Ενώ οι ΗΠΑ επικέντρωσαν την προσοχή τους στο Ιράν, ως την πηγή αστάθειας στη Μέση Ανατολή, οι επεμβάσεις της Τουρκίας την έχουν αναδείξει ως τον πλέον αποσταθεροποιητικό παράγοντα στην περιοχή. Αυτή η αναθεωρητική στάση της Τουρκίας συνιστά το πλέον επικίνδυνο στοιχείο για τη συνοχή του παράγοντα για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ είναι ότι αυτή αποτελεί μέγιστο κίνδυνο. Η ανεξέλεγκτη επιθετικότητα της Τουρκίας φαίνεται και είναι δυνατό να αποτελεί μία τακτική εκτροπής από την αργή και υπομονετική στρατηγική, προκειμένου να αποδυναμώσει, σε πολλαπλά μέτωπα είτε με δικές της δυνάμεις είτε δια αντιπροσώπων, τους αντιπάλους της.
Είναι γεγονός ότι η προσεκτική στρατηγική προσέγγιση της, τόσο στη Σομαλία και Αιθιοπία -μέσω Κατάρ- όσον και στο Πακιστάν, Ινδονησία και Αφγανιστάν ακόμα και μεταξύ της ινδικής μουσουλμανικής κοινότητας, υπήρξε επιτυχής. Είναι όμως εξίσου γεγονός ότι οι δυναμικές επεμβάσεις και κατοχή εδαφών σε Συρία, Ιράκ και Λιβύη αλλά και οι συνεχείς απειλές και οι προσπάθειες δημιουργίας θερμού επεισοδίου στις θαλάσσιες ζώνες της Αν. Μεσογείου, έχουν δημιουργήσει ένα πολυεθνικό αντι-τουρκικό τόξο. Κύπρος, Ελλάδα και Ισραήλ, ενισχύουν τη μεταξύ τους στρατηγική συνεργασία σε πολλούς τομείς και ενσωματώνονται όλο και περισσότερο με την Αίγυπτο, της οποίας ο ισχυρός περιφερειακός της ρόλος αποτελεί εμπόδιο για την Τουρκία για εδραίωση της γεωπολιτικής της βάσης και της ευρύτερης περιοχής άμυνας της.
Η δε πρόσφατη Συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) και η άμεση εμπλοκή και συμμετοχή της Γαλλίας, έχει ενισχύσει το πιο πάνω τόξο. Ενώ όμως, οι ΗΠΑ επικέντρωσαν την προσοχή τους στο Ιράν, ως την πηγή αστάθειας στη Μέση Ανατολή, οι επεμβάσεις της Τουρκίας την έχουν αναδείξει ως τον πλέον αποσταθεροποιητικό παράγοντα στην περιοχή. Το πιο επικίνδυνο, όμως, στοιχείο αυτού του παράγοντα για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ είναι ότι αυτή η αναθεωρητική στάση της Τουρκίας αποτελεί μέγιστο κίνδυνο για τη συνοχή της Συμμαχίας.
Αυτό το επικίνδυνο στοιχείο έρχεται να ενισχύσει ο γ.γ. του ΝΑΤΟ καθώς με τις δηλώσεις του, δίνει συγχωροχάρτι στον Ερντογάν. Πρόσφατα, ο κ. Στόλτενμπεργκ σεσυνέντευξή του στο CNN, αναφερόμενος στην Τουρκία, η οποία παραβιάζει κατ’ επανάληψη τον ελληνικό εναέριο χώρο, της αναγνώρισε το δικαίωμα να προστατεύει τα κυριαρχικά της δικαιώματα όπως έκανε το 2015 που κατέρριψε το ρωσικό μαχητικό το οποίο παραβίασε τον εναέριο χώρο της, επισημαίνοντας ότι βρίσκεται σε μία ειδική κατάσταση λόγω της έντασης που αντιμετωπίζει στα σύνορά της με τη Συρία και το Ιράκ, εξισώνοντας μία σύμμαχο χώρα με τον αιώνιο εχθρό του ΝΑΤΟ. Εκτός όμως από τις επιθετικές και επεκτατικές κινήσεις εξωτερικής πολιτικής, ο Τούρκος πρόεδρος προκειμένου να εδραιώσει την εξουσία στο εσωτερικό, καταφεύγει και σε φιέστες που, παρά το ρητορικό και θεωρητικό τους αφήγημα, αντανακλούν τις προθέσεις του. Έτσι, αντιμέτωπος με τα σοβαρά εσωτερικά του προβλήματα και στην προσπάθειά του να καλλιεργήσει τον άκρατο εθνικισμό, στις 26 Αυγούστου, έστησε μία πρωτοφανή φιέστα για την επέτειο της νίκης των Σελτζούκων –προκάτοχοι των Οθωμανών– επί των Βυζαντινών στη μάχη του Μαντζικέρτ το 1071. Αυτή η νίκη θεωρείται από τους Τούρκους η αρχή της τουρκοποίησης της Ανατολίας.
Σύμφωνα με ιστορικούς, την ευθύνη για την ήττα φέρει η κρατούσα τάξη της βυζαντινής αυτοκρατορίας για λόγους καθαρά οικονομικούς, ως αντίδραση προς την προσπάθεια του Ρωμανού Δ΄ να συγκεντρώσει φόρους που θα επέτρεπαν την αποκατάσταση της ισχύος των βυζαντινών στρατευμάτων. Αυτό ως ηθικό δίδαγμα. Ο Ερντογάν, λοιπόν, μαζί με τον αρχηγό του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, εκφώνησε την ημέρα των εορτασμών, πολεμικό λόγο με στόχο κυρίως την Ελλάδα. Εκτός από την ομιλία του, τα μηνύματά του στο Twitter είχαν πολεμική χροιά και αναφέρονταν στην έννοια του «Κόκκινου Μήλου» που θεωρείται ως το σημαντικότερο σύμβολο του τουρκικού εθνικισμού και του επεκτατισμού. Το «Κόκκινο Μήλο» είναι ένα σύμβολο ενός παντουρκικού κινήματος που έχει ως στόχο να ενώσει τους Τούρκους σε κάθε γωνιά του πλανήτη, προκειμένου να αποκτήσει παγκόσμια υπεροχή.
Την ίδια εθνικιστική κορώνα επανέλαβε και ο Διευθυντής επικοινωνίας του Τούρκου Προέδρου, Φαρεττίν Αλτούν, σε μήνυμα του: «…Για εμάς, το Κόκκινο Μήλο σημαίνει μια μεγάλη και ισχυρή Τουρκία. Είναι η ιερή πορεία του έθνους μας από το Μαντζικέρτ έως τις 15 Ιουλίου του 2016…Το Κόκκινο Μήλο είναι αυτό που λαχταρούσε όλη η ανθρωπότητα από το Γιβραλτάρ στη Χετζάζη(σ.σ. σήμερα Σαουδική Αραβία) και από τα Βαλκάνια μέχρι την Ασία…». Και όπως τόνισε σε ομιλία του στην Αθήνα στις 25 Αυγούστου, ο Γερμανός ΥΠΕΞ: «Η τρέχουσα κατάσταση στην Αν. Μεσόγειο ισοδυναμεί με το παιχνίδι με τη φωτιά» προειδοποιώντας ότι «κάθε μικρή σπίθα μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή». Αυτή την περίοδο στην Αν. Μεσόγειο διεξάγονται συνεχώς αεροναυτικές ασκήσεις από τη Γαλλία, την Ελλάδα και την Τουρκία. Ένα λάθος μπορεί να είναι η σπίθα και οποιαδήποτε εμπλοκή μεταξύ τους μπορεί να σημαίνει και το τέλος του ΝΑΤΟ.
*Ο κ. Κυριάκος Ν. Ποχάνης είναι αρχιπλοίαρχος (εα). Πρώην διοικητής Κυπριακού Ναυτικού.
