Του Ανδρέα Ανδρέου
Oταν παρέχεται η ευκαιρία για δωρεάν γεύμα, τότε βλέπουμε μια τάση να θέλουμε να φάμε περισσότερο λες και είμαστε καμήλες που αποθηκεύουν νερό για τις ώρες που δεν το έχουν τόσο απλόχερα. Το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο με εμάς τους Κύπριους. Δείτε για παράδειγμα τι γίνεται σε γάμους και βαφτίσεις όπου τα μπουφέ είναι πλουσιοπάροχα και τα πιάτα μας θυμίζουν οροσειρά των Ιμαλαΐων και δείτε τι γίνεται ακόμα και κατά τη διάρκεια πτήσεων όπου ακόμα και για μια πτήση προς Αθήνα η συντριπτική μας πλειοψηφία θα αρπάξει κάτι στο αεροδρόμιο και μετά από μισή ώρα θα καλοδεχτεί και ένα κολατσιό στο αεροπλάνο. Θυμάμαι μάλιστα στις αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν άρχιζε στην Αγγλία το κόνσεπτ του «eat as much as you like» με την καταβολή – ας πούμε τεσσάρων στερλινών – σε περιοχές όπου υπήρχε έντονο το κυπριακό φοιτητικό στοιχείο, τέτοιες προσφορές σταματούσαν μετά από κανένα μήνα, επειδή ακόμη και να σερβίρουν «πίτσα» σε στυλ ψωμί με πλαστικό τυρί και τελευταίας διαλογής πιπέρι, κατέληγε να είναι οικονομικά ασύμφορο! Αν μια τέτοια προσφορά όπως τις πιο πάνω είναι πιο λιτή ή εντελώς αφαιρεμένη, τότε η πλειοψηφία θα διαμαρτυρηθεί. Θα πει μάλιστα, «περιπαίζουν μας»…
Η ροπή λοιπόν του ανθρώπου είναι προς το να μεγιστοποιεί την ωφέλεια και την ικανοποίηση που λαμβάνει από διάφορα αγαθά. Το
όριο φυσικά πάντα υπάρχει και τίθεται συνήθως στο σημείο που αρχίζει να το βαριέται, αλλά και στο σημείο που τα οικονομικά του το επιτρέπουν. Σήμερα βιώνουμε μια παράλλαξη του πιο πάνω φαινομένου, που στον πυρήνα του όμως είναι πολύ μοιαστό. Είναι απίστευτο πόσοι φυτρώνουν καθημερινά που ισχυρίζονται πως λόγω της πανδημίας και του lock down έχουν χρεοκοπήσει, ζητώντας συνεχώς χρήματα από το κράτος χωρίς να τους πολυενδιαφέρει αν υπάρχει αυτή η επιπλέον δυνατότητα. Απίστευτος είναι και ο αριθμός αυτών που επικαλούνται ονομαστικά την πανδημία απλά και μόνο για να σκιαγραφήσουν μια μαύρη εικόνα για το από εδώ και πέρα, τονίζοντας πως επειδή όλα θα είναι μαύρα και άραχνα, όλα θα κατρακυλήσουν στο ναδίρ. Σήμερα θέλω να σταθώ κόντρα σε αυτό και να το προκαλέσω λίγο.
Το ετήσιο ΑΕΠ μας πριν την κυπριακή βερσιόν της πανδημίας ανερχόταν γύρω στα €22 δισ. με €23 δισ. Έτσι μπακαλίστικα αυτό μεταφράζεται σε περίπου €1,9 δισ. το μήνα. Στην πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει επειδή κάποιοι μήνες είναι σαφώς πιο παραγωγικοί από κάποιους άλλους. Αν υποθέσουμε πως από το lock down μέχρι τώρα είχαμε μηδενική παραγωγή, τότε τις πρώτες έξι βδομάδες που ήμασταν κλειστοί, χάσαμε €2,85 δισ. ή περίπου 12,5% του ΑΕΠ μας. Στην πραγματικότητα όμως δεν χάσαμε αυτά τα νούμερα επειδή υπήρξε παραγωγή αλλά μειωμένη καθώς υπήρχαν επιχειρήσεις που δεν έκλεισαν καθόλου και που αντίθετα είχαν αυξημένη παραγωγή σε σχέση με τη συνήθη τους, αλλά υπήρξαν και επιχειρήσεις που δούλευαν μεν αλλά με μειωμένη δραστηριότητα.
Άρα η πραγματική μας χασούρα είναι πολύ πιο κάτω. Προσθέτοντας στα πιο πάνω έγιναν και τα ακόλουθα: Πέραν του 20% του εργατικού δυναμικού που αποτελείται από τον δημόσιο, τον ευρύτερο δημόσιο, αλλά και τον τραπεζικό τομέα, δεν έχει απολέσει ούτε ένα σεντ από τα εισοδήματα του. Επιπλέον, για ένα τεράστιο ποσοστό του εργατικού δυναμικού (πέραν των 130.000 ατόμων), το κράτος επιχορήγησε τουλάχιστον το 60% του μισθού του με τον εργοδότη να συμπληρώνει το υπόλοιπο 40%. Τόσο με αυτό, όσο και με άλλα πιο «χειρουργικά» μέτρα, σημαίνει πως η μεγαλύτερη πλειοψηφία του εργατικού δυναμικού δεν έχει υποστεί ούτε σεντ μείωση στα εισοδήματα του, διασφαλίζοντας την ίδια ώρα πως δεν θα απολέσουν την εργασία τους. Οι συνταξιούχοι επίσης έχουν εντελώς αμετάβλητες συντάξεις. Επιπλέον, όλοι οι συνεπείς δανειολήπτες (φυσικά και νομικά πρόσωπα) έλαβαν την ευκαιρία να αναστείλουν τις δόσεις τους μέχρι εννέα μήνες χωρίς καμία επιβάρυνση για την απόφαση τους αυτή. Άρα η μεγαλύτερη θηλιά στο λαιμό που είναι η δόση δανείων έφυγε για μια παρατεταμένη περίοδο μέχρι να επιστρέψουμε σε πιο ομαλές συνθήκες.
Σημαντικό άρα είναι αφενός η διατήρηση των εισοδημάτων της μεγαλύτερης πλειοψηφίας των καταναλωτών με την ταυτόχρονη προσωρινή αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος μέσω της μείωσης των άμεσων υποχρεώσεων μας, αλλά και της αναπόφευκτης προσωρινής μείωσης των εξόδων μας αφετέρου, αφού η κατανάλωση όλες αυτές τις βδομάδες ήταν πολύ συγκεκριμένη. Αν σε όλα αυτά περάσουν αύριο από τη Βουλή και το νομοσχέδιο για κρατικές εγγυήσεις για σύναψη κορωνοδανείων με πολύ χαμηλά επιτόκια, το νομοσχέδιο για απευθείας χορήγηση βοήθειας σε πολύ μικρές, μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, το νομοσχέδιο προς τους αγρότες, τα φορολογικά κίνητρα για μείωση ενοικίων κλπ, τότε η ρευστότητα που απαιτείται το αμέσως επόμενο διάστημα, αλλά και η κρατική επιδότηση μέρους της ιδιωτικής χασούρας θα είναι γεγονός. Το δημοσιονομικό κόστος για όλα αυτά ξεπερνά τα €6 δισ. ή 27% του ΑΕΠ, και οι κρατικές εγγυήσεις το €1,5 δισ.
Αυτοί που έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν είναι από τη μια μεριά αυτοί που συνεχίζουν να είναι σε ολική αναστολή και δη οι καφετέριες, τα εστιατόρια, τα πολυκαταστήματα, τα malls και οι συναφείς με τον τουρισμό επιχειρήσεις, και από την άλλη οι ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων υποστατικών που πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης ενοικιαστών. Τα μέτρα που λήφθηκαν και επίκειται να ληφθούν είναι αρκετά για να μας βοηθήσουν όλους να πάμε παρακάτω. Όντας αδηφάγοι, αν το κράτος είχε τη δυνατότητα να μας πληρώνει όλους και το διπλάσιο του μισθού μας για να καθόμαστε δεν θα λέγαμε όχι, απλά τα παράπονα μας θα ήταν άλλα… Στα περί μείωσης των τιμών πώλησης και ενοικίων των ακινήτων θα ήθελα να παρακαλέσω αυτούς που είναι τόσο σίγουροι ότι μειώθηκαν να μας λένε και εβδομαδιαίως πόσα από αυτά πούλησαν και ενοικίασαν και σε τι τιμές για να τους χειροκροτήσουμε.
