Το κάδρο ενός ηγέτη

Όταν η χώρα εξαιτίας της πυρκαγιάς έχει υποστεί τη μεγαλύτερη καταστροφή μετά από τους βομβαρδισμούς του ’74, όταν λόγω αυτής της πυρκαγιάς έχουν πεθάνει δύο άνθρωποι και δεκάδες άλλοι έμειναν χωρίς σπίτια, όταν δάση, ζώα, αμπελώνες έγιναν αποκαΐδια, τότε ο ηγέτης αυτής της χώρας δεν έχει κανένα δικαίωμα να καταφεύγει σε επικοινωνιακά τεχνάσματα προκειμένου να δείξει ότι στηρίζει τους πληγέντες ή ό,τι άλλο μήνυμα θεωρεί πως πρέπει να επικοινωνήσει μέσα από το στημένο σκηνικό που είδαμε στο διάγγελμά του. Είναι πραγματικά για να διερωτάται ο κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος: Πώς είναι δυνατόν μετά απ’ όλα όσα συγκλονισμένοι είδαμε να συμβαίνουν, να περνά από το μυαλό του ηγέτη της χώρας (και των συμβούλων του) μια τέτοια ιδέα επικοινωνιακής σκοπιμότητας; Δεν υπήρχε ούτε ένας άνθρωπος εκεί να υποδείξει στον Πρόεδρο το αναξιοπρεπές μιας τέτοιας κίνησης; Ο αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος εξηγώντας τι προηγήθηκε είπε πως μετά τη σύσκεψη με τους κοινοτάρχες των περιοχών που επλήγησαν ο Πρόεδρος τους διάβασε όσα προτίθετο να πει στο διάγγελμα και τους είπε ότι όποιος θέλει να είναι μαζί του είναι ευπρόσδεκτος.

Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Τι είναι ένα διάγγελμα και μάλιστα κάτω από αυτές τις συνθήκες; Σύναξη στο καφενείο; Και είναι δηλαδή η τελική εικόνα που είδαμε στις οθόνες μας (και μείναμε με το στόμα ανοιχτό) αποτέλεσμα αυθόρμητης τάχα πρόσκλησης του Προέδρου προς τους κοινοτάρχες και όποιος ανιχνεύει σ’ αυτήν ιδιοτέλεια κρίνεται κακόβουλος; Η στοίχισή τους ώστε να εξυπηρετείται το κάδρο, η τοποθέτησή τους ώστε να πλαισιώνουν τον Πρόεδρο και να είναι όλοι ορατοί, η πόζα, το ύφος, η επιλογή του χώρου, βροντοφωνάζουν το σκηνοθετημένο στήσιμο της εικόνας και οποιοσδήποτε άλλος ισχυρισμός είναι εμπαιγμός στην νοημοσύνη μας. Ακόμα κι αν δεχτεί κανείς ότι η πρόθεση του Προέδρου ήταν χωρίς επικοινωνιακό κίνητρο αλλά στόχευε στο να «αγκαλιάσει» τους κοινοτάρχες ώστε να αισθανθούν τη στήριξη της κυβέρνησης και την ενότητα, αυτή η εκδοχή όχι μόνο δεν αποτελεί ελαφρυντικό αλλά κρίνεται εξίσου προβληματική με τη σκοπιμότητα, αφού προδίδει το πώς αντιλαμβάνεται ο Πρόεδρος τον ρόλο και την έννοια του ηγέτη στη διαχείριση κρίσεων και ανάληψη ευθυνών.

Με πιο απλά λόγια τίποτα δεν αιτιολογεί αυτή την εικόνα. Δεν στήνεις τους κοινοτάρχες των πληγεισών περιοχών να σε πλαισιώνουν στο διάγγελμα σου, κατ’ ακρίβεια δεν διανοείσαι καν να πράξεις κάτι τέτοιο, αντιθέτως, τους προστατεύεις, αν γνοιάζεσαι για αυτούς, δεν τους εκθέτεις στον κίνδυνο να εκληφθεί η παρουσία τους ως μέρος επικοινωνιακών στρατηγικών και ακόμα κι αν δεν είναι αυτή η δική σου πρόθεση οφείλεις να γνωρίζεις ότι τοποθετώντας τους γύρω σου σαν ντεκόρ τους αφήνεις ανυπεράσπιστους στα όποια μικροπολιτικά παιχνίδια. Ένας ηγέτης, μετά από μια καταστροφή η οποία βοά εκ του αποτελέσματος πως υπάρχουν σοβαρές κρατικές ανεπάρκειες εκείνο που οφείλει να κάνει ως πράξη πολιτικής ευθύνης είναι να σταθεί μόνος του απέναντι στους πολίτες.

Και δη όταν έχουν γίνει στάχτη οι προ μηνών κυβερνητικές δηλώσεις «ότι είμαστε όσο ποτέ άλλοτε προετοιμασμένοι και ενισχυμένοι για να αντιμετωπίσουμε την οποιαδήποτε πυρκαγιά». Και η σκηνοθετημένη πλαισίωση από τους κοινοτάρχες δεν είναι πράξη πολιτικής ευθύνης, είναι πράξη πολιτικής υπεκφυγής, διότι όταν ένας ηγέτης, μετά από μια τέτοια καταστροφή χρειάζεται τους παθόντες «συνοδεία» για να μιλήσει στους πολίτες, τότε δεν ηγείται αλλά κρύβεται. Οι πληγέντες δεν ανακουφίζονται από τέτοιες εικόνες, ούτε και συγχωρούνται οι παραλείψεις. Ούτε σώζονται δάση, σπίτια και ζωές με δηλώσεις ενότητας, όταν οι ενέργειες του κράτους αποδεικνύουν το αντίθετο. Άρα εδώ δεν πρόκειται απλώς για μια «ατυχή» εικόνα ή για μια «αυθόρμητη αθώα πρόσκληση» αλλά για το πώς ο ηγέτης αντιλαμβάνεται τον ρόλο του και τις ευθύνες του. Και η συγκεκριμένη εικόνα μαρτυρεί πως αδυνατεί να αντιληφθεί ότι τέτοιες ώρες κρίνεται όχι από το ποιους θα στήσει δίπλα του αλλά από το αν μπορεί να σταθεί μόνος του ενώπιον των πολιτών.