ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Ολοταχώς στο 1960 αδέρφια

Του Γιάννη Ιωάννου

Του Γιάννη Ιωάννου

Ο Τζέιμς Μάντισον, εκ των θεμελιωτών του αμερικανικού Συντάγματος, γνώριζε πολύ καλά τον βασικό περιορισμό των ίδιων των διατάξεων του Συντάγματος της πρώτης σύγχρονης δημοκρατίας –στη δημιουργία της οποίας συντέλεσε: Ήξερε πως οι πολιτικοί με φιλοδοξία θα μπορούσαν εύκολα να παρακάμψουν τη νομική ακριβολογία προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα μικροσυμφέροντά τους και να σφετεριστούν, αντιδημοκρατικά, την εξουσία. Συνήθιζε μάλιστα να αποκαλεί αυτές τις νομικίστικες παρακάμψεις «φραγμούς των παπύρων». Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, ο Μάντισον, γνωρίζοντας καλά την ψυχολογία των πολιτικών, μιλούσε για ένα σύστημα που «η φιλοδοξία θα σκοτώνει τη φιλοδοξία» και επί τούτου υπήρξε θιασώτης του θεσμικού διαχωρισμού των δημόσιων αξιωμάτων έτσι ώστε οι συγκρούσεις μεταξύ αξιωματούχων – στο πλαίσιο αυτού του παιγνίου για πολιτική επικράτηση– να καθίστανται χρήσιμες και ωφέλιμες για τη Δημοκρατία. Ο Μάντισον, γνήσιο τέκνο της Αμερικανικής Επανάστασης, είχε συνειδητοποιήσει, πολύ νωρίς, πως κάποιοι θα επικαλεστούν το Σύνταγμα –χωρίς ουσιαστικά να το υπερασπίζονται ή να το τιμούν– προκειμένου να περάσουν το δικό τους. Απέναντι σε μια τέτοια υποκρισία, ο πατέρας του αμερικανικού Συντάγματος αντιλήφθηκε πως οι αντικρουόμενες φιλοδοξίες περιορίζουν την ασύδοτη δύναμη και, εν τέλει, περιορίζουν τον αυταρχισμό, την τυρρανία και την κακή διοίκηση.

Στην Κύπρο, το Σύνταγμα του 1960 είναι μια πονεμένη ιστορία. Τόσο ως προς τις αναγκαιότητες που προέκυψαν μετά το 1963 και την κατάρρευση ουσιαστικά του κράτους όπως αυτό ιδρύθηκε όσο κι αναφορικά με τη Δικαιοσύνη και τον τρόπο λειτουργίας της τα τελευταία χρόνια, τη διαφθορά και την κακιστοκρατία –και φυσικά τις συνέπειες της τουρκικής κατοχής μετά το 1974. Από τη Νομική Υπηρεσία και το Ανώτατο μέχρι την τραγική κωλυσιεργεία της απονομής δικαιοσύνης για μικρά-μικρά ζητήματα, το Σύνταγμα του ’60 δεν δημιουργεί μόνον ένα debate μεταξύ νομικών κύκλων περί αναθεώρησης και επαύξησής του, αλλά καταλήγει πάντα να δείχνει την τραγική ένδεια της Κυπριακής Δημοκρατίας: Ότι όσο καλά ρυθμισμένη, προσεκτικά σχεδιασμένη και εύρυθμη είναι μια συνταγματική ρύθμιση δεν μπορεί να περιορίσει τους πολιτικούς που στερούνται τις βασικές αρετές του πολίτη. Ποιες είναι αυτές; Ας αναρωτηθούμε για μια φορά στην Κύπρο.

Μέσα σε λίγο καιρό προέκυψαν ζητήματα από την έρευνα για τις αποκαλύψεις του al Jazeera–και τον τρόπο που το χειρίστηκαν οι νομικές αρχές της χώρας– μέχρι το «Πόθεν Έσχες», που κάθε φορά αφήνει την ίδια αίσθηση στους πολίτες, κι από την απόσυρση του βιβλίου με τη σκισμένη σελίδα μέχρι την συζήτηση την οποία ξεκίνησε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας για το Σύνταγμα του ’60 και την επιστροφή του σε αυτό. Πρόταση που ο υπουργός Εξωτερικών μας είπε πως είναι σχήμα λόγου –που τελικά δεν ήταν, που ο ΔΗΣΥ διά της ηγεσίας του χειρίστηκε παρελκυστικά και που ο ίδιος ο Αναστασιάδης επανήλθε, αδειάζοντας όχι μόνον τον υπουργό του, αλλά και όποιον, εύλογα, αναρωτήθηκε αν μια τέτοια πρόταση είναι ουσιαστική και εξυπηρετεί το κοινό καλό. Κάθε φορά που στην Κύπρο προκύπτει ένα ουσιαστικό ζήτημα πολιτικής που χρήζει χειρισμού κι αντιμετώπισης, το Σύνταγμα του ’60 εμφανίζεται στο προσκήνιο ως μια τραγική υπενθύμιση πως στην Κύπρο σχεδόν καμιά δημόσια πολιτική δεν φτιάχνεται (policy making) και εφαρμόζεται (policy implementation) στη βάση μιας υγιούς θεσμικής διάστασης –που να την ολοκληρώνει η πολιτική αρετή και το βάθος που απορρέει από αυτή. Τα θεσμικά όργανα διαρθρώνονται με τέτοιο τρόπο ώστε οι άνθρωποι να επιλέγουν το «σωστό» για τους λάθος λόγους. Αυτό μας το δίδαξε ο Μάντισον ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα – έχοντας αφήσει τα περί ηθικού χαρακτήρα κι αρετής των πολιτών (σ.σ. ο Μάντισον να θυμίσουμε είχε και μαύρους σκλάβους στη δούλεψή του) στη σύγχρονη εποχή.

Στην Κύπρο του 2021, το υπουργείο Παιδείας σκίζει σελίδες από βιβλία, ο καθένας ηθικολογεί για τον Κεμάλ Ατατούρκ και το πόσο δεν πρέπει να συμφωνούμε ότι υπήρξε ήρωας των Τούρκων, γιατί μας έσφαξε και ο υπουργός Παιδείας αποσύρει τελικά το βιβλίο με μια ανακοίνωση και δηλώσεις που αναλύουν αν το Λονδίνο το 1950 το γράφανε «Λόντρα» ή London. Το Ανώτατο ακυρώνει το ένταλμα έρευνας και πρόσβασης σε στοιχεία εμπλεκόμενων στο σκάνδαλο για τα «χρυσά διαβατήρια» και οι δελφίνοι του ΔΗΣΥ για το προεδρικό χρίσμα του 2023 δεν κάνουν την παραμικρή παρέμβαση για το αν κάποιος σκίζει μια σελίδα από ένα βιβλίο που κανείς δεν ξεφύλλισε πριν παραληφθεί. Και μέσα σε όλα αυτά ο πρόεδρος θέλει να επιστρέψουμε στο Σύνταγμα του ’60. Επειδή ο Τζέιμς Μάντισον μας βλέπει και γελάει –τώρα που είναι και της μόδας η εμβάθυνση των αμερικανοκυπριακών σχέσεων– ίσως να ήταν καλό να επιστρέψουμε στο 1960. Αλλά αυτή τη φορά να κάνουμε ό,τι έκαναν στην Αμερική: Να ξαναδούμε τη θεσμική διάσταση των πραγμάτων, να αμφισβητήσουμε λίγο τον συντηρητισμό κάθε φύσης, να απελευθερωθούμε πολιτικά και να ξαναδούμε την πολιτική, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την δικαιοσύνη. Εξάλλου το 1960 δεν ζήσαμε τίποτα από όλα αυτά γιατί ήμασταν πολύ πίσω και σκοτωνόμασταν για τον Τ/κ υπάλληλο της ΑΗΚ.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Του Γιάννη Ιωάννου

Γιάννης Ιωάννου: Τελευταία Ενημέρωση

Το ζήτημα της εναντίωσης στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση οφείλουμε να το δούμε πιο εκτενώς γιατί δυνητικά θα γεννήσει πολιτικές ...
Του Γιάννη Ιωάννου
Η αίσθηση που αποκομίζει κανείς από τον ανασχηματισμό είναι πως δεν θα είναι ο τελευταίος της τρέχουσας κυβέρνησης Χριστοδουλίδη ...
Του Γιάννη Ιωάννου
Το κοινό συμπέρασμα είναι αν μπορεί η Κύπρος όντως να παράξει ένα οικονομικό μοντέλο που θα είναι υγιές και με πλήρη διαφάνεια ...
Του Γιάννη Ιωάννου
X