Του Παναγιώτη Χριστιά
Μπορεί το Ισραήλ να κερδίσει τον πόλεμο κατά του Ιράν; Μπορεί ο Νετανιάχου να πετύχει την ανατροπή του ισλαμικού καθεστώτος των Μουλάδων και των Φρουρών της Επανάστασης; Ή μήπως η επίθεση στο Ιράν ήταν μια βεβιασμένη κίνηση με σκοπό να προλάβει τις διαπραγματεύσεις του ιρανικού καθεστώτος με τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ;
Το βέβαιο είναι ότι, αν το Ιράν ολοκλήρωνε τις συνομιλίες με μια συμφωνία για τα πυρηνικά, κάτι που ασφαλώς θα εξυπηρετούσε και την ασφάλεια του Ισραήλ, τότε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός θα είχε ξεμείνει από πολεμικά μέτωπα. Το επιχείρημα ότι η Γάζα αποτελεί απειλή για το Ισραήλ δεν πείθει πια κανέναν.
Ούτε βέβαια η διαλυμένη Χεζμπολάχ στον Λίβανο αποτελεί λόγο γενικότερης πολεμικής εμπλοκής. Πώς αλλιώς θα μπορούσε ο Νετανιάχου να παρατείνει το καθεστώς έκτακτης ανάγκης, με σκοπό να παραμείνει ο ίδιος στην εξουσία, αν είχε ξεμείνει από εχθρούς; Ο χρόνος τον πίεζε, το κοινοβούλιο ψήφιζε ήδη για πρόωρες εκλογές και από μόνη της η είδηση για έναρξη συνομιλιών Ουάσιγκτον - Τεχεράνης θα έβαζε τέλος στο όποιο σχέδιο για επίθεση στο Ιράν. Γνώριζε ο Νετανιάχου την πρόθεση του Τραμπ να κλείσει το θέμα του Ιράν με ειρηνικό τρόπο; Κατά πάσα πιθανότητα το γνώριζε, αψήφησε όμως απόλυτα συνειδητά τη θέληση του Αμερικανού προέδρου και προχώρησε σε μια βεβιασμένη επίθεση, η οποία κινδυνεύει να κλείσει τον ισραηλινό λαό στα καταφύγια για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Γιατί όμως ο Νετανιάχου «πρόδωσε» τον στενό του φίλο και σύμμαχο; Οποιαδήποτε κυβέρνηση Δημοκρατικών θα είχε εμποδίσει το σχέδιο επίθεσης κατά του Ιράν του Ισραηλινού προέδρου. Ο πρόεδρος Τραμπ, ακόμη και με την άρνησή του, είχε ήδη αποδεχτεί την οποιαδήποτε απόφαση του Νετανιάχου να προχωρήσει σε επίθεση κατά του Ιράν. Κι αυτό διότι έχει διαμηνύσει ότι θα τον στηρίξει σε κάθε περίπτωση, ακόμη και σε περίπτωση μονομερούς ενέργειας. Αυτή η ενέργεια έχει ήδη επιφέρει τα πρώτα καταστροφικά αποτελέσματα για το Ισραήλ. Η ισραηλινή αεράμυνα μπορεί να είναι εξαιρετική αλλά δεν είναι τέλεια.
Υπερηχητικοί και βαλλιστικοί πύραυλοι πέφτουν συνέχεια σε συνοικίες του Τελ Αβίβ, της Χάιφα και άλλων ισραηλινών πόλεων και κωμοπόλεων. Δεδομένου του τεράστιου αριθμού των πυραύλων αυτών κανένας Ισραηλινός δεν είναι πλέον ήσυχος. Και φυσικά ούτε λόγος να γίνεται για την τεράστια καταστροφή της οικονομίας από τα ερείπια που συσσωρεύονται μέρα με τη μέρα μετά από κάθε κύμα πυραυλικών βομβαρδισμών.
Πίστευε όντως ο Νετανιάχου ότι η ισραηλινή αεροπορία είχε εξουδετερώσει τα ιρανικά πυραυλικά συστήματα και τα εργοστάσια παραγωγής πυραύλων; Δεν γνώριζε ότι, ακόμη και αν είχαν όντως εξουδετερωθεί οι ιρανικοί πύραυλοι, οι Ρώσοι, Κινέζοι και Βορειοκορεάτες σύμμαχοι των Μουλάδων θα έσπευδαν να τους προμηθεύσουν με ό,τι χρειάζονται; Ο Πούτιν έχει ήδη διαμηνύσει ότι δεν θα ανεχθεί μια αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν. Οι Ιρανοί τον προμηθεύουν με πυρομαχικά και αυτός τους προμηθεύει με πυραύλους.
Επομένως, ο πόλεμος θα είναι παρατεταμένος και το μόνο που θα μπορούσε να τον τερματίσει είναι μια ανατροπή καθεστώτος στο Ιράν. Πόσο πιθανό είναι αυτό το τόσο δελεαστικό για τη Δύση σενάριο; Το σενάριο αυτό άλλωστε «πουλάει» ο Νετανιάχου σε όσους στηρίζουν το Ισραήλ και στέκονται εδώ και δεκαετίες στο πλευρό του, σε Ευρώπη, Αμερική και παντού αλλού. Η πολιτική κατάσταση στο Ιράν δεν είναι όπως στην Αργεντινή, όπου η χούντα έπεσε με την ήττα στον πόλεμο των Φώκλαντ. Η Αργεντινή είναι μια δημοκρατική χώρα που στερήθηκε βάναυσα την ελευθερία της και από την πρώτη στιγμή της τυραννίας αντιστάθηκε σθεναρά στους δικτάτορες. Μπορούμε να πούμε το ίδιο για το Ιράν;
Οι μάζες στο Ιράν δεν είναι πεπαιδευμένες, δεν έχουν καμία δημοκρατική, καμία φιλελεύθερη παιδεία. Η εξέγερση των ελίτ με ηγέτιδες κοινωνικές ομάδες τις γυναίκες και τους φοιτητές δυστυχώς είναι μειοψηφική. Η σιωπηρή πλειοψηφία υποστηρίζει και στηρίζει τους ισλαμιστές.
Γιατί ένας Ιρανός, γαλουχημένος στο πνεύμα της ανωτερότητας του άνδρα και την υποτέλεια της γυναίκας, θα δεχόταν να αρνηθεί τα προνόμια που του προσφέρουν οι Μουλάδες και η ισλαμική ιδεοληψία κατά των γυναικών; Γιατί ένας στρατιωτικός να αρνηθεί τα κοινωνικά προνόμια που έχει και να επιλέξει να αντισταθεί στην ηγεσία του; Για πολλά χρόνια τώρα ακούμε για σφαγές φοιτητών, γυναικών και αντιφρονούντων, χωρίς ποτέ να ακουστεί κάτι για σχίσμα στις τάξεις του στρατού. Χωρίς ένα τέτοιο κίνημα εντός του στρατού, είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να πέσει το καθεστώς.
Είδαμε τις προηγούμενες μέρες τον εξόριστο στις ΗΠΑ γιο του Σάχη Μοχάμαντ Παχλαβί να δηλώνει έτοιμος να αναλάβει τη διακυβέρνηση στο Ιράν άμα πέσει το θεοκρατικό καθεστώς.
Όμως ο Σάχης δεν ήταν ποτέ αγαπητός στο Ιράν. Πέρα από τον τρόπο με τον οποίο είχε ανέβει στην εξουσία, με πραξικόπημα οργανωμένο από βρετανικές και αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, ακόμα και το προοδευτικό μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα είχε βρει τεράστια αντίσταση από το υπερσυντηρητικό ισλαμικό κοινωνικό καθεστώς του Ιράν. Ας μην ξεχνάμε ότι για τον λόγο αυτό οι Μουλάδες ανέβηκαν στην εξουσία με την ισλαμική επανάσταση.
Η Δύση ξεγελιέται με φωτογραφίες των ελίτ της Τεχεράνης και δεν βλέπει τις μάζες στα ενδότερα του Ιράν που ούτε επιθυμούν αλλά ούτε και θα συναινέσουν σε μια προσπάθεια αλλαγής κοινωνικού καθεστώτος. «Τέσσερις στρατηγοί κινάν και παν / για πόλεμο στο μακρινό το Ιράν», έγραφε ο Μπρεχτ στον «Κύκλο με την κιμωλία», «αλλά δε φτάνουνε ποτέ στο Ιράν» (μετάφραση Οδυσσέα Ελύτη).
Ο κ. Παναγιώτης Χριστιάς είναι αν. καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
