Με τα όσα επιχειρήματα ακούγονται για την προστασία της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ), τη διαφύλαξη του θεσμού και της φιλοσοφίας της, δεν έχουμε να διαφωνήσουμε σε κάτι. Σε περιόδους σημαντικής αύξησης των τιμών, το εισόδημά μας μέρα με τη μέρα αξίζει λιγότερο και συνεπώς αντιστοιχεί ολοένα και σε λιγότερα αγαθά. Ακόμα κι αν οι αυξήσεις των τιμών είναι αμελητέες σε ετήσια βάση, όταν ο εργαζόμενος παραμένει μισθολογικά στα ίδια επίπεδα, θα αναγκαστεί να μειώσει το βιοτικό του επίπεδο με την πάροδο των ετών. Για αυτό τον λόγο, μέσα από τις διεκδικήσεις του εργατικού κινήματος, έχει θεσπιστεί ο μηχανισμός της ΑΤΑ που αναπροσαρμόζει τον μισθό στη βάση του γενικού επιπέδου των τιμών.
Ως εδώ όλα καλά, αλλά ας πάμε να δούμε ποια είναι η πραγματική κατάσταση σήμερα με την ΑΤΑ. Σήμερα ΑΤΑ παίρνουν οι εργαζόμενοι στον δημόσιο τομέα, στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, και ορισμένοι εργαζόμενοι στον ξενοδοχειακό τομέα, στις Κατασκευές και στη Γαλακτοκομία. Τι κοινό έχουν αυτοί οι κλάδοι; Έχουν συλλογικές συμβάσεις. Έτσι η διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων είναι ενισχυμένη και επιτυγχάνουν ευνοϊκότερους όρους. Λέμε ορισμένοι όμως, γιατί πολλοί εργαζόμενοι στους τρεις ιδιωτικούς αυτούς κλάδους έχουν ατομικά συμβόλαια και άρα κανένα μηχανισμό μισθολογικής αναπροσαρμογής. Με βάση τα δεδομένα αυτά, συλλογικές συμβάσεις στην Κύπρο έχει λιγότερο από το 35% των εργαζομένων και ακόμα λιγότεροι απολαμβάνουν ΑΤΑ. Κάπως έτσι έχει καταντήσει η ΑΤΑ ένα προνόμιο για λίγους, κυρίως του δημόσιου τομέα.
Κι έτσι μπαίνει το ερώτημα: Αφού οι συντεχνίες δεν έχουν τη διαπραγματευτική δύναμη να το επιτύχουν (εκπροσωπούν λιγότερο από το 35% των εργαζομένων) πώς θεωρούν ότι θα φτάσουμε στην ΑΤΑ για κάθε εργαζόμενο, σε κάθε κλάδο; Από την άλλη, οι εργοδότες φοβούνται ότι η επέκταση της ΑΤΑ θα είναι τεράστιο κόστος που ενδεχομένως κάποιες επιχειρήσεις να μην μπορούν να το σηκώσουν. Αλλά πώς πιστεύουν ότι θα κρατήσουν έναν εργαζόμενο ιδίως σε εποχές όπως η σημερινή με συνθήκες πλήρους απασχόλησης, εάν δεν είναι σε θέση να παρέχουν ένα ελάχιστο ποσοστό αύξησης που θα βελτιώνει το επίπεδο διαβίωσής του; Γιατί κάποιος να εργάζεται στην ίδια επιχείρηση όταν χρόνο με τον χρόνο βλέπει τα εισοδήματά του να αξίζουν ολοένα και λιγότερο;
Στο Volt, επαναλαμβάνουμε συχνά ότι είμαστε πραγματιστικό κόμμα. Η θέση μας για την ΑΤΑ, είναι αυταπόδεικτη του τι σημαίνει να δίνεις λύσεις στη βάση των πραγματικοτήτων. Άλλωστε τι σημασία έχει η όποια ιδεολογική προσέγγιση εάν αδυνατεί να επιλύσει ένα πρακτικό πρόβλημα. Η προστασία της αγοραστικής δύναμης, λοιπόν, είναι αναγκαία για τη διατήρηση αν μη τι άλλο του βιοτικού μας επιπέδου. Είναι για αυτόν τον λόγο που η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει ιδιαίτερη σημασία στην προώθηση των συλλογικών συμβάσεων. Ενώ ο μέσος όρος κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις στην Ευρώπη είναι ήδη στο 60% και συνεπώς διπλάσιος από ό,τι στην Κύπρο, με την Οδηγία 2022/2041 «Για επαρκείς κατώτατους μισθούς», η Ε.Ε. καλεί τα κράτη μέλη με κάλυψη κάτω του 80%, να προωθήσουν με πρακτικά μέτρα τις συλλογικές συμβάσεις σε όλους τους κλάδους. Μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις οι εργαζόμενοι επιτυγχάνουν επαρκέστερες απολαβές και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Εξού και το επιχείρημα της εργοδοτικής πλευράς ότι η ΑΤΑ έχει καταργηθεί στην Ε.Ε., είναι μόνο η μισή αλήθεια.
Η πρόταση που καταθέτει το Volt είναι ισορροπημένη. Μέχρι να επεκταθούν οι συλλογικές συμβάσεις, να επεκταθεί η ΑΤΑ σε κάθε κλάδο όπως διεκδικούν οι συντεχνίες. Την ίδια ώρα όμως, λαμβάνοντας υπόψη και τις ανησυχίες της εργοδοτικής πλευράς για την εκτόξευση του μισθολογικού κόστους αλλά και την ανάγκη αναθεώρησης εν μέσω ειδικών συνθηκών της οικονομίας, η ΑΤΑ μπορεί να δοθεί κλιμακωτά με μετρήσιμα κριτήρια. Ένα καλό όριο είναι ο διάμεσος μισθός. Ο διάμεσος σήμερα είναι στα περίπου 1.750 μεικτά κάτω από τα οποία αμείβεται ένας στους δύο εργαζόμενους. Σε περιόδους υψηλής αύξησης των τιμών είναι αυτή η ομάδα ανθρώπων που θα πληγεί δυσανάλογα, που θα αναγκαστεί με στερήσεις να υποβαθμίσει την ποιότητα ζωής της. Οι άνω του διάμεσου μπορούν να παίρνουν κλιμακωτά χαμηλότερο ποσοστό ΑΤΑ ή και μηδενικό. Εξάλλου, μέσα από την πρότασή μας για τη φορολογική μεταρρύθμιση, στηρίζουμε εμπράκτως τη μεσαία τάξη και τους εργαζόμενους που λαμβάνουν άνω του διάμεσου μισθού, αφού προτείνουμε τη διεύρυνση όλων των φορολογικών κλιμάκων.
Με συνέπεια και πραγματισμό στηρίζουμε την ΑΤΑ και κάθε μέτρο που υπηρετεί την κοινωνική δικαιοσύνη. Θα συνεχίσουμε να συνεισφέρουμε εμπράκτως στον δημόσιο διάλογο, με απώτερο στόχο μια Κύπρο σύγχρονη, ευημερούσα και κοινωνικά δίκαιη.
Ο Πάνος Παρράς είναι συμπρόεδρος του Volt.
