Για δεκαετίες, οι χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ –ιδιαίτερα οι Βαλτικές– πίστευαν ακράδαντα ότι η ασφάλειά τους εξασφαλίζεται αποκλειστικά μέσω της αμερικανικής παρουσίας. Κάθε ιδέα για ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία θεωρούνταν επικίνδυνη· κάθε συζήτηση για ενιαίο ευρωπαϊκό αμυντικό μηχανισμό αντιμετωπιζόταν με σκεπτικισμό. Το μήνυμα ήταν σαφές: «Η ασφάλειά μας περνάει μέσα από τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Σήμερα, όμως, αυτή η προσκόλληση αποδεικνύεται επικίνδυνη. Η διοίκηση Τραμπ ανακοίνωσε περικοπές σε κρίσιμα προγράμματα στρατιωτικής βοήθειας προς τις Βαλτικές χώρες. Για κράτη που βιώνουν καθημερινά την πίεση της Ρωσίας στα σύνορά τους, η είδηση δεν είναι απλώς δυσάρεστη, είναι υπαρξιακή. Η μονομερής εμπιστοσύνη σε μια δύναμη, όσο ισχυρή κι αν είναι, αφήνει κενά και εκθέτει σε απρόβλεπτους κινδύνους.
Η Κύπρος, που κατά καιρούς πανηγυρίζει «στρατηγικές συμμαχίες» και φωτογραφίζεται δίπλα σε ισχυρούς εταίρους, οφείλει να αντιληφθεί την ίδια αλήθεια. Η διεθνής πολιτική δεν υπόσχεται σταθερότητα, οι σύμμαχοι δεν είναι παντοτινή εγγύηση, και οι συμφωνίες μπορούν να αλλάξουν εν μια νυκτί.
Η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης δεν είναι πολυτέλεια, είναι όρος επιβίωσης. Σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει δική της στρατιωτική και τεχνολογική ικανότητα, μηχανισμούς άμεσης οικονομικής στήριξης, και δυνατότητα να προστατεύει τα μέλη της χωρίς εξάρτηση από τρίτους. Αυτή η αυτονομία δίνει στην Ευρώπη ισχυρό διαπραγματευτικό βάρος και ευελιξία σε κρίσιμες αποφάσεις.
Η ευρωπαϊκή αυτονομία επίσης προάγει την ισότητα μεταξύ των κρατών-μελών. Σήμερα, οι μικρότερες χώρες, όπως η Κύπρος, βασίζονται στη στήριξη των μεγάλων δυνάμεων, ενώ οι αποφάσεις τους περιορίζονται από εξωτερικές πιέσεις. Ένας ενιαίος, αυτόνομος αμυντικός μηχανισμός δίνει σε κάθε κράτος τη δυνατότητα να συμμετέχει ισότιμα, να προστατεύει τον λαό του και να συμβάλλει ενεργά στη συλλογική ασφάλεια.
Τα γεγονότα των Βαλτικών είναι μάθημα: η μονομερής προσκόλληση σε τρίτους κρύβει κινδύνους που δεν μπορούν να υπολογιστούν. Κάθε καθυστέρηση στην αυτονομία της Ευρώπης μεταφράζεται σε ευάλωτους πολίτες και σε στρατηγικό κενό. Η Ε.Ε. οφείλει να αποκτήσει τις δικές της δυνατότητες, ώστε να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και να γίνει ισχυρός και αξιόπιστος παίκτης στο διεθνές σκηνικό.
Η Ευρώπη πρέπει να δράσει τώρα, πριν η επόμενη κρίση αποκαλύψει την τραγική πραγματικότητα των εξαρτήσεων. Όσοι επιχειρηματολογούν ενάντια στην πολιτική αυτονόμηση της Ένωσης, στην πραγματικότητα την κρατούν για πάντα δεμένη στο ΝΑΤΟ και εξαρτημένη από τους μηχανισμούς και τις αποφάσεις του. Η αυτονομία δεν είναι όνειρο· είναι ανάγκη. Και το πικρό ποτήρι των Βαλτικών υπενθυμίζει σε όλους μας ότι η ασφάλεια δεν μπορεί να αφήνεται σε άλλους.
Η κα Αλεξάνδρα Ατταλίδου είναι βουλεύτρια του Volt.
