Του Ανδρέα Ανδρέου
Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις, αναμένεται ο ρυθμός μεγέθυνσης της κυπριακής οικονομίας να κυμανθεί λίγο πιο κάτω από το 3,5%. Η σχετική επιβράδυνση σε σχέση με το 3,9% που σημειώθηκε πέρυσι δεν μπορεί να θεωρηθεί προς το παρόν ανησυχητική. Η περυσινή χρονιά, ας μην ξεχνάμε, ήταν η καλύτερη σε ό,τι αφορά στις τουριστικές αφίξεις στην ιστορία της χώρας μας, όπου μας επισκέφθηκαν πέραν των 4 εκ. τουριστών.
Φέτος, δεν συμβαίνει το ίδιο. Οι αφίξεις αναμένεται να είναι κατά περίπου 10% λιγότερες, αλλά δεν πρέπει να υποτιμούμε το γεγονός ότι και πάλι θεωρούνται ψηλές. Επιπλέον έγινε προσθήκη νέων κλινών – είτε επίσημων τουριστικών κλινών ή ανεπίσημων μέσω των ηλεκτρονικών πλατφορμών βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων, οπότε ο ακριβής επηρεασμός δεν είναι 100% ξεκάθαρος.
Ένα άλλο δεδομένο που δημιουργεί συνθήκες επιβράδυνσης είναι η κατάσταση στην οικοδομική βιομηχανία. Όπως έχω επισημάνει στο πρόσφατο παρελθόν, ο κλάδος λειτουργεί κάτω από συνθήκες πλήρους απασχόλησης. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει πως πρώτον, υπάρχει μεγάλη δυσκολία εξεύρεσης εργατικού δυναμικού, δεύτερον, το υφιστάμενο εργατικό δυναμικό δουλεύει με «γεμάτες τις μηχανές», τρίτον, το εργατικό κόστος φουσκώνει προκαλώντας πληθωριστικές τάσεις και τέταρτον, η ικανότητα παραγωγής φθάνει σε όρια που δεν μπορεί να προσθέσει στο ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους.
Άρα, ενώ βλέπουμε γύρω μας έντονη κατασκευαστική δραστηριότητα, στην ουσία το τι βλέπουμε είναι η δραστηριότητα διεκπεραίωσης έργων που κανονικά έπρεπε να είχαν αποπερατωθεί και παρουσιάζουν καθυστερήσεις. Μπορεί να ανοίγουν νέες δουλειές, αλλά οι εργολάβοι μειώνουν την προσοχή τους σε υφιστάμενες για να δείξουν πρόοδο στις νέες και δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος. Όλες αυτές οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται στις παραδόσεις έργων που ακόμη να κλείσουν τον κατασκευαστικό τους κύκλο, προκαλούν υστέρηση στην προσθήκη στο ΑΕΠ λόγω του ότι τα κτήρια αυτά δεν μπαίνουν έγκαιρα στη τελική τους χρήση, όπως για παράδειγμα να ενοικιαστούν ή να πωληθούν σε επιχειρήσεις οι οποίες θα επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους κλπ.
Μπορεί η ανεργία να πέφτει σχεδόν κοντά στο 6%, αλλά όπως φαίνεται δεν υπάρχει η δυνατότητα ή η ικανότητα να διοχετευτούν άλλα άτομα προς τον κατασκευαστικό τομέα, επειδή δεν είναι άτομα με δεξιότητες που να αρμόζουν στην κατασκευαστική βιομηχανία. Αυτοί θα πρέπει να απορροφηθούν από άλλους τομείς. Άρα τι κάνουμε; Ίσως θα πρέπει να δούμε σοβαρά το ενδεχόμενο να ανοίξουμε λίγο την αγορά έτσι ώστε να μπορέσουμε να καλύψουμε το κενό και να δώσουμε περισσότερη ιπποδύναμη στον κατασκευαστικό κλάδο για να μπορέσει να ανταπεξέλθει καλύτερα στις υποχρεώσεις του.
Να τονίσω πως δεν είμαι φυσικά απόλυτος, επειδή δεν θεωρώ πως η οικονομία πρέπει να μεγεθύνεται με πολύ ψηλούς ρυθμούς για παρατεταμένο χρονικό διάστημα επειδή μετά δημιουργούνται άλλου είδους προβλήματα σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα που καταλήγουν σε υπερθέρμανση με τα όποια αρνητικά. Εγώ θα είμαι ευτυχής αν διατηρήσουμε για κάποια χρόνια ένα μέσο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ (ceteris paribus) γύρω στο 3%.
Όμως, θα πρέπει να εγκύψουμε πάνω στα διαρθρωτικά και άλλα προβλήματα και προκλήσεις τόσο του κατασκευαστικού κλάδου, όσο και του τουριστικού τομέα έτσι ώστε στο μέλλον να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά.
