Όταν το Υπουργείο Παιδείας βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιρότητας συνήθως αυτό γίνεται για όλους τους λάθος λόγους. Οι οδηγίες για σκίσιμο σελίδων από βιβλίο, η δίωξη ενός εκπαιδευτικού για το περιεχόμενο πινάκων τους οποίους ζωγράφισε στον ελεύθερό του χρόνο και η μερική λογοκρισία ενός συνθέτη που θεωρείται εκ των σημαντικότερων Ελλήνων συνθετών και από τους πιο λογοκριμένους στην ελληνική ιστορία, είναι μερικές από τις τελευταίες «επιτυχίες» των ταγών του υπουργείου Παιδείας.
Τέτοιου είδους ενέργειες δεν αποτελούν την εξαίρεση αλλά τον κανόνα για το εν λόγω υπουργείο. Όμως τείνουμε να ξεχάσουμε σε ποια ακριβώς χώρα ζούμε. Η κυπριακή κοινωνία δεν φημίζεται για την προοδευτικότητά της. Μπορεί τα τελευταία χρόνια να παρατηρείται μια αλλαγή και μια τάση προς πιο φιλελεύθερες ιδέες, όμως δεν πρέπει να ξεχνούμε ποια είναι η πραγματικότητα. Η κυπριακή κοινωνία παραμένει βαθιά συντηρητική και κλειστή κοινωνία και καθόλου ανεχτική στις αλλαγές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η παιδεία του τόπου αποτελεί τον καθρέφτη αυτή της κοινωνίας και μέρος του προβλήματος. Αρά δεν πρέπει να εκπλήσσεται κανείς από τον τρόπο σκέψης αυτών που λαμβάνουν τις αποφάσεις για την παιδεία του τόπου. Όσο και να ευαγγελίζονται οι αρμόδιοι πως θέλουν να δημιουργήσουν ένα σύγχρονο και προοδευτικό σχολείο, οι πράξεις τους δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Επιπλέον, βρίσκουν στήριξη από ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας.
Το 2021 το λιγότερο που θα ανέμενε κανείς από ένα υπουργείο Παιδείας μιας χώρας που θέλει να ονομάζεται σύγχρονη, είναι η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, η ανοχή στην αντίθετη άποψη και η προστασία της ελεύθερης έκφρασης. Αντίθετα, αυτό που βλέπουμε είναι ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δίνει βάση στην κατήχηση και τη βαθμοθηρία. Η αυθεντία της έδρας δεν επιδέχεται αμφισβήτησης και τα παιδιά μαθαίνουν από νωρίς να κυνηγάνε βαθμούς και να θεωρούν πως αυτός που διδάσκει κατέχει την απόλυτη αλήθεια.
Σε μια εποχή που βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από πληροφορίες και η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης είναι πιο αναγκαία από ποτέ, εμείς ακόμα έχουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο αναπαράγει παπαγάλους πληροφοριών. Ανθρώπους που μπορούν να χειραγωγηθούν πολύ εύκολα από διάφορους τσαρλατάνους που κυκλοφορούν κυρίως στο διαδίκτυο. Ακόμη βλέπουμε ανθρώπους να πιστεύουν με τη μεγαλύτερη ευκολία οτιδήποτε διαβάζουν στο διαδίκτυο και να θεωρούν πως η αναζήτηση πληροφοριών σε μια διαδικτυακή πλατφόρμα αποτελεί επιστημονική έρευνα.
Η πρόκληση για την παιδεία και το εκπαιδευτικό σύστημα στη σύγχρονη εποχή είναι πώς θα βοηθήσει να αλλάξουν αυτές οι συμπεριφορές. Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: είναι διατεθειμένοι όσοι παίρνουν αποφάσεις για την παιδεία του τόπου να ανταποκριθούν στην πρόκληση ή θα επιμένουν να λειτουργούν με τον ίδιο αποτυχημένο τρόπο;
Οι τελευταίες πράξεις τους δείχνουν πως δεν έχουν καμιά προθυμία για αλλαγή. Αντίθετα η δημιουργία ανθρώπων εύκολα χειραγωγήσιμων είναι προς το συμφέρον τους. Η παιδεία αποτελούσε πάντοτε τον μακρύ βραχίονα κάθε εξουσίας και όσο το υπάρχον σύστημα εξυπηρετεί τα συμφέροντα αυτής της εξουσίας δεν τίθεται κανένα θέμα για αντικατάσταση ή μετατροπή του. Αυτή η στενόμυαλη άποψη έχει συνέπειες και τις συνέπειες θα τις βρούμε μπροστά μας, αν δεν τις έχουμε ήδη βρει.
Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη για αλλαγή στο εκπαιδευτικό μας σύστημα και αν κάτι έχει δείξει πόσο απαραίτητη είναι αυτή, είναι η πανδημία. Είναι όμως έτοιμοι όσοι λαμβάνουν αποφάσεις να επωμιστούν το πολιτικό κόστος μιας τέτοιας διαδικασίας; Πολύ φοβάμαι πως όχι. Αν κρίνουμε δε από το ό,τι είδαμε τις τελευταίες μέρες μάλλον πάμε περισσότερο προς τα πίσω παρά προς τα εμπρός.
Ο κ. Χρίστος Κυπριανού κατέχει Ba Κοινωνιολογίας και Μa New Media And Society.
