ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Ένα μήνυμα, 200 χρόνια μετά

Του Γιάννη Ιωάννου

Του Γιάννη Ιωάννου

H επέτειος 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 (ή του Πολέμου για την Ελληνική Ανεξαρτησία της περιόδου 1821-1829 όπως συνηθίζεται στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία) δεν είναι μόνον ένα σημαντικό, χρονικά, ορόσημο για τον απανταχού ελληνισμό αλλά και μια ευκαιρία για να αντλήσουμε, ιδίως στην Κύπρο, πολύτιμα μαθήματα. Το ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων που σηματοδότησαν τη γέννηση του σύγχρονου ελληνικού κράτους μπορούν να ιδωθούν μέσα από πολλές και διαφορετικές αφηγηματικές αφετηρίες. Κι αναλόγως να «αισθητικοποιηθούν». Από το «τσολιαδάκι» των κλισέ τουριστικών αγορών μέχρι τον... αυτισμό (σ.σ. συμπεριλαμβανομένου του γράφοντος) για τους μηχανισμούς πυριτόλιθου των καριοφιλιών που κρατούσαν οι Έλληνες επαναστατημένοι. Το 1821, ιδωμένο δύο αιώνες μετά, αποτελεί ένα τεράστιο πεδίο άντλησης πληροφοριών –πολιτικής, στρατιωτικής και κοινωνικοοικονομικής φύσης, όπου ο μύθος συναντά τις τραγικές πραγματικότητες της ιστορικής αλήθειας και τα πρότυπα, που ο σημαντικός αυτός αγώνας γέννησε, την εθνική ταυτότητα και τα επιμέρους στοιχεία της.

Η επαναστατική περίοδος 1821- 1829 περιλαμβάνει τα πάντα: Πολύ βία –λόγω των βίαιων ενόπλων συγκρούσεων και των σφαγών, εμφύλιες διαμάχες, βωμολοχία (αρκεί κανείς να διαβάσει την αλληλογραφία του Γεωργίου Καραϊσκάκη με τους αρματολούς της Στερεάς Ελλάδας), πολιτική ίντριγκα, προδοσία, μίσος, χορό και μουσική, λάφυρα, τυχοδιωκτισμό, στιγμές ηρωϊκής θυσίας και αντίστασης, διαφθορά, δανειοδοτήσεις, υπεξαιρέσεις και, φυσικά, διεθνείς διπλωματικές διαστάσεις. Το τελευταίο συνδέεται με την παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την ανάδειξη των μεγάλων δυνάμεων και του ανταγωνισμού ισχύος στην περίοδο που ακολούθησε των πολέμων του Ναπολέοντα και φυσικά στην ανάδειξη της περιοχής των νοτίων Βαλκανίων σε ένα κρίσιμο υποσύστημα της περιόδου.

Η επανάσταση του 1821 περιλαμβάνει, ωστόσο, και μια σειρά γεγονότων μέσα από τα οποία φωτίζεται ο εσωτερικός κόσμος των Ελλήνων. Των Ελλήνων ως κατοίκων της περιοχής μακριά από τα αμιγή ταυτοτικά χαρακτηριστικά του «έθνουςκράτους» όπως αυτό διαμορφώθηκε ιστορικά με την ολοκλήρωση των διαδικασιών εθνογέννησης και κρατικογέννησης του ελλαδικού κράτους μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ολοκλήρωση, μετά το 1923, των ορίων του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Ο Έλληνας παραμένει, στο βάθος της εσωτερικότητητάς του, ένας καρτερικός τύπος που γνωρίζει να επιβιώνει, να διαπραγματεύεται, να μάχεται –όπου κι όταν χρειαστεί– και κυριότερα, να εμπορεύεται. Εξωστρεφής και βαθιά συντηρητικός συνάμα. Πλέον ανίκανος να οργανωθεί αλλά τόσο οργανωμένος που δύσκολα διασπάται, όταν συγκρούεται με κάποιον. Η περίοδος του 1821, ως η σημαντικότερη στο πλαίσιο της αφύπνισης των Ελλήνων εντός μιας ένοπλης επαναστατικής περιόδου, καταδεικνύει τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα και τις μεγαλύτερες αρετές των Ελλήνων. Και ταυτόχρονα υπενθυμίζει τα χειρότερά του ελαττώματα και τις μεγαλύτερες αδυναμίες του.

Η περίοδος του 1821 και τα συμβάντα της Ελληνικής Επανάστασης δεν πρέπει να ιδωθούν σε ένα μη δυναμικό πλαίσιο. Δεν υπάρχει μόνον ο μύθος αλλά δεν υφίσταται, εξ ολοκλήρου, και μόνον η ιστορική αλήθεια –όπως αναζητάται ιστοριογραφικά στις πρωτογενείς πηγές και στα αρχεία. Υπάρχει ένα δυναμικό πλαίσιο στο οποίο συνυπάρχουν οι νησιώτες με τους Πελοππονήσιους και οι Ρουμελιώτες με τους Φαναριώτες. Οι Μακεδόνες και οι χριστιανικοί πληθυσμοί των Βαλκανίων. Οι κλέφτες και οι αμαρτολοί. Ο κλήρος και το Βυζάντιο. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η βρετανική εξωτερική πολιτική. Αλίμονο αν 200 χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση ξαναγράψουμε την Ιστορία, κατά το δοκούν –μεταξύ σχετικισμού, ταυτοτικών πολέμων και πολιτικής ατζέντας. Στην Κύπρο το 1821 γιορτάστηκε, 200 χρόνια μετά, με τη συνηθισμένη σύγχυση –μεταξύ της καθ’ ημάς υπερβολής– αναφορικά με το πού στέκουμε. Στον δημόσιο διάλογο επικράτησε η σύγκρουση –μεταξύ των Ελληνοκυπρίων– σε σχέση με την ελληνική μας καταγωγή και τον κυπριωτισμό μας. Από την ανιστόρητη υπερβολή του «μα γιορτάζουμε εθνικές επετείους ξένων κρατών» λες και οι Ελληνοκύπριοι δεν είναι ελληνικής καταγωγής μέχρι την υπερβολική «ελληνικούρα» όσων ετεροπροσδιορίζονται ως «ελληνικότεροι» των Ελλαδιτών από το Αίγιο, τις Σπέτσες, τη Χίο ή την Καλαμάτα.

Ποιο είναι το σημαντικότερο μήνυμα, 200 χρόνια μετά το 1821, για τον κυπριακό ελληνισμό –σε μια δύσκολη μάλιστα συγκυρία λόγω των εξελίξεων στο Κυπριακό και στην Ανατολική Μεσόγειο; Μα φυσικά η ανάδειξη των αρετών στις οποίες αναφερθήκαμε ως άνω κατά τη διάρκεια της επαναστατικής περιόδου. Και η εμπέδωση της γνώσης γύρω από τον χειρότερό μας εαυτό. Ως Κύπριοι, ας κρατήσουμε τις πρώτες και ας προσπαθήσουμε να απαλλαγούμε από τον δεύτερο.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Του Γιάννη Ιωάννου

Γιάννης Ιωάννου: Τελευταία Ενημέρωση

Το ζήτημα της εναντίωσης στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση οφείλουμε να το δούμε πιο εκτενώς γιατί δυνητικά θα γεννήσει πολιτικές ...
Του Γιάννη Ιωάννου
Η αίσθηση που αποκομίζει κανείς από τον ανασχηματισμό είναι πως δεν θα είναι ο τελευταίος της τρέχουσας κυβέρνησης Χριστοδουλίδη ...
Του Γιάννη Ιωάννου
Το κοινό συμπέρασμα είναι αν μπορεί η Κύπρος όντως να παράξει ένα οικονομικό μοντέλο που θα είναι υγιές και με πλήρη διαφάνεια ...
Του Γιάννη Ιωάννου
X