Harvard Health Publishing
Ακόμα και αν είστε επιμελείς όσον αφορά την προστασία από τον ήλιο (και θα πρέπει να είστε), μπορεί και πάλι να εμφανιστούν κηλίδες, εξογκώματα (ανυψώσεις) ή άλλα περίεργα σημάδια στο δέρμα σας.
Θα πρέπει όμως να ανησυχήσετε σε όλες τις περιπτώσεις ή μήπως κάποια από αυτά αποτελούν φυσιολογικό στοιχείο της γήρανσης του δέρματος; «Αν παρατηρήσετε κάτι νέο, μην τρομοκρατηθείτε, καθώς οι περισσότερες κηλίδες και ανυψώσεις είναι καλοήθεις», δηλώνει ο δρ Hensin Tsao, κλινικός διευθυντής του Melanoma and Pigmented Lesion Center στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital. «Αξίζει να τους δώσετε λίγο χρονικό περιθώριο. Θα πρέπει να παρακολουθείτε οτιδήποτε καινούργιο για δύο εβδομάδες έως έναν μήνα. Εάν δείχνει να εξελίσσεται με οποιονδήποτε τρόπο, για παράδειγμα αν αλλάζει μέγεθος ή χρώμα, τότε θα πρέπει να ελεγχθεί από γιατρό».
Βέβαια, δεν είναι πάντα εύκολο να καταλάβετε τη διαφορά ανάμεσα στις ύποπτες και τις αθώες κηλίδες.
Ας δούμε ποια είναι τα πιο συνηθισμένα σημεία που εμφανίζονται στο δέρμα με την αύξηση της ηλικίας και τι σημαίνουν.
Φακίδες (εφηλίδες). Οι φακίδες από μόνες τους συνήθως δεν αποτελούν αιτία ανησυχίας, αλλά θα πρέπει να παρακολουθείτε τις μεγάλες φακίδες που έχουν ακανόνιστο σχήμα. «Φανταστείτε τις φακίδες σαν αστέρια στον ουρανό», προτείνει ο δρ Tsao.
«Όταν είναι πολλές και μικροσκοπικές, συνήθως δεν αποτελούν πρόβλημα. Θα πρέπει, ωστόσο, να προσέχετε τις μεγαλύτερες και να εξεταστείτε από γιατρό εάν μεγαλώσουν ή αλλάξει η εμφάνισή τους».
Όταν οι φακίδες είναι μεγαλύτερες και έχουν ακανόνιστο σχήμα, ιδίως αν βρίσκονται σε περιοχές του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο, όπως το πρόσωπο, το πάνω μέρος των ώμων και οι βραχίονες, μπορεί να αποτελούν προοίμιο μιας συγκεκριμένης μορφής μελανώματος, που ονομάζεται lentigo maligna melanoma (προκαρκινωματώδης μελάνωση του Dubreuilh). (Βλ. παράγραφο «Παρακολουθείτε για τυχόν εμφάνιση μελανώματος».)
Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (BCC) και πλακώδες (ακανθοκυτταρικό) καρκίνωμα (SCC). Και τα δύο είναι τύποι καρκίνου του δέρματος, αλλά τα καλά νέα είναι ότι γενικά δεν είναι απειλητικά για τη ζωή και μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν εάν εντοπιστούν νωρίς, δηλώνει ο δρ Tsao.
Το BCC μπορεί να μοιάζει με σπυράκι που αιμορραγεί, με ανοιχτή μικρή πληγή, με κόκκινη κηλίδα, με γυαλιστερή ροζ διόγκωση ή με ουλή. Από την άλλη, το SCC μοιάζει με κόκκινο εξόγκωμα ή λεκέ με κρούστα ή φολίδες, μπορεί όμως να μοιάζει και με κονδύλωμα. Και οι δύο τύποι καρκίνου εμφανίζονται σε περιοχές που εκτίθενται συχνά στον ήλιο, όπως το πρόσωπο, οι άκρες των αυτιών, το κάτω χείλος, το τριχωτό της κεφαλής ατόμων με αλωπεκία (φαλάκρα), ο αυχένας, η πάνω όψη από τις παλάμες, οι βραχίονες, οι ώμοι, η πλάτη και τα πόδια.
«Ορισμένα BCC και SCC αυξάνονται με αργό ρυθμό και μπορούν να ανιχνευτούν σε πρώιμο στάδιο», δηλώνει ο δρ Tsao. Ωστόσο, η χειρουργική θεραπεία μπορεί να καταστεί δύσκολη εάν έχουν παραμεληθεί για μεγάλο διάστημα, γι’ αυτό πηγαίνετε σε δερματολόγο για έλεγχο.
Ηλιακές φακές. Αυτές οι κηλίδες σκούρου χρώματος εμφανίζονται μετά από χρόνια έκθεσης στον ήλιο και φυσιολογικής γήρανσης. Οι ηλιακές φακές είναι μεγαλύτερες από τις φακίδες και έχουν ακανόνιστο σχήμα. Το χρώμα τους ποικίλλει από ανοιχτό έως σκούρο καφέ.
«Δεν χρειάζονται θεραπεία, αλλά, αν σας ενοχλεί η εμφάνισή τους, ίσως μπορείτε να αλλάξετε το χρώμα τους με ορισμένες κοσμητικές επεμβάσεις», δηλώνει ο δρ Tsao. Συζητήστε με τον δερματολόγο σας σχετικά με τις διαθέσιμες επιλογές, αλλά έχετε υπόψη σας ότι οι θεραπείες αυτές πιθανότατα δεν καλύπτονται από την ασφάλιση υγείας.
Σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις. Πρόκειται για αδρά επάρματα, δηλαδή για βλάβες που μοιάζουν με κηρώδη εξογκώματα με χρώμα σκούρο καφέ, μαύρο ή ανοιχτό καφέ. Αυτή η συχνή δερματική βλάβη εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 50 ετών στον κορμό, στην πλάτη, στο πρόσωπο ή στον αυχένα.
Τα καλά νέα είναι πως, παρότι οι σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις μπορεί να αυξηθούν σε αριθμό με την πάροδο του χρόνου, δεν είναι καρκινικές ή μεταδοτικές. Μπορεί να αφαιρεθούν με υγρό άζωτο ή να αποξεστούν από τον γιατρό, αλλά είναι σίγουρο ότι θα εμφανιστούν νέες.
Ακτινικές υπερκερατώσεις. Αυτές οι βλάβες, γνωστές επίσης ως ηλιακές υπερκερατώσεις, είναι σκληρές, τραχιές και ορισμένες φορές επώδυνες. Μπορεί να είναι επίπεδες ή ελαφρώς επηρμένες και εμφανίζονται σε διάφορα χρώματα, όπως κόκκινο, ανοιχτό καφέ, ροζ, χρώμα του δέρματος, σκούρο καφέ ή ασημί. Οι ακτινικές υπερκερατώσεις προκαλούνται από τη μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο. Συνήθως εμφανίζονται στο πρόσωπο, στις άκρες των αυτιών, σε φαλακρά σημεία της κεφαλής και στο πίσω μέρος των βραχιόνων και των χεριών.
«Μπορεί να έχετε λίγες εδώ και λίγες εκεί ή μπορεί να υπάρχουν πάρα πολλές διασκορπισμένες σε μεγάλες επιφάνειες του δέρματος, σαν παπαρούνες σε χωράφι», δηλώνει ο δρ Tsao.
Οι μικρές κηλίδες μπορεί να φύγουν με επιμελή χρήση αντηλιακού, αλλά οι μεγαλύτερες δεν θα φύγουν. Παρότι τα σημάδια αυτά αρχικά δεν είναι επικίνδυνα, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε γιατρό για εξέταση και θεραπεία, γιατί μπορεί να εξελιχθούν σε πλακώδες καρκίνωμα εάν δεν αντιμετωπιστούν.
Παρακολουθείτε για τυχόν εμφάνιση μελανώματος
Το μελάνωμα είναι ο πιο σοβαρός και θανατηφόρος τύπος καρκίνου του δέρματος, δηλώνει ο δρ Hensin Tsao, κλινικός διευθυντής του Melanoma and Pigmented Lesion Center στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital. Η πρώτη ένδειξη μελανώματος είναι συνήθως μια αλλαγή σε μια υπάρχουσα ελιά (σπίλος), αν και μπορεί να εμφανιστεί και ως καινούργια ελιά. Στους άνδρες, το μελάνωμα εμφανίζεται συνήθως στο τριχωτό της κεφαλής, στο κεφάλι, στον αυχένα ή στην πλάτη.
Επισκεφθείτε γιατρό ή δερματολόγο εάν παρατηρήσετε τα εξής:
- Ασυμμετρία: Το σχήμα του μισού σημαδιού δεν είναι ίδιο με το σχήμα του άλλου μισού.
- Ορια: Τα άκρα είναι ανομοιόμορφα ή θολά.
- Χρώμα: Κόκκινο, καφέ, μπλε, μαύρο ή ακόμη και λευκό, με διαφορετικές αποχρώσεις σε διαφορετικά σημεία.
- Διάμετρος: 6 χιλιοστά (mm) ή μεγαλύτερη, αν και κάποια μπορεί να είναι μικρότερα.
- Εξέλιξη: Αλλαγές στο μέγεθος, στο σχήμα ή στο χρώμα.
Ο κίνδυνος για μελάνωμα είναι αυξημένος εάν πρόκειται για κάτι που εμφανίζεται κληρονομικά στην οικογένειά σας, αν έχετε περισσότερες από 40 ελιές ή αν έχετε υποστεί αρκετά ηλιακά εγκαύματα.
Εάν ανήκετε σε αυτές τις κατηγορίες, θα πρέπει να ελέγχεστε τακτικά από δερματολόγο.
Ελεγχος του δέρματος
Ολοι θα πρέπει να υποβάλλονται σε έναν βασικό έλεγχο του δέρματος, συνιστά ο δρ Hensin Tsao, κλινικός διευθυντής του Melanoma and Pigmented Lesion Center στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital. «Ο δερματολόγος μπορεί να καθορίσει τον κίνδυνο που έχετε για καρκίνο του δέρματος και να σας υποδείξει πότε μπορεί να χρειαστεί να τον επισκεφθείτε εκ νέου για παρακολούθηση».
Κάθε έναν με δύο μήνες, θα πρέπει να ελέγχετε το δέρμα σας για νέα εξογκώματα ή κηλίδες ή για τυχόν αλλαγές στο σχήμα και στο χρώμα σε ελιές που έχετε ήδη. Σημειώστε το στο ημερολόγιό σας. Επισκεφθείτε δερματολόγο εάν παρατηρήσετε οτιδήποτε διαρκεί περισσότερο από λίγες εβδομάδες. Δείτε πώς μπορείτε να κάνετε αυτοεξέταση δέρματος, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας:
• Εξετάστε το μπροστινό και το πίσω μέρος του σώματός σας σε ολόσωμο ή μεγάλο καθρέπτη και στη συνέχεια εξετάστε τη δεξιά και την αριστερή πλευρά του σώματος, με τους βραχίονες σηκωμένους.
• Λυγίστε τους αγκώνες και εξετάστε τα αντιβράχια, την εσωτερική πλευρά των βραχιόνων και τις παλάμες.
• Χρησιμοποιήστε μικρότερο καθρέπτη για να εξετάσετε τον λαιμό σας και το τριχωτό της κεφαλής. Διαχωρίστε τα μαλλιά σας για να δείτε καλύτερα.
• Ελέγξτε την πλάτη και τους γλουτούς με έναν καθρέπτη χειρός.
• Ελέγξτε την πίσω πλευρά των κάτω άκρων και την άκρη των ποδιών (το τμήμα των ποδιών από τον αστράγαλο και κάτω), τα σημεία ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών και τα πέλματα των ποδιών σας.
