ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Διδασκαλία των φθόγγων σε άτομα με γλωσσικές διαταραχές

ΓΛΩΣΣΟ-ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

 

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ*


Οι έρευνες γύρω από τα άτομα με γλωσσικές διαταραχές έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών τα τελευταία χρόνια. Σε γενικές γραμμές, ο όρος γλωσσικές διαταραχές μπορεί να οριστεί ως η αδυναμία επεξεργασίας των γλωσσικών πληροφοριών σε κάποιο ή κάποια από τα επίπεδα της γλώσσας (φωνολογία/φωνητική, μορφολογία, σύνταξη, σημασιολογία, πραγματολογία). Αναμφισβήτητα, η γλωσσική διαταραχή δεν αποτελεί μία απλή γλωσσική αδυναμία αλλά ένα πολυσύνθετο πρόβλημα που απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση για να μπορέσει να αντιμετωπιστεί. Στις περιπτώσεις διαταραχών που αφορούν στο φωνολογικό/φωνητικό σύστημα της γλώσσας (π.χ. δυσλαλία, δυσαρθρία), η επιστήμη της γλωσσολογίας όπως επίσης και αυτή της παιδαγωγικής έρχονται με τη σειρά τους να βάλουν το δικό τους λιθαράκι ως προς τον εντοπισμό των γλωσσικών ολισθημάτων που αφορούν στην αντίληψη και παραγωγή των φθόγγων καθώς και την απαιτούμενη φωνολογική/φωνητική διδασκαλία που αφορά στους προβληματικούς φθόγγους.

Το Μοντέλο Αντιληπτικής Αφομοίωσης (Perceptual Assimilation Model) έρχεται να προβλέψει πιθανά λάθη αλλόγλωσσων, που βρίσκονται σε αρχικό ή προχωρημένο επίπεδο, όσον αφορά στην πρόσληψη και παραγωγή των φθόγγων σε μία δεύτερη ή ξένη γλώσσα. Το μοντέλο αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και για τον έλεγχο της κατηγοριοποίησης/διάκρισης και προφοράς των φθόγγων στη μητρική γλώσσα από άτομα που παρουσιάζουν γλωσσικές διαταραχές. Λαμβάνοντας υπόψη τα φωνολογικά/φωνητικά λάθη σε αντιληπτικό και παραγωγικό επίπεδο, ο ειδικός παιδαγωγός θα προετοιμάσει την κατάλληλη φωνητική εκπαίδευση για να μπορέσει να διδάξει τους φθόγγους στους οποίους έγκειται η δυσκολία. Σε πρώτο χρόνο, θα πρέπει να ανευρεθούν τα λάθη τόσο στην πρόσληψη όσο και στην παραγωγή των ήχων και σε δεύτερο να εφαρμοστεί μία διαδικασία εκπαίδευσης.

Η φωνητική εκπαίδευση που αποσκοπεί στη βελτίωση πρόσληψης των φθόγγων μπορεί να συμπεριλάβει επαναλήψεις τεστ φθογγικής κατηγοριοποίησης/διάκρισης που θα περιλαμβάνουν, επίσης, ανατροφοδότηση μετά το τέλος τους. Με άλλα λόγια, μέσω του πειράματος ελέγχεται το κατά πόσο το άτομο συγχέει συγκεκριμένους φθόγγους της μητρικής του με κάποιους άλλους. Για τη βελτίωση της αντιληπτικής ικανότητας των ατόμων με γλωσσικές διαταραχές, προτείνεται, η παρουσίαση ασκήσεων με λέξεις που αποτελούν ελάχιστα ζεύγη (π.χ. πόνος – τόνος) για να μπορέσουν να αντιληφθούν τη φωνητική διαφοροποίηση ανάμεσα στους δύο φθόγγους που προηγουμένως αδυνατούσαν να διαχωρίσουν. Μία τέτοια άσκηση θα μπορούσε να παρουσιάζει ηχογραφημένες λέξεις που θα περιλαμβάνουν τους δύο φθόγγους που συγχέουν και ακολούθως θα πρέπει να κληθούν να επιλέξουν ποιον φθόγγο έχουν ακούσει.

Η φωνητική εκπαίδευση που αφορά στην παραγωγή των φθόγγων είναι βαρύνουσας σημασίας, ειδικά για άτομα με αρθρωτικές δυσκολίες. Τα άτομα αυτά μπορούν να παρακαθίσουν σε τεστ παραγωγής φθόγγων για εντοπισμό των αρθρωτικών δυσκολιών ενώ στο τέλος θα πρέπει να δοθεί η κατάλληλη ανατροφοδότηση από τον εκπαιδευτή. Πέρα από προφορικές αρθρωτικές επισημάνσεις των φθόγγων, ο εκπαιδευτής μπορεί να αξιοποιήσει ειδικό λογισμό προφοράς για να παρουσιάσει την ακριβή άρθρωση των φθόγγων. Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει, έπειτα, να τοποθετήσουν τους αρθρωτές στο κατάλληλο σημείο για να καταφέρουν να παράγουν τους φθόγγους σωστά. Η επανάληψη προφοράς των μεμονωμένων φθόγγων ή φθόγγων σε ελάχιστα ζεύγη σε συνδυασμό με την κατάλληλη ανατροφοδότηση δύναται να βελτιώσει τις αρθρωτικές δυσκολίες των ατόμων με γλωσσικές διαταραχές.

Οι ασκήσεις βελτίωσης της πρόσληψης και άρθρωσης των φθόγγων σε άτομα με γλωσσικές διαταραχές αποτελεί μία διαδικασία που πρέπει να επαναλαμβάνεται τακτικά και με τον σωστό τρόπο ώστε να επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η ανάπτυξη της γλωσσολογίας αλλά και της παιδαγωγικής οδηγεί στον εύκολο εντοπισμό των φθογγικών προβλημάτων ώστε να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί μια διδακτική προσέγγιση που θα αμβλύνει τα προβλήματα αυτά. Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε ότι, πρώτιστα, προτού εφαρμοστεί οτιδήποτε, απαιτείται η αξιολόγηση του προβλήματος από μια διεπιστημονική ομάδα που δύναται να περιλαμβάνει ψυχολόγους, γιατρούς, κοινωνιολόγους, (ειδικούς) παιδαγωγούς, γλωσσολόγους, φιλολόγους κ.ά.

*Υποψήφιος Διδάκτορας Αναλ. Προγραμμάτων και Συγκρ. Παιδαγωγικής (Εκπαίδευση, Γλώσσα), Τμήμα Επιστημών Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου
georgiou.georgos@ucy.ac.cy 
Ακολουθήστε μας στο Facebook: Γλωσσο-Συναντήσεις

 

Πολιτισμός: Τελευταία Ενημέρωση

X