Του Γιάννη Ιωάννου
Καθώς το Κυπριακό θα εισέρχεται σε μια χρονική συγκυρία αβεβαιότητας με τη διχοτόμηση ante portas και τις ελληνοκυπριακές πολιτικές ελίτ σε αμηχανία, ο δρόμος για τις προεδρικές εκλογές του 2023 θα ξεδιπλώνεται ως ο μοναδικός τρόπος επιβίωσης για το ισχύον σύστημα εξουσίας. Είτε μέσω της αναπαραγωγής των γνωστών αφηγημάτων επιτυχίας, είτε της επιλεκτικής αποστασιοποίησης, είτε μιας –άνευ ουσίας πολιτικά αλλά χρήσιμης επικοινωνιακά– καμπάνιας περί αναβάθμισης της Κυπριακής Δημοκρατίας, ηρωικών βέτο και σκληρών κυρώσεων για την Τουρκία. Η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση από τον προσεχή Σεπτέμβριο και για όσους μήνες χρειαστεί μέχρι την άνοιξη του 2023 θα επιδίδονται σε ένα σκληρό προεκλογικό αγώνα με φόντο την κατάληξη στους προεδρικούς υποψήφιους, τις συμφωνίες για τον δεύτερο γύρο και τη νομή της πίτας, την επόμενη ημέρα.
Το Κυπριακό θα λάβει σε αυτή τη συζήτηση τη θέση που του αρμόζει: Με μία σχεδόν παγιωμένη διχοτόμηση ως προς τα δεδομένα του εδάφους και τις επιδιώξεις των πολιτικών ελίτ. Με μια εργαλειοποίησή του ως προς το timing των προεδρικών εκλογών ανάλογη του ύφους του «αμέσως μετά τις εκλογές να συνομιλήσουμε» και με μια τοξικότητα ως προς τα επιμέρους στοιχεία του –αρχής γενόμενης με τους πρόσφυγες με καταγωγή από την Αμμόχωστο και το πώς θα κινηθούν σε σχέση με τις περιουσίες τους. Σε αυτές τις τρεις του μορφές το Κυπριακό θα εισέλθει, ανεπιστρεπτί, την επόμενη της ανάδειξης του νέου προέδρου της Κ.Δ. στην νέα του περίοδο. Η τελευταία θα έχει κλείσει οριστικά και τον κύκλο του Κυπριακού όπως τον γνωρίσαμε την περίοδο 1977-2017, μια ιστορική περιοδολόγηση από τις συμφωνίες που διαμόρφωσαν ως μορφή λύσης την Ομοσπονδία, μέχρι το ναυάγιο των συνομιλιών στο Κραν Μοντάνα.
Για το πολιτικό DNA της πλειοψηφίας των πολιτών ελίτ η επόμενη του 2023 –με το στάτους κβο να προχωράει σε βάρος μας με περαιτέρω τετελεσμένα από το Βαρώσι μέχρι το διεθνές στάτους των Κατεχομένων– δείχνει πιο προβλέψιμη από ποτέ: Ή θα επιχειρήσουν μια νέα διαπραγμάτευση τύπου «4/10 σημείων» αλά Βιέννης (1977) και Λευκωσίας (1979) για να συζητούν το Κυπριακό, σε μια άλλη βάση, για ακόμη 40 χρόνια, ή, υπό το βάρος διαφόρων αφόρητων πιέσεων, θα συναινέσουν με την υπογραφή τους σε ένα βελούδινο διαζύγιο –δυστυχώς με τα ελάχιστα δυνατά διαπραγματευτικά οφέλη, είτε θα βιώσουν –ελέω Τουρκίας– μια ακόμη χειρότερη εκδοχή του Κυπριακού: Ένα Κυπριακό 2.0 όπου η νεκρή ζώνη θα έχει καταστεί σκληρό σύνορο με μια χώρα των 80 και πλέον εκατομμυρίων και μια μερίδα Τουρκοκυπρίων, με το ισχύον καθεστώς εγγυήσεων, θα ζει στα εδάφη της Κ.Δ. –ενίοτε ευάλωτη σε εν δυνάμει πράξεις πολιτικής βίας από τους «αντιεμβολιαστές» της περιόδου. Και την ίδια στιγμή θα αναζητούν μεθόδους για πολιτικό και οικονομικό κόστος στην Τουρκία.
Κοιτώντας κανείς τη δεξαμενή υποψηφίων από τον χώρο της Δεξιάς –στη βάση της ονοματολογίας που παίζει μέχρι στιγμής– καθίσταται απόλυτα προβλέψιμη η τοποθέτηση εκάστου ως προς τα όριά του σε σχέση με το Κυπριακό με τα ισχύοντα δεδομένα μετά το 2023. Τόσο προβλέψιμη που προκαλεί θυμηδία. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για μέρος της αντιπολίτευσης –για να είμαστε, απολύτως, δίκαιοι. Το Κυπριακό, χωρίς σοβαρές προοπτικές επιστροφής στις προ του 2017 συνθήκες λύσης, θα συνεχίσει να απασχολεί ένα σύστημα αναπαραγωγής της εξουσίας που δεν ενδιαφέρεται, ουσιαστικά, για την παραγωγή απτών αποτελεσμάτων στο εθνικό θέμα αλλά για τη διενέργεια δημόσιων σχέσεων και για την προεδρική καρέκλα, κατ’ επέκταση. Η τραγωδία εδράζεται βέβαια στο ότι ο μέσος Κύπριος πολίτης δεν βρίσκεται στην κριτική κατάσταση ανίχνευσης αυτού του φαινομένου, αλλά μάλλον αρέσκεται στο να καταναλώνει, ώς το 2023, τον προεκλογικό σανό που θα του σερβίρεται. Μετά το 2023 και με την εμπέδωση των καταστροφικών συνεπειών λόγω της τροπής που παίρνει το Κυπριακό ίσως κληθεί να το συνειδητοποιήσει, αλλά με έναν βιωματικό τρόπο άσχημο. Η ζωή εξάλλου συνεχίζεται.
Το κρίσιμο ερώτημα στην τροπή που παίρνουν τα πράγματα στην Κύπρο είναι αν υπάρχει εναλλακτική. Η απάντηση στο ερώτημα δεν εδράζεται στη διαμορφωτική ως προς τα χείριστα δεδομένα του Κυπριακού περίοδο 2023-2028 –με γνώμονα το 2023 και τις προεδρικές εκλογές. Αλλά ποιος θα έχει το σθένος, πολιτικά, το 2028 να επανιδρύσει το κράτος. Να βελτιώσει τους θεσμούς του, να πατάξει τη διαφθορά και την κακιστοκρατία και αφού καταφέρει κάτι σε όλα αυτά να κοιτάξει και προς την πατρίδα, και αν αυτή σώζεται. Αυτός που θα συνειδητοποιήσει τα ως άνω πρέπει να έχει στο πίσω μέρος του μυαλού του δύο δεδομένα: Πως καμιά φορά για να αρχίσεις το ταξίδι απέναντι σε κάτι, πραγματικά, νέο πρέπει να χτυπήσεις τον πάτο του βαρελιού. Και πως η εξουσία αλλάζει τον άνθρωπο.
