Του Πάρη Δημητριάδη
Ρίγη συγκίνησης και ευαρέσκειας σκόρπισαν στους εραστές της στρατιωτικής βιομηχανίας τα δύο μαχητικά από την Ελλάδα που διέσχισαν τον γαλάζιο ουρανό της Λευκωσίας, την περασμένη Τετάρτη, 1η Οκτωβρίου, με αφορμή την επέτειο της κυπριακής ανεξαρτησίας. «Προσεγγίζοντας τη Λευκωσία αριστερόστροφα, από την περιοχή της Λάρνακας, το ζεύγος των ελληνικών F-16 πραγματοποίησε δύο διελεύσεις πάνω από τη στρατιωτική παρέλαση προσδίδοντας μια άλλη νότα στους εορτασμούς» ανέφερε η ειδησεογραφία της ημέρας, προσδίδοντας κι αυτή με τη σειρά της την αντίστοιχη ενθουσιώδη και φουριόζα νότα στο αφηγηματικό ύφος των ρεπορτάζ.
Παρόλο που κωλύομαι να μοιραστώ τη χαρά και τον ενθουσιασμό των εραστών του στρατού, τη σέβομαι ως ένα ενδιαφέρον και ως ένα χόμπι διαφορετικό από τα δικά μου. Εκείνο που νομίζω πως δικαιολογημένα, και όχι ασχέτως με το παραπάνω περιστατικό, μου προκαλεί μια ισχυρή δόση αμηχανίας είναι το γεγονός πως πανευρωπαϊκά διανύουμε μια εποχή όπου οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί διαρκώς αυξάνονται αντικαθιστώντας κοινωνικές παροχές. Δεν νομίζω να είναι παράλογο να προτιμά κάποιος να ζει σε έναν κόσμο όπου οι φορολογίες ενός κράτους διατίθενται για την ευημερία των πολιτών σε εποχή ειρήνης, ούτε θεωρώ άδικο και εκτός τόπου να προβληματιζόμαστε δυσάρεστα για την αύξηση των αμυντικών δαπανών ενόσω ο πόλεμος έχει για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο επιστρέψει και στην Ευρώπη.
Πίσω στην 1η του Οκτώβρη της Κύπρου μας, δεν μπορώ παρά να επαναφέρω στη σκέψη μου πόσο κολοβή έχει επανειλημμένα αποδειχθεί αυτή η ανεξαρτησία. Σε καμία περίπτωση δεν απαρνιέμαι τους πολιτισμικούς μας δεσμούς με την Ελλάδα, το γεγονός όμως ότι για ακόμα μια φορά «γιορτάσαμε» με την επίδειξη μαχητικών ενός άλλου κράτους, αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Κι αυτό δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου στην αποτυχημένη, όπως αποδείχθηκε, απόπειρα για ανεξάρτητο κυπριακό κράτος.
Το έχει φανερώσει ο πανδαμάτωρ χρόνος, που όλα τα δαμάζει και όλα τα νικάει: Εξήντα πέντε (65) χρόνια μετά τις Συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου, πάμπολλα και συνεχή είναι τα παραδείγματα που άλλοτε εκκωφαντικά και άλλοτε πίσω από τις γραμμές υποδεικνύουν την απουσία ανεξαρτησίας. Η τραγωδία του 1974 που μοίρασε το νησί στα δύο, με το βόρειο κομμάτι να κατέχεται έκτοτε και για μισό αιώνα ντε φάκτο από την Τουρκία και πολύ πιθανό κάποια στιγμή στο όχι και τόσο μακρινό μάλλον να της δοθεί και de jure, είναι σίγουρα το μελανότερο σημείο στην ιστορία αυτή.
Είναι όμως και πολλά άλλα γεγονότα, μικρά και μεγάλα, που δείχνουν ότι ως παραδοσιακοί κάτοικοι αυτού του νησιού εξακολουθούμε να λειτουργούμε με μια άτυπη αποικιοκρατική υποτέλεια, έστω κι αν θεσμικά γίναμε υποτίθεται ανεξάρτητοι.
Μια απλή ματιά να ρίξει κάποιος και «στις ελεγχόμενες από την Κυπριακή Δημοκρατία περιοχές» και μπορεί νομίζω να αντιληφθεί την ιδιάζουσα αυτή υποτέλεια. Καταρχάς μεγάλο μέρος της ακίνητης περιουσίας, κυρίως στις παραθαλάσσιες πόλεις, έχει ήδη περάσει σε ξένα χέρια. Επουδενί δεν πιστεύω ότι η μικρή αυτή λωρίδα γης, στην ανατολική πλευρά της Μεσογείου, πρέπει σώνει και καλά να ανήκει και να κατοικείται αποκλειστικά από μια και μόνο εθνοτική ομάδα. Αυτό όμως που συμβαίνει στην Κύπρο είναι κάτι διαφορετικό και παραπέμπει ξεκάθαρα σε παλαιού τύπου αποικιοκρατική δομή: Έχει να κάνει με την παραδοξότητα πλούσιοι ξένοι να έχουν το πρώτο χέρι και να παραγκωνίζουν τους φτωχότερους ιθαγενείς, μετατρέποντάς τους σε δεύτερης διαλογής και κατηγορίας πολίτες. Μια νοσηρή κατάσταση, στην οποία φυσικά εμείς «οι φτωχοί ιθαγενείς» μόνο αμέτοχοι δεν είμαστε.
Μια δυσλειτουργική ανωμαλία, που γίνεται εμφανής κι από στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής όπως οι πινακίδες στους δρόμους, η γλώσσα που χρησιμοποιείται σε καταλόγους εστιατορίων καθώς και από τους εργαζόμενους στους τομείς της εστίασης και της ψυχαγωγίας για τους οποίους η εκμάθηση της τοπικής γλώσσας ποτέ σχεδόν δεν θεωρείται προϋπόθεση για εργασία.
Η γεωγραφία που μας έλαχε έχει σίγουρα επιδράσει καταλυτικά στην όλη υπόθεση της μεσοβέζικης κυπριακής ανεξαρτησίας. Εκ του αποτελέσματος, πάντως, έχει γίνει σαφές πως ο έλεγχος του νησιού μόνο δικός μας δεν είναι και ίσως και να μην γίνει ποτέ τελικά.
