Της Μαρίνας Οικονομίδου
Μπορεί η βρετανική φόρμουλα να συζητείται εδώ και καιρό στο παρασκήνιο ως μία προσπάθεια άρσης του αδιεξόδου στο κυπριακό, ωστόσο την βδομάδα που πέρασε κατατέθηκε και γραπτώς στη διαπραγματευτική ομάδα. Αν και η πρόταση βρίσκεται επί του παρόντος υπό μελέτη και όχι ακόμα επίσημα υπό συζήτηση, τα πλείστα μέλη της ομάδας εκφράζουν έντονες επιφυλάξεις. Κάποιοι απορρίπτουν ήδη τη νέα πρωτοβουλία καθώς όπως σημειώνεται γέρνει σε ένα καθαρά συνομοσπονδιακό μόρφωμα παρά σε μία λύση με ομοσπονδιακά στοιχεία. Έστω πάντως κι αν η βρετανική πρωτοβουλία οδηγείται προς απόρριψη προτού καλά καλά συζητηθεί, προκαλεί ανησυχίες το γεγονός ότι πλέον κατατίθενται είτε σε μορφή ιδεών είτε σε μορφή εγγράφων, προτάσεις που ξεφεύγουν από τη συμφωνημένη βάση λύσης.
Για άρση του αδιεξόδου
Οι Βρετανοί είχαν εδώ και καιρό στείλει το μήνυμα πως είναι έτοιμοι να βοηθήσουν με κάποιο τρόπο στην προσπάθεια επανέναρξης των συνομιλιών, σημειώνοντας πως θα πρέπει να βρεθεί μία συμβιβαστική λύση στη διαδικασία επανέναρξης των συνομιλιών. Η Λευκωσία μάλιστα εκτιμά πως η Βρετανία μέσα από την εμπλοκή της στην ανακίνηση του κυπριακού, θέλει να διατηρήσει τον λόγο και την επιρροή στην ανατολική Μεσόγειου. Υπάρχουν βεβαίως και οι κύκλοι που σημειώνουν πως ένας τέτοιος ρόλος θα διασφαλίσει την δυτική επιρροή στην περιοχή. Όπως αναφέρουν διπλωματικοί κύκλοι ο στόχος της Βρετανίας ήταν να επιστρέψουν οι δύο πλευρές σε ουσιαστικές συνομιλίες με μία φόρμουλα αποκεντρωμένης ομοσπονδίας ούτως ώστε να ικανοποιηθούν οι τελευταίες θέσεις του Προέδρου Αναστασιάδη, αλλά και την ίδια στιγμή να τιθασεύσει τις όποιες ανησυχίες έχει η τ/κ πλευρά για την πολιτική ισότητα. Μία μορφή αποκεντρωμένης ομοσπονδίας με ελάχιστες εξουσίες, χωρίς ισχυρή κεντρική κυβέρνηση. Στόχος της Βρετανίας, όπως εκτιμάται, είναι να μην επικεντρωθούν οι δύο πλευρές στους ορισμούς, να δουν την μεγάλη εικόνα. Αυτή η πρωτοβουλία πάντως δεν αποτέλεσε κεραυνό εν αιθρία. Η Λευκωσία είχε δώσει το πράσινο φως για κατάθεση προτάσεων ούτως ώστε να αρθεί το αδιέξοδο και σε αυτό όπως λένε ξένοι διπλωματικοί κύκλοι σημειώνουν στην «Κ» πως στόχος των Βρετανών είναι να βοηθήσουν να κλείσουν τα κενά. Σε καμία περίπτωση όπως λέγεται δεν στηρίζουν την ιδέα της συνομοσπονδίας.
Προφορικώς ή γραπτώς;
Οι απόψεις πάντως διίστανται για το κατά πόσο η Βρετανία τελικά παρέδωσε συγκεκριμένο έγγραφο στη Λευκωσία. Πολιτικοί κύκλοι στην Λευκωσία σημειώνουν πως οι προτάσεις ήταν προφορικές, καταγράφηκαν από την Λευκωσία και κατατέθηκαν προς προβληματισμό και μελέτη στην διαπραγματευτική ομάδα. Ξένοι διπλωματικοί κύκλοι από την άλλη, σημειώνουν στην «Κ» πως υπάρχει συγκεκριμένο έγγραφο της εν λόγω πρότασης.
Τι περιλαμβάνει
Η βρετανική πρόταση μιλά για δύο κοινοτικά κυρίαρχα κρατίδια (community states). Θα ανήκουν στην ομοσπονδία και θα έχουν το δικαίωμα να συνάπτουν τις δικές τους συμφωνίες. Θα δίνουν όπως καταγράφεται τη συγκατάθεσή τους σε αποφάσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης σε ζητήματα που αφορούν διεθνή θέματα και ζητήματα που αφορούν την Ε.Ε. Στο ενδεχόμενο που δεν θα υπάρχει ομοφωνία, η Κύπρος θα απέχει από τις διεθνείς ψηφοφορίες. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα έχει ένα υπουργικό συμβούλιο, δύο συμπροέδρους και υπάρχει στο πλάνο ένας συμβολικός πρόεδρος.
Το αγκάθι
Η αναφορά πάντως σε community states έχει προκαλέσει ήδη σοβαρές αντιδράσεις σε μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας. Και αυτό γιατί όπως σημειώνεται στην «Κ» γέρνει σε ένα συνομοσπονδιακό μόρφωμα και όχι προς την ομοσπονδία. Στέλνει το μήνυμα όπως λέγεται με τον τρόπο που εκχωρούνται εξουσίες προς τα δύο κοινοτικά κυρίαρχα κρατίδια ενώ αγνοείται το ότι δεν υπάρχουν δύο κράτη. Ενστάσεις υπάρχουν και για την αναφορά σε community led federation έννοια που οδηγεί σε πάντρεμα της πολιτικής ισότητας με την κυριαρχική ισότητα.
Διαφωνεί και το ΑΚΕΛ
Ενδιαφέρον πάντως προκαλεί το γεγονός ότι για το εν λόγω έγγραφο διαφωνούν και οι δύο σχολές στο κυπριακό. Η πιο σκληρή γραμμή που εκφράζει ο Τάσος Τζιωνής, αλλά και η πιο προοδευτική του ΑΚΕΛ με κύριο εκφραστή τον Τουμάζο Τσελεπή. Η κίνηση του κ. Τσελεπή να παραστεί στο Προεδρικό, είχε προκαλέσει την αίσθηση πως το ΑΚΕΛ άλλαξε γνώμη για την άρνησή του να συμμετέχει στην διαπραγματευτική ομάδα. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, αν και το ΑΚΕΛ έχει ξεκαθαρίσει πως θα βοηθά με τον τρόπο του εκεί και όπου μπορεί. Σε αυτό το πλαίσιο πάντως ενημέρωσης έχει απορριφθεί από το ΑΚΕΛ το συγκεκριμένο έγγραφο. Και αυτό αφενός γιατί θεωρείται δεδομένο ότι κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε ένα συντριπτικό όχι της ε/κ πλευράς αν κατατεθεί προς ψήφιση και αφετέρου γιατί θεωρείται εξόχως προβληματικό σε όλα τα σημεία.
Αξίζει να σημειωθεί πως το ΑΚΕΛ επέμενε από το ναυάγιο του Κραν Μοντανά και μετά για επιστροφή στις συνομιλίες εκεί όπου είχαν μείνει στο ελβετικό θέρετρο. Μία τέτοια πρόταση αναιρεί τα όσα υποστηρίζει εδώ και καιρό τόσο η αξιωματική αντιπολίτευση όσο και η κυβέρνηση που μιλά για βούληση να συνεχίσει από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά και βάσει του πλαισίου Γκουτέρες. Μία τέτοια πρόταση όπως σημειώνεται ανοίγει έναν νέο κύκλο συζητήσεων που θα διαρκέσουν άλλα τόσα χρόνια με ιδιαίτερα επικίνδυνες και τις προεκτάσεις και τις συνέπειες.
