Του Γιάννη Ιωάννου
Στις 18 Ιουνίου του 2023 είναι προγραμματισμένες οι εκλογές στην Τουρκία. Σε περίπου οκτώ μήνες από σήμερα δηλαδή η Τουρκία εισέρχεται στην πιο κρίσιμη εκλογική της διαδικασία, όχι μόνο για το μέλλον του ίδιου του Ερντογάν αλλά και, συμβολικά, έναν αιώνα μετά την σύγχρονη γέννησή της, ως κράτος. Το αν θα φτάσουμε σε αυτές τις εκλογές ή αν ο Ερντογάν «θα κάνει πόλεμο στην Ελλάδα για να τις ακυρώσει» είναι κάτι που δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια. Το μόνο σίγουρο ωστόσο είναι πως η χρονική περίοδος μέχρι τον Ιούνιο του 2023 είναι κρίσιμη από κάθε άποψη για την Ελλάδα και την Κύπρο. Γιατί τα γεγονότα που έχουμε ενώπιόν μας είναι αμείλικτα: O Ερντογάν δεν είναι ο πανίσχυρος πολιτικά άντρας του 2008. Χάνει σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Η Τουρκία βρίσκεται στη χειρότερη οικονομική της κατάσταση εδώ και δεκαετίες. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Ουάσιγκτον περνούν σοβαρή κρίση. Και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει καταστήσει την Άγκυρα μεταξύ Δύσης και Πούτιν, με την ίδια τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία να ανοίγει την όρεξη κάθε αναθεωρητή εκεί έξω ηγέτη.
Ο Ερντογάν έχει πλέον ανεπιστρεπτί εντάξει την Ελλάδα και την Κύπρο στην εξίσωση της σκληρής ρητορικής του. Μιας ρητορικής καθαρά εθνικιστικής που στοχεύει τόσο το εσωτερικό όσο και πολλαπλούς αποδέκτες διεθνώς. Και κυριότερα όσο ο καιρός πλησιάζει προς τις εκλογές και η παράσταση νίκης δεν έρχεται τόσο θα φλερτάρει και με την ιδέα της ενίσχυσης αυτού του δημόσιου λόγου, διανθίζοντάς τον από όλα εκείνα τα κλασικά αφηγήματα των ελληνοτουρκικών και του Κυπριακού: Αμφισβήτηση διεθνών συνθηκών, γκριζάρισμα περιοχών κυριαρχίας ή άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων, διεκδικήσεις απέναντι σε κάθε έννοια του πνεύματος και του γράμματος του Διεθνούς Δικαίου, θυματοποίηση σε σχέση με τον «αντίπαλο» και φυσικά τη διάσταση της ύπαρξης δύο κρατών στην Κύπρο, ενός αφηγήματος που πλέον όχι μόνο διακινείται επικοινωνιακά αλλά εφαρμόζεται –διά τετελεσμένων– στην πράξη.
Το αν ο Ερντογάν μετατρέψει αυτή τη ρητορική σε απευθείας απειλή της ασφάλειας της Ελλάδας και της Κύπρου είναι κάτι που δεν πρέπει ούτε να υποτιμηθεί αλλά ούτε και να θεωρηθεί δεδομένο. Μπορεί να το κάνει με πάρα πολλούς τρόπους, άμεσους, έμμεσους ή υβριδικούς. Ωστόσο, Ελλάδα και Κύπρος διαφέρουν. Και εδώ ο ψυχρός ρεαλισμός πρέπει να μας υπενθυμίζει πως τα μεγέθη δεν είναι ίδια. Η Ελλάδα διαθέτει πολεμικό στόλο, μια ισχυρή αεροπορία και είναι ένα κράτος με δέκα εκατομμύρια, που πολύ πρόσφατα, το 2020, αντιμετώπισε δύο κρίσεις –σε Έβρο και Αιγαίο– με αποτελεσματικότητα. Στον αντίποδα η Κύπρος δεν έχει τις συνθήκες του Έβρου ή του Αιγαίου. Τελεί υπό de facto στρατιωτική κατοχή και χωρίζεται, στη μέση, ως νησιωτική επικράτεια από μια γραμμή αντιπαράθεσης με όρους frozen σύγκρουσης. Επίσης, δεν διαθέτει πολεμικά αεροσκάφη και στόλο και ακόμη και σε ένα συμβάν στρατιωτικής αντιπαράθεσης Ελλάδας - Τουρκίας, που θα αποκλιμακωθεί, πιθανόν, εντός λίγων 24ωρων στην περίπτωση της Κύπρου η έννοια της «απαγκίστρωσης» περνάει από μια διαφορετική standard διαδικασία.
Ας ελπίσουμε πως οι πολιτικές ελίτ του τόπου, βυθισμένες στην προεκλογική τους νιρβάνα με τους «filotourkous» του κ. Χριστοδουλίδη, τον λαϊκισμό με τα τέλια του κ. Νεοφύτου και… τα start up τεράτσια των υπολοίπων, θα έχουν τόσο τη σοβαρότητα όσο και την αντίληψη για να αντιληφθούν πως οι επόμενοι οκτώ μήνες θα είναι κρίσιμοι. Να έχουν αποβάλει τον στείρο εθνικισμό των τελευταίων ετών και να έχουν συνειδητοποιήσει ότι η Κύπρος πιθανόν να κληθεί να αντιμετωπίσει τις επιπλοκές μιας σοβαρής και βαθιά υπαρξιακής κρίσης με την Τουρκία. Επιπλέον να είναι έτοιμοι να συναινέσουν εθνικά, αν υπό το βάρος μιας εξωτερικής απειλής κληθούμε να περάσουμε οποιουδήποτε είδους δοκιμασία. Και να έχουν αντιληφθεί πως ο πλουτισμός κάθε είδους, η έπαρση και η πολιτική αλαζονεία δεν σημαίνουν τίποτα αν αύριο πέσουν οι πρώτες ντουφεκιές που δυνητικά μπορεί να φέρουν τα παιδιά αυτών που τους ψηφίζουν πίσω σε σακούλες.
Οι καιροί είναι δύσκολοι και είναι καιρός να φέρουμε τον νου μας. Να ζητήσουμε το καλύτερο για τον τόπο μας και να τον υπερασπιστούμε, αν χρειαστεί.
