Από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρατηρείται στη χώρα μας μια αναντιστοιχία μεταξύ της διακυβέρνησης, πολιτικής πράξης και κουλτούρας από τη μια μεριά, και της κοινωνίας, της κοινωνικής εξέλιξης και του εν γένει κοινωνικού γίγνεσθαι από την άλλη. Επιπλέον, διαπιστώνονται κενά στους χειρισμούς του κυπριακού προβλήματος, που δυστυχώς οδηγούν από το κακό στο χειρότερο. Είναι επιτακτικής και ζωτικής σημασίας, ο/η νέος/α πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας να διαθέτει πείρα και βαθιά γνώση του κυπριακού προβλήματος, που να οδηγεί έμπρακτα και αποτελεσματικά στην προάσπιση και εξυπηρέτηση των καλώς νοούμενων συμφερόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας και του συνόλου του λαού της, εμπειρία στη διακυβέρνηση μακριά από υποθέσεις διαφθοράς και αναξιοκρατίας, οξυδέρκεια, τιμιότητα, ευθυκρισία, αποφασιστικότητα, ηγετικές και οργανωτικές ικανότητες, επιμονή στην αξιοκρατία και εκσυγχρονισμό του κράτους, και πάνω απ’ όλα ανθρωπιά.
Ως εκ τούτου, δεν νοείται εκλογή νέου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας στις προσεχείς προεδρικές εκλογές, που να μην έχει βαθιά γνώση και εμπειρία στο Κυπριακό, και να μην διασφαλίζει αντικειμενικά και να μην επιφέρει στην πράξη τον επανακαθορισμό των στόχων, των προσανατολισμών, της οργάνωσης, των πρακτικών και των στρατηγικών σχεδιασμών, που στην ουσία συνιστούν εκσυγχρονισμό του κράτους. Νοοτροπίες και πρακτικές που έχουν φτιάξει κατεστημένα που λειτουργούν ως τροχοπέδη στην περαιτέρω κοινωνική ανάπτυξη πρέπει να αντικατασταθούν με νέες ιδέες, πολιτικές, στρατηγικές και πρακτικές. Εδώ, ακριβώς, η ακαδημαϊκή κοινότητα της Κύπρου μπορεί και πρέπει να συμβάλει και να διαδραματίσει σημαντικό και ουσιαστικό ρόλο.
Η ακαδημαϊκή κοινότητα της Κύπρου τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει μια κρίσιμη μάζα, και μόνο πολύ πρόσφατα άρχισε να παρεμβαίνει στο κοινωνικό γίγνεσθαι, και κυρίως να γίνεται αποδεκτή ως πηγή πληροφόρησης και καθοδήγησης για χάραξη και διαμόρφωση πολιτικής και στρατηγικής. Εν τούτοις, και σ’ αυτή την περίπτωση, οι ακαδημαϊκοί που τους ανατίθενται σημαντικοί ρόλοι ή τοποθετούνται σε κρίσιμες θέσεις, τις περισσότερες φορές δεν επιλέγονται μετά από αξιολόγηση των πραγματικών τους προσόντων και ικανοτήτων, αλλά με κομματικά και πολιτικά υστερόβουλα κριτήρια ή λόγω κοινωνικών ή οικονομικών διασυνδέσεων. Έτσι και εδώ εφαρμόζεται ο αναχρονιστικός και επιβλαβής κανόνας που ισχύει γενικά στην πλήρωση σημαντικών θέσεων στην πολιτική και κοινωνική σφαίρα του κράτους μας, να επιλέγονται ή και να εκλέγονται όχι τα πλέον ικανά άτομα, αλλά μετριότητες. Που δυστυχώς, σ’ αυτές τις μετριότητες εναποθέτει τις τύχες και προσδοκίες του ένας ολόκληρος λαός!
Είναι επιτακτική η ανάγκη καλλιέργειας της ηθικής σε όλα τα επίπεδα άσκησης εξουσίας. Αυτό είναι το δυσκολότερο να επιτευχθεί, γιατί δεν μπορεί να επέλθει μόνο με εισαγωγή νομοθεσιών ή κανονιστικών πλαισίων. Αποτελεί προϊόν παιδείας και κουλτούρας. Εδώ, η ανώτατη εκπαίδευση μπορεί να λειτουργήσει αποφασιστικά ως κομμάτι του καθόλου εκπαιδευτικού συστήματος που να συμβάλλει ουσιαστικά στην καλλιέργεια και διαμόρφωση σωστών και υπεύθυνων πολιτών με αυξημένο το αίσθημα της ευσυνειδησίας, του επαγγελματισμού, και της κοινωνικής και πολιτικής ευθύνης.
Ένα άλλο ζήτημα εκσυγχρονισμού, που αποτελεί πλέον απαίτηση των ευρύτερων στρωμάτων του λαού, είναι η εμπέδωση της πλήρους εφαρμογής της αξιοκρατίας σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας ζωής. Έχει πλέον γίνει από όλους κατανοητό ότι το πελατειακό σύστημα που αναδεικνύει πρόσωπα σε θέσεις κλειδιά με κριτήριο την κομματική ταυτότητα ή τις προσωπικές/οικογενειακές σχέσεις αποτελεί μια εντελώς αντικοινωνική πρακτική και λειτουργεί μακροπρόθεσμα σε βάρος του κοινωνικού συνόλου και της χώρας γενικότερα. Συνεπακόλουθο, είναι και η ανάγκη συνεχούς ανανέωσης προσώπων σε θέσεις κλειδιά. Η ανανέωση προσώπων σε θέσεις κλειδιά αποτελεί σωστή αξιοποίηση της πλέον πολύτιμης μορφής κεφαλαίου κάθε κοινωνίας, του ανθρώπινου κεφαλαίου.
Συμπερασματικά, είναι επιτακτική η εκλογή νέου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, που να έχει βαθιά γνώση και εμπειρία στο Κυπριακό, που να οδηγεί έμπρακτα και αποτελεσματικά στην προάσπιση και εξυπηρέτηση των καλώς νοούμενων συμφερόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας και του συνόλου του λαού της, εμπειρία στη διακυβέρνηση μακριά από υποθέσεις διαφθοράς και αναξιοκρατίας, και να διασφαλίζει και να υλοποιεί στην πράξη τον απαιτούμενο εκσυγχρονισμό του κράτους. Διαφορετικά, όλοι αντιλαμβάνονται την τραγική κατάσταση που θα περιέλθουν η παρούσα και οι μέλλουσες γενεές στον τόπο μας με μια ακόμη επανάληψη του κακού παρελθόντος,.
*Ο καθηγητής Ανδρέας Γρ. Ορφανίδης είναι αντιπρόεδρος του συμβουλίου του Philips University, πρώην πρύτανης πανεπιστημίου. a.orphanides@philipsuni.ac.cy
