Παλαιστινίων πολιτών στους δρόμους της Γάζας από ενόπλους της Χαμάς δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αμφισβήτησης του ποιος ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας. Ο έλεγχος της Χαμάς πάνω στον παλαιστινιακό πληθυσμό είναι κτηνώδης και απόλυτος. Αυτή η κατάσταση δεν είναι τωρινή. Η ωμή δικτατορία της Χαμάς έχει εγκαθιδρυθεί εδώ και δυο δεκαετίες. Το 2006 συγκέντρωσε την πλειοψηφία των εδρών του εκλεγμένου Νομοθετικού Συμβουλίου της Παλαιστινιακής Εθνικής Αρχής και έκτοτε δεν προκήρυξε ποτέ εκλογές. Σύμφωνα με αξιωματούχους της, σκοπός της Οργάνωσης είναι η εξόντωση του Ισραήλ, ενώ λίγο ενδιαφέρεται για τη μοίρα των ίδιων των Παλαιστινίων. Δισεκατομμύρια δολάρια εξωτερικής βοήθειας δόθηκαν για να φτιαχτούν τούνελ που διασχίζουν όλη τη Γάζα με σκοπό να χρησιμεύσουν ως οχυρώματα στον πόλεμο κατά του Ισραήλ. Το Ισραήλ και πολλοί Δυτικοί παρατηρητές της αποδίδουν, πέραν των εγκλημάτων κατά Ισραηλινών πολιτών, χιλιάδες εγκλήματα κατά του λαού της Γάζας και την κατηγορούν για την οικονομική εξαθλίωση που έχει επιβάλει στους Παλαιστινίους. Δεν επιδιώκει ειρηνική επίλυση στη διένεξη με το Ισραήλ και εμπράκτως δεν αποδέχεται σε καμία περίπτωση την ύπαρξη παλαιστινιακού κράτους, το οποίο δεν θα ελέγχει. Η Χαμάς και όχι το Ισραήλ είναι το μεγάλο αγκάθι στην αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως σταθεροποιητικός παράγοντας, εάν και εφόσον το νέο παλαιστινιακό κράτος αναγνωρίσει το κράτος του Ισραήλ και ομαλοποιήσει τις σχέσεις του μαζί του.
Τολμηρές πρωτοβουλίες, όπως της αναγνώρισης του παλαιστινιακού κράτους από τη Μεγάλη Βρετανία και τον Καναδά εν μέσω θερμού πολέμου, μετά και την εξαγγελία του Γάλλου προέδρου Μακρόν ότι προτίθεται να αναγνωρίσει ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν καταλυτικά για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Μάλιστα, η αναγνώριση από την κυβέρνηση των Εργατικών της Μεγάλης Βρετανίας δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Ήδη, σύμφωνα με τον ιστότοπο του BBC («Tony Blair in discussions to run transitional Gaza authority», James Landale, Diplomatic correspondent and Ottilie Mitchell, 26 Σεπτ. 2025), ο πρώην Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ είχε ήδη συνομιλίες στον Λευκό Οίκο με τον πρόεδρο Τραμπ για τον σχηματισμό μεταβατικής αρχής για μια περίοδο πέντε ετών, με σκοπό την παράδοση της αρχής αυτής σε παλαιστινιακά χέρια μετά την ολοκλήρωση των αναγκαίων μέτρων θωράκισης του νέου κράτους. Το σχέδιο θα βασίζεται στο μοντέλο των διεθνών διοικήσεων που επέβλεψαν τη μετάβαση του Ανατολικού Τιμόρ και του Κοσσυφοπεδίου σε κράτη. Όμως ήδη διαφαίνεται ο ύφαλος στο σχέδιο: προκαταβολικά, ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούτ Αμπάς, απορρίπτει οποιοδήποτε σχέδιο συμπεριλαμβάνει συμμετοχή της Χαμάς στην κυβέρνηση και απαιτεί τον πλήρη αφοπλισμό της.
Πώς όμως θα αφοπλισθεί η Χαμάς, αφού ούτε το Ισραήλ μετά από δύο χρόνια πολέμου δεν έχει καταφέρει να την εξουδετερώσει; Η οργάνωση αυτή συνεχίζει να τρομοκρατεί τους κατοίκους της Γάζας, τους οποίους χρησιμοποιεί ως πιόνια στους εγκληματικούς της σκοπούς. Ο μόνος τρόπος να εξουδετερωθεί μια στρατιωτική οργάνωση που εκπαιδεύεται και χρηματοδοτείται από το εξωτερικό είναι με την πλήρη ανάπτυξη στρατιωτικών μέσων εντός της Λωρίδας της Γάζας. Επιπλέον, θα χρειαστεί να διασφαλιστεί ότι η οργάνωση αυτή δεν θα λαμβάνει βοήθεια από ξένα κράτη που ακόμη και σήμερα τολμούν να διαφημίζουν τη συμπάθειά τους προς την εγκληματική αυτή οργάνωση. Θα καταφέρει άραγε μια μεταβατική αρχή υπό τον Τόνι Μπλερ, με υποστήριξη από τα αραβικά κράτη, να απελευθερώσει τους ομήρους και να σταματήσει την εκτόξευση ρουκετών προς το Ισραήλ; Θα χρησιμοποιήσει πειθώ ή απλώς θα αντικαταστήσει τις δυνάμεις του Ισραήλ στο πεδίο της μάχης με δυνάμεις κάποιας διεθνούς Δυτικο-αραβικής συμμαχίας; Γιατί σε αυτή την περίπτωση, ο πόλεμος και τα δεινά των κατοίκων της Γάζας αποκλείεται να τερματισθούν.
Η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους ως μοχλός πίεσης στον Νετανιάχου για τον τερματισμό της επίθεσης του ισραηλινού στρατού στη Γάζα μάλλον μοιάζει με μπλόφα καταδικασμένη να αποτύχει. Ο Ισραηλινός στρατός μάχεται για να απελευθερώσει τους ομήρους και να εξουδετερώσει τη Χαμάς, τη στιγμή που η βρετανική πρωτοβουλία υπό τον Μπλερ υπόσχεται να κάνει το ίδιο χωρίς πόλεμο, ειρηνικά και άμεσα. Τι κάνει άραγε τον πρώην Βρετανό πρωθυπουργό και τους όποιους συνεργάτες του να είναι τόσο αισιόδοξοι ότι η Χαμάς θα αποδεχθεί να σταματήσει, διατρέχοντας μάλιστα τον κίνδυνο πολλά στελέχη της να οδηγηθούν σε δικαστήρια για εγκλήματα πολέμου; Το εγχείρημα δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους είναι πολύ πιο περίπλοκο από μια απλή ψηφοφορία στον ΟΗΕ ή μια δήλωση της βρετανικής, της καναδικής ή της γαλλικής κυβέρνησης. Ένα κράτος καθίσταται υπεύθυνο για ό,τι πράττουν οι πολίτες του εις βάρος ξένων υπηκόων, για την ομηρία Ισραηλινών πολιτών σε παλαιστινιακά κρησφύγετα ή για εκτόξευση ρουκετών εις βάρος ξένης δύναμης.
Με άλλα λόγια, αν η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους δεν συνοδεύεται με ταυτόχρονη εξουδετέρωση της Χαμάς, κάθε επίθεση της Χαμάς θα είναι επίθεση του ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στο επίσης ανεξάρτητο κράτος του Ισραήλ. Και σε αυτή την περίπτωση κάθε ισραηλινή επίθεση κατά της Γάζας ή και κατά όλης της επικράτειας του παλαιστινιακού κράτους, συμπεριλαμβανομένης και της Δυτικής Όχθης, θα είναι απολύτως δικαιολογημένη. Αυτό που κανένας δεν έχει ακόμη σχεδιάσει είναι το πώς μια διεθνής μεταβατική κυβέρνηση υπό τον Τόνι Μπλερ, με έδρα το αιγυπτιακό έδαφος νότια της Γάζας, θα αφοπλίσει τη Χαμάς και θα απελευθερώσει τους Ισραηλινούς ομήρους.
* Ο Παναγιώτης Χριστιάς είναι αν. καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
