Οι σκέψεις των τελευταίων εφιαλτικών μηνών είναι πολλές. Κατ’ αρχάς ανησυχούμε για την υγεία μας, το πρώτιστο αγαθό. Γι’ αυτό η υγεία ήταν και η προτεραιότητα που πολύ σωστά έθεσε το κράτος τους πρώτους αυτούς μήνες της πανδημίας. Και εμείς οι πολίτες με πειθαρχία ακολουθήσαμε τις οδηγίες των ειδικών, και τα καταφέραμε. Κλεισμένοι στα σπίτια μας, σκεφτόμαστε επίσης τις οικονομικές επιπτώσεις που θα έχει η πανδημία στον τόπο μας. Ακόμα είναι ζωντανή στη μνήμη μας η προηγούμενη κρίση και οι επιπτώσεις που είχε στην οικονομία και στη ζωή της πλειοψηφίας των ανθρώπων και στις ανισότητες που δημιούργησε.
Σήμερα, εντούτοις, πρέπει να μας απασχολούν και οι επιπτώσεις που θα έχει στα παιδιά μας το κλείσιμο για τρεις μήνες των σχολείων. Διερωτώμαι τι ποσοστό παιδιών είχαν τη δυνατότητα να συνεχίσουν τα μαθήματά τους ή τουλάχιστο να ασχοληθούν με τη βοήθεια των γονιών τους με κάτι εποικοδομητικό και επιμορφωτικό από το σπίτι; Πόσοι γονείς είχαν τη δυνατότητα ή τη διάθεση να τηρήσουν με τα παιδιά τους ένα πρόγραμμα και μια καθημερινή ρουτίνα που θα περιλάμβανε το διάβασμα, τις επαναλήψεις ή έστω την ασχολία με πνευματικά παιγνίδια; Έχουν όντως δωρίσει τάμπλετ για τα παιδιά πολλοί οργανισμοί, και τους ευχαριστούμε. Πόσα παιδιά, όμως, είχαν τη δυνατότητα να τις χρησιμοποιήσουν; Πόσες οικογένειες διέθεταν Wi Fi; Πόσα παιδιά της ίδιας οικογένειας ήταν αναγκασμένα να μοιράζονται την ίδια συσκευή; Πόσοι δάσκαλοι είχαν την εμπειρία να διδάξουν εξ αποστάσεως; Πολύ φοβάμαι ότι η μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών μας έμειναν μακριά από το σύστημα.
Συνήθισαν σε μια διαφορετική ζωή μακριά από το σχολείο. Τα αποτελέσματα στο μυαλό των παιδιών μπορεί να είναι καταστροφικά. Έχει αποδειχτεί ότι το κλείσιμο των σχολείων, έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα, επηρεάζει αρνητικά τις ευκαιρίες του παιδιού στο μέλλον. Για παράδειγμα, μια μελέτη που έγινε στην Αμερική σε σχέση με τις επιπτώσεις του κλεισίματος ορισμένων σχολείων, εξαιτίας κακοκαιρίας, έδειξε ότι τα παιδιά αυτών των σχολείων δεν τα πήγαν καθόλου καλά στις εξετάσεις. Φανταστείτε, λοιπόν, για σχολεία που μένουν κλειστά για τρεις μήνες… Άλλο επακόλουθο του κλεισίματος των σχολείων είναι και οι ανισότητες που θα δημιουργηθούν. Από τη μία έχουμε τα παιδιά που φοιτούν σε ιδιωτικά σχολεία που ξεκίνησαν από την πρώτη κιόλας βδομάδα τα μαθήματα διαδικτυακά, τηρώντας και μια ρουτίνα ή παιδιά που είχαν γονείς μορφωμένους και σε θέση να τα βοηθήσουν με τα μαθήματα στο σπίτι. Από την άλλη, ένας πολύ μεγάλος αριθμός παιδιών δεν είχαν αυτή τη δυνατότητα και έμειναν εντελώς εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος. Φυσικά, αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Κύπρο.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με έρευνα που έγινε στο Η.Β., πέραν των μισών μαθητών ιδιωτικών σχολείων κάνουν μάθημα εξ αποστάσεως ενώ μόνο ένα στα πέντε παιδιά των δημόσιων σχολείων έχουν αυτή την ευκαιρία. Αντίθετα, στη Φινλανδία και στη Ν. Κορέα, που θεωρούμε πρότυπα στο θέμα της εκπαίδευσης, τότε μόνο ξεκίνησαν τη διαδικτυακή εκπαίδευση, όταν βεβαιώθηκαν ότι όλα τα παιδιά ήταν σε θέση να συμμετάσχουν και όταν βεβαιώθηκαν ότι οι δάσκαλοι μπορούσαν να ανταποκριθούν. Η απομάκρυνση των παιδιών από το σύστημα, που αναφέρθηκα πιο πάνω, φοβάμαι θα οδηγήσει και σε αύξηση του ποσοστού της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου κάτι που καταπολεμήσαμε με σθένος στην Ε.Ε. την τελευταία δεκαετία, στην Κύπρο μάλιστα καταφέραμε να τη μειώσουμε. Θα μου πείτε μα τι γίνεται με τους κινδύνους που ελλοχεύουν για την υγεία με το άνοιγμα των σχολείων; Δεν είμαι ειδικός αλλά διαβάζω και ακούω ότι είναι σπάνιο να μολυνθούν τα παιδιά από τον κορωνοϊό και σπάνιο να τον μεταδώσουν.
Η Οργάνωση ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control) που συμβουλεύει την Ε.Ε. για θέματα δημόσιας υγείας, είπε πριν από μερικές μέρες: «Θεωρούμε απίθανο τα παιδιά να μεταδώσουν στους ενήλικες τον ιό». Εντούτοις, το κράτος θα πρέπει να λάβει όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα και για την προστασία των παιδιών, αλλά και των δασκάλων. Πιστεύω ότι η επιστημονική ομάδα, που μέχρι σήμερα βοήθησε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία την κρίση, θα συμβουλεύσει και στην περίπτωση των σχολείων και θα πρέπει να τους εμπιστευθούμε. Πιστεύω ότι το άνοιγμα των σχολείων, με την ταυτόχρονη λήψη όλων των προστατευτικών μέτρων, επιβάλλεται. Τα δύσκολα, φυσικά, έπονται. Το επίπεδο της εκπαίδευσής μας δεν ήταν και το καλύτερο.
Πολύ φοβάμαι ότι αυτή η κρίση θα αφήσει το αρνητικό της αποτύπωμα. Θα μπορούσε, όμως, και θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί η κρίση και οι εμπειρίες από αυτή, ως εφαλτήριο για δράση. Θα πρέπει το κράτος, το Υπουργείο Παιδείας, οι δάσκαλοι και οι γονείς να συνεργαστούν εποικοδομητικά για να επιφέρουν τις απαιτούμενες αλλαγές. Από την εποχή που ήμουν Επίτροπος είχα προτρέψει, μαζί με την Επίτροπο Kroes,τα κράτη- μέλη να δώσουν έμφαση στην τεχνολογία και στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Φυσικά, τίποτα δεν αντικαθιστά τη διά ζώσης εκπαίδευση που θα δώσει ο δάσκαλος στο παιδί, αλλά ζούμε στην ψηφιακή εποχή και η κρίση του Covid-19 απόδειξε την αναγκαιότητα του να μπορούμε με ευχέρεια να χρησιμοποιούμε τη νέα τεχνολογία. Η τεχνολογία δεν θα αντικαταστήσει τον δάσκαλο, αλλά θα τον ενδυναμώσει για να μπορέσει να επιτελέσει καλύτερα το λειτούργημά του. Ας μη μείνουμε στα λόγια. Ας προχωρήσουμε σε πράξεις.
*Η κα Ανδρούλα Βασιλείου είναι πρώην Επίτροπος της Ε.Ε. για την Παιδεία, τον Πολιτισμό και τη Νεολαία.
