Καλιφόρνια – Μέση Ανατολή

Τι κοινό έχουν οι δυο τόσο διαφορετικές περιοχές του πλανήτη, η Καλιφόρνια, μια Πολιτεία των Δυτικών Ηνωμένων Πολιτειών, και η Μέση ανατολή; Και οι δύο φλέγονται εξαιτίας των αποφάσεων της αμερικανικής Κυβέρνησης και του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ προσωπικά. Τόσο στην Καλιφόρνια όσο και στην Μέση Ανατολή ο Τραμπ συμπεριφέρεται αυταρχικά και παίζει με την ανεξέλεγκτη βία. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότερα αμερικανικά στρατεύματα στο κέντρο του Λος Αντζελες παρά στη Συρία και το Ιράκ μαζί. O αυταρχικός και βίαιος τρόπος με τον οποίο ο Τραμπ υπερασπίζεται τον λευκό αγγλοσαξονικό χαρακτήρα του αμερικανικού έθνους οδήγησε τους ισπανόφωνους και όλους του δημοκρατικούς πολίτες του Λος Αντζελες στους δρόμους κραδαίνοντας μεξικανικές σημαίες. Ο λόγος για τον οποίο ο Τραμπ αντιδρά με σχεδόν ιδεοληπτικό τρόπο στην παράνομη μετανάστευση είναι η αποστροφή του στην ιδέα και μόνο ότι ολόκληρες πολιτείες του νότου των ΗΠΑ θα μπορούσαν να μετατραπούν σε «μεξικανικές» σε λίγες δεκαετίες χάνοντας τον αμιγώς «αμερικανικό» χαρακτήρα τους. Εξού και ο αυταρχισμός και η σφοδρότητα των διαταγμάτων του. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει βέβαια ούτε θα μπορούσε ποτέ να συμβεί σε κάποιον ορατό ιστορικό χρόνο. Η ιδεοληψία του όμως οδηγεί τον Αμερικανό πρόεδρο σε πρωτοφανείς συμπεριφορές και ριψοκίνδυνες πολιτικές αποφάσεις. Με την αποστολή στρατού κατά των ξεσηκωμένων κατοίκων, γίνεται κατάφωρη παραβίαση του Συντάγματος και καταπάτηση των συνταγματικών ελευθεριών της Πολιτείας της Καλιφόρνια (State of California).

Η φλόγα του Λος Αντζελες όμως φαίνεται να έβαλε φωτιά και στο Τέξας, όπου ο εκεί Ρεπουμπλικάνος κυβερνήτης ζήτησε ο ίδιος τη συνδρομή της εθνικής φρουράς για την καταστολή των εξεγέρσεων. Το πολεμικό αυτό κλίμα δεν φαίνεται να καταλαγιάζει. Από τη μια όλο και περισσότερες πόλεις και πολιτείες αγκαλιάζουν το κίνημα των εξεγερμένων και από την άλλη ολοένα και πιο αδιάλλακτος και βίαιος γίνεται ο Τραμπ. Σύμφωνα δε με τις τελευταίες πληροφορίες ετοιμάζεται να στείλει και σώματα πεζοναυτών κατά των πολιτών. Ο Τραμπ δεν φοβάται μήπως επιδεινωθεί η κατάσταση και διολισθήσουν οι συγκρούσεις σε έναν γενικευμένο εμφύλιο. Ίσως μάλιστα και να το επιδιώκει, αφού αρέσκεται στο να βρίσκει δικαιολογίες για να γίνεται ακόμη πιο αυταρχικός και ακόμη πιο βίαιος. Τα πιθανά οφέλη για τον Trump όμως είναι μια πολύ κακή εξέλιξη για τη δημοκρατία στις ΗΠΑ: στρατιωτικό καθεστώς έκτακτης ανάγκης, κατάλυση του συντάγματος και έμπρακτη αμφισβήτηση της ελευθερίας των πολιτειών σε σχέση με το ομοσπονδιακό κράτος. Αν κάτι πρόκειται να φέρει την παρακμή και την πτώση των ΗΠΑ, αυτό τελικά δεν θα είναι οι λατινοαμερικάνοι παράνομοι μετανάστες αλλά η εξασθένηση της δημοκρατίας και η πραγματική απειλή ενός νέου αμερικανικού εμφυλίου.

Σε αντίστοιχη δυσχέρεια με την αμερικανική δημοκρατία βρίσκεται όμως και η δημοκρατία στο Ισραήλ. Ενώ ολοκληρώνονταν οι προετοιμασίες για την ολονύκτια επίθεση του Ισραήλ με διακόσια πολεμικά καταδιωκτικά κατά στρατηγικών και άλλων στρατιωτικών εγκαταστάσεων στο Ιράν, ο ακροδεξιός υπουργός Οικονομικών του Ισραήλ Μπεζαλέλ Σμότριχ δήλωσε στην ολομέλεια της Κνέσετ ότι η πτώση της κυβέρνησης σε καιρό πολέμου θα αποτελούσε «υπαρξιακό κίνδυνο» για το Ισραήλ: «Η ιστορία δεν θα συγχωρήσει κανέναν που θα σύρει το κράτος του Ισραήλ σε εκλογές σε καιρό πολέμου», υποστήριξε. Μετά από ψηφοφορία, απορρίφθηκε η πρόταση μομφής της αντιπολίτευσης, η οποία ζητούσε άμεση προσφυγή στις κάλπες. Το Ισραηλινό κοινοβούλιο, υπό τη σκιά των όπλων και των ιαχών των πολεμικών επιχειρήσεων σε Γάζα, Λίβανο και Ιράν, δεν στάθηκε ικανό να αναχαιτίσει το πολεμικό μένος του Νετανιάχου. Το μένος δε αυτό καθώς και η βεβαιότητα της ολοκληρωτική νίκης οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην προσωπική σχέση του Νετανιάχου με τον Τραμπ αλλά και στην άρνηση τού Τραμπ να ασκήσει πιέσεις στην κυβέρνηση Νετανιάχου με στόχο τον τερματισμό του πολέμου.

Άραγε το Ισραήλ δυσκολεύεται να βιώσει ξανά μια κατάσταση εύθραυστης ειρήνης με τους γείτονές του μετά τις θηριωδίες της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου 2023 ή μήπως η ακροδεξιά κυβέρνηση Νετανιάχου δυσκολεύεται να επιβιώσει σε μια οποιαδήποτε ειρήνη; Πόσο απαραίτητες είναι πλέον οι επιχειρήσεις στη Γάζα; Σε τι αποσκοπεί η ισραηλινή επίθεση στο Ιράν, αφού ούτε οι Αμερικανοί σύμμαχοι δεν βλέπουν τη στρατηγική αξία των χτυπημάτων; Οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να έμειναν μακριά από την επιχείρηση αυτή, την οποία χαρακτήρισαν «μονομερή» σε δήλωση του υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο. Υπάρχουν στόχοι, οι οποίοι δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο στρατηγικού σχεδιασμού. Τέτοιος στόχος είναι η ολοκληρωτική καταστροφή του εχθρού. Στρατηγικός στόχος του πολέμου είναι να αναγκάσει ο νικητής τον ηττημένο να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους δικούς του όρους, κάτι που το Ισραήλ έχει ήδη πετύχει. Η ιδέα ότι μετά από ολοκληρωτική νίκη δεν χρειάζονται καν διαπραγματεύσεις προκειμένου να επιβληθούν από τον νικητή οι όροι του είναι προϊόν της νίκης των Συμμάχων κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το κόστος όμως αυτής της νίκης υπήρξε τόσο τερατώδες που ολόκληρη η ανθρωπότητα δεν θα μπορούσε να το πληρώσει ξανά σήμερα, πόσο μάλλον το Ισραήλ από μόνο του. Ο συνεχιζόμενος πόλεμος του Νετανιάχου εξασθενεί το στρατηγικό πλεονέκτημα του Ισραήλ σε σχέση με τους γείτονες και τους εχθρούς του: το πολιτικό, δημοκρατικό του κεφάλαιο. Αντί να επιβάλλεται η παραμονή της κυβέρνησης Νετανιάχου εν καιρώ πολέμου, επιβάλλεται η πτώση της κυβέρνησης Νετανιάχου για να απολαύσει το Ισραήλ την ειρήνη που του προσφέρουν οι έως τώρα νίκες του.

Ο Παναγιώτης Χριστιάς είναι αν. Καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.