Η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή, η οποία μπορεί να καταβάλει άτομα που έχουν βιώσει ή ήταν μάρτυρες ενός τραυματικού γεγονότος. Η διαταραχή συχνά παρουσιάζεται σε βετεράνους πολέμου, μπορεί, όμως, να παρουσιαστεί και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ειδικότερα σε άνδρες.
Περίπου 70% των ηλικιωμένων ανδρών έχουν εκτεθεί σε ψυχικό τραύμα σε κάποια στιγμή της ζωής τους, σύμφωνα με το Υπουργείο Αποστράτων των ΗΠΑ (Department of Veterans Affairs). Πολλά από αυτά τα τραυματικά γεγονότα είναι ατυχήματα (ή παραλίγο δυστυχήματα), τραυματισμοί ή σοβαρά προβλήματα υγείας.
Aλλα παραδείγματα είναι ο αιφνίδιος θάνατος ενός φίλου ή αγαπημένου προσώπου, ή ένα εθνικής ή παγκόσμιας εμβέλειας γεγονός, όπως η πανδημία COVID-19.
«Η διαταραχή μετατραυματικού στρες μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο όχι μόνο στην ποιότητα ζωής, αλλά και στη σωματική και την ψυχική σας υγεία, γι’ αυτό είναι καίριας σημασίας να αναζητήσετε θεραπεία εάν νιώθετε συνεχές στρες που συνδέεται με ένα τραυματικό γεγονός ή με σειρά τραυματικών γεγονότων», λέει η δρ Andrea Roberts, κύρια ερευνήτρια στο Τμήμα Περιβαλλοντικής Υγείας της Σχολής Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ.
Βαθμοί βαρύτητας
Η διαταραχή μετατραυματικού στρες έχει πολλά κοινά συμπτώματα με την κατάθλιψη, όπως έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες, δυσκολία σύνδεσης με μέλη της οικογένειας, προβλήματα ύπνου και συγκέντρωσης (διαβάστε «Αναγνωρίζοντας τα συμπτώματα της διαταραχής μετατραυματικού στρες»).
Είναι επίσης συνηθισμένο να αποφεύγετε καταστάσεις που σας θυμίζουν το γεγονός, όπως να μπαίνετε σε αυτοκίνητο, να ταξιδεύετε μέσα από τούνελ, ή ακόμη και ορισμένα καιρικά φαινόμενα. «Πολλά άτομα μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να υποφέρουν από τη διαταραχή και να μην το συνειδητοποιούν», λέει η δρ Roberts.
Η διαταραχή μετατραυματικού στρες έχει διάφορους βαθμούς βαρύτητας. Επιπλέον, μπορεί να εμφανίζεται και να υποχωρεί. Οι άνθρωποι μπορεί επίσης να έχουν καθυστερημένη αντίδραση σε μια τραυματική εμπειρία.
«Μπορεί να μην εμφανίζουν καθόλου συμπτώματα για μεγάλο διάστημα. Μερικές φορές, όμως, ακόμη και για χρόνια μετά το ψυχικό τραύμα, μια υπενθύμιση του γεγονότος ή η βίωση ενός παρόμοιου γεγονότος μπορεί να πυροδοτήσει συμπτώματα ξαφνικά», λέει η δρ Roberts.
Για παράδειγμα, μπορεί να ξαναζήσετε το γεγονός μέσα από εφιάλτες ή όταν συναντάτε ορισμένους ήχους ή οσμές.
Θεραπεία και διαχείριση
Η διαταραχή μετατραυματικού στρες μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην υγεία του ατόμου. Μια μελέτη στο τεύχος Ιανουαρίου 2018 του επιστημονικού περιοδικού Alzheimer’s & Dementia διαπίστωσε ότι η διαταραχή αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας. Άλλες μελέτες διαπίστωσαν ότι η διαταραχή μετατραυματικού στρες συνδέεται με υψηλότερη επίπτωση καρδιοπάθειας και εγκεφαλικού επεισοδίου.
Τα καλά νέα είναι ότι εάν αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα της διαταραχής, συχνά βελτιώνονται. Εάν έχετε συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικού στρες, επισκεφτείτε τον γιατρό σας. Εκείνος/η μπορεί να σας βοηθήσει να επιβεβαιώσετε τη διάγνωση και να προσδιορίσετε τον καλύτερο τρόπο δράσης. Υπάρχουν πολλοί αποδεδειγμένοι τρόποι αντιμετώπισης και διαχείρισης της διαταραχής μετατραυματικού στρες, όπως:
Θεραπεία παρατεταμένης έκθεσης. Σε συνεργασία με έναν ψυχοθεραπευτή, το άτομο επανεκτίθεται σταδιακά σε στοιχεία του ψυχικού τραύματος —σκέψεις, συναισθήματα και καταστάσεις— σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 24 Απριλίου 2019, στην ηλεκτρονική έκδοση του επιστημονικού περιοδικού JAMA Psychiatry, διαπίστωσε ότι η θεραπεία ήταν ιδιαίτερα βοηθητική για άτομα με διαταραχή μετατραυματικού στρες και προβλήματα αλκοολισμού.
Κοινωνική υποστήριξη. Η κοινωνική υποστήριξη είναι ουσιώδες εργαλείο για τη διαχείριση της διαταραχής αυτής, σύμφωνα με τη δρ Roberts. «Η επικοινωνία με άλλους και η διατήρηση σχέσεων έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στην κατάθλιψη και το άγχος, ενώ η ενδυνάμωση των προσωπικών σχέσεων μπορεί να αυξήσει την ανθεκτικότητα στην κατάθλιψη και τη διαταραχή μετατραυματικού στρες», λέει. Η δημιουργία νέων φιλικών σχέσεων είναι συχνά δύσκολη όταν αντιμετωπίζει κανείς αυτήν τη διαταραχή, γι’ αυτό επενδύετε περισσότερο στις υπάρχουσες σχέσεις.
Φαρμακευτική αγωγή. Τα αντικαταθλιπτικά αυτής της κατηγορίας, που είναι γνωστά ως εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs), είναι δυνατόν να χορηγηθούν για την αντιμετώπιση κατάθλιψης και άγχους που σχετίζονται με τη διαταραχή μετατραυματικού στρες.
Aσκηση. Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η τακτική, μέτριας έντασης άσκηση μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης, ιδίως όταν συνδυάζεται με φάρμακα και συμβουλευτική θεραπεία.
Διαλογισμός. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Φεβρουαρίου 2019 του επιστημονικού περιοδικού Psychological Reports διαπίστωνε ότι η πρακτική του υπερβατικού διαλογισμού δύο φορές την ημέρα βοηθούσε στη μείωση των συμπτωμάτων της διαταραχής μετατραυματικού στρες και της κατάθλιψης.
Αναγνωρίζοντας τα συμπτώματα της διαταραχής μετατραυματικού στρες
Η διαταραχή μετατραυματικού στρες διαγιγνώσκεται όταν ένα άτομο βιώνει ή είναι μάρτυρας ενός ψυχικά τραυματικού γεγονότος και στη συνέχεια αναπτύσσει σοβαρό άγχος που διαρκεί τουλάχιστον έναν μήνα. Ωστόσο, τα συμπτώματα μπορεί να μη εμφανιστούν παρά μήνες ή ακόμη και χρόνια μετά την τραυματική εμπειρία. Η Αμερικανική Εταιρεία Aγχους και Κατάθλιψης (Anxiety and Depression Association of America) παραθέτει τους εξής κύριους τύπους συμπτωμάτων της διαταραχής:
– αναβίωση του ψυχικού τραύματος μέσω ανάμνησης του γεγονότος, όπως στιγμιαίες αναδρομές στο παρελθόν και εφιάλτες,
– αποφυγή συγκεκριμένων τόπων, ατόμων και δραστηριοτήτων που υπενθυμίζουν το ψυχικό τραύμα,
– διαταραχές ύπνου και συγκέντρωσης,
– ευερεθιστότητα και θυμός.
Πηγή: Harvard Health Publishing
