Του Ανδρέα Ανδρέου
Η παγκόσμια οικονομία το 2020 αναμένεται να έχει τρία κύρια χαρακτηριστικά. Πρώτο χαρακτηριστικό είναι πως το συνολικό παγκόσμιο χρέος θα έχει ανοδική πορεία και την ίδια ώρα η παραγωγικότητα πτωτική πορεία. Δεύτερο χαρακτηριστικό είναι πως οι αναδυόμενες αγορές θα έχουν αναπτυσσόμενη μεγέθυνση λόγω ανάκαμψης μετά από περιόδους οικονομικού άγχους που έχουν βιώσει. Τρίτο χαρακτηριστικό είναι το πως η παγκόσμια οικονομία θα έχει ελαφριά αλλά εύθραυστη ανάκαμψη.
Το μόνο σίγουρο λάθος στην πιο πάνω παράγραφο είναι η χρήση του μορίου «θα» που σχηματίζει ρηματικούς τύπους που δηλώνουν βεβαιότητα. Δεν υπάρχει τίποτα βέβαιο και δη σε μια παγκόσμια οικονομία η οποία λειτουργεί με ένα κλικ πριν το άπειρο αλγόριθμους που επηρεάζονται μεταξύ άλλων από διασυνοριακές συρράξεις, γεωπολιτικές ανακατατάξεις, μεταλλάξεις οικονομικών και εμπορικών συμμαχιών, κορωνοϊούς και τα συναφή, ακραία φυσικά φαινόμενα και θεομηνίες, με τη λίστα να είναι πραγματικά ατελείωτη και μεταβαλλόμενη σε ημερήσια βάση.
Γι’ αυτό και στον κόσμο της οικονομετρίας λέμε πως το τι ουσιαστικά κάνουμε είναι να προβλέπουμε το παρελθόν, όχι το μέλλον! Και σκεφτείτε το για λίγο. Έχουμε στοιχεία για διάφορες μεταβλητές που έχουν ήδη συμβεί και καταγραφεί. Στην καλύτερη περίπτωση θα καταφέρουμε να κτίσουμε ένα οικονομετρικό μοντέλο το οποίο θα εξηγεί όσο καλύτερα γίνεται αυτές τις ιστορικές καταγραφές. Θεωρητικά, αν τα μοντέλα μας είναι οικονομικά και στατιστικά σωστά, τότε μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε να δώσουμε κάποιες προβλέψεις για το «μέλλον».
Ναι αλλά αυτό μπορεί να αναμένεται να ισχύει μόνο αν η ραχοκοκαλιά του μοντέλου όντως συνεχίζει και στο μέλλον. Εάν η ίδια η ραχοκοκαλιά μεταβάλλεται και αυτή, τότε το αρχικό μας μοντέλο δεν είναι χρήσιμο στο να μας δίνει ασφαλείς προβλέψεις για το μέλλον. Έτσι λοιπόν σε ένα μεταβαλλόμενο και ρευστό περιβάλλον όπως είναι η παγκόσμια οικονομία, ή μια εθνική οικονομία ή ακόμα και τομείς μιας εθνικής οικονομίας, δεν μπορούμε με ασφάλεια να δίνουμε με σιγουριά προβλέψεις. Γι’ αυτό και η κάθε πρόβλεψη δίδεται με ένα σωρό υποθέσεις και επιφυλάξεις. Παρόλα αυτά, η οικονομετρία είναι ίσως η πιο σημαντική πτυχή των οικονομικών επειδή βοηθά τα μέγιστα στο να κατανοηθούν οι τρόποι λειτουργίας της οικονομίας σε μακροοικονομικό και μικροοικονομικό επίπεδο και είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στο να εφαρμόζονται και να αναπροσαρμόζονται πολιτικές που έχουν αντίκτυπο στην οικονομία και άρα κατ’ επέκταση στον κόσμο.
Έχοντας αυτά υπόψη, πάντα ανταποκρίνομαι με σκεπτικισμό σε ερωτήματα του στυλ «…Εε; …. Πώς βλέπεις τα πράγματα φέτος…;». Ένα ερώτημα, μυρίων απαντήσεων, πλην όμως μιας η οποία είναι αυτονόητη στο άτομο που έχει τα αφτιά και τα μάτια του ανοιχτά στο τι συμβαίνει γύρω του.
Μπορεί η Κυπριακή οικονομία να είναι απλά μια σιλικόνη κάποιου «τζιουβά» (δακτυλίου στεγανοποίησης) της μηχανής που ονομάζεται παγκόσμια οικονομία. Πλην όμως έχει και αυτή τη σημασία της, τόσο αυτή ως προς τη μηχανή, αλλά και η μηχανή ως προς αυτήν. Στον κόσμο της μηχανικής, αλήθεια πόσες και πόσες μηχανές κάηκαν λόγω ενός χαλασμένου «τζιουβά» αλλά και πόσοι «τζιουβάδες» καταστράφηκαν από τη ζέστη της μηχανής; Αμέτρητες οι περιπτώσεις.
Γι’ αυτό όταν ακούμε πως η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να έχει εύθραυστη μεγέθυνση, εμείς εδώ κάτω θα πρέπει ήδη να λαμβάναμε μέτρα θωράκισης της έτσι ώστε να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τυχόν προκλήσεις. Και η θωράκιση δεν μπορεί να είναι μόνο λεκτική. Είναι αυτό που λέμε για πραγματική εισαγωγή και ανάπτυξη σύγχρονων δομών σε όλη τη ραχοκοκαλιά του κράτους και επένδυσης στην παιδεία, στην εκπαίδευση, στην υγεία, στη τεχνολογία για να αναφέρω μόνο μερικά.
