Του Γιάννη Ιωάννου
Στην βιογραφία του Σαλαντίν, ο βιογράφος του, Μπάχα αλ Ντιν Ιμπν Σαντάντ, εξιστορεί πώς η πανστρατιά του χαρισματικού μουσουλμάνου πολιτικού και στρατιωτικού ηγέτη έκανε επιδρομές στην Κύπρο, στην ανάπαυλα μεταξύ των μεγάλων συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή με τα χριστιανικά μεσαιωνικά βασίλεια. Ήταν μια διαφορετική Ανατολική Μεσόγειος τον 12ο αιώνα, εν μέσω σταυροφοριών. Ο Σαλαντίν έμεινε στην ιστορία όχι μόνο ως ένας χαρισματικός ηγέτης στην περιοχή του Λεβάντ, αλλά και ως ο άνθρωπος που κατατρόπωσε τον Γκυ ντε Λουζινιάν, τον ιδρυτή του βασιλείου της Κύπρου, στην περίφημη μάχη του Χαττίν, το 1187.
Σε ένα κεφάλαιο της βιογραφίας του, ο Σαντάτ εξιστορεί το πόσο μεγάλη εντύπωση έκανε στα στρατεύματα του Σαλαντίν –που λεηλατούσαν σε ευκαιριακές επιδρομές τα κυπριακά παράλια– η «παντελής απουσία, στο νησί, αποχετευτικού συστήματος» σε αντίθεση με τις μεγάλες πόλεις του χαλιφάτου των Αγιουβιδών. Στο εν λόγω χαλιφάτο ανήκε, τον 12ο αιώνα, μία από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου: το Χαλέπι της Συρίας, το αποχετευτικό σύστημα του οποίου, ο «Καντακουζηνός» από το γνωστό τηλεοπτικό σίριαλ, θα το κατέτασσε μεταξύ των αρχαιοτέρων του ανθρώπινου πολιτισμού.
Το 2016, στο Χαλέπι της Συρίας έγινε μία από τις μεγαλύτερες μάχες του συριακού εμφυλίου. Για την ακρίβεια κορυφώθηκε μια μάχη που ξεκίνησε το 2012 μεταξύ των δυνάμεων του Άσαντ και της συριακής αντικαθεστωτικής αντιπολίτευσης. Τον Δεκέμβριο του 2016 η πόλη ανακτήθηκε από τις δυνάμεις του καθεστώτος Άσαντ μετά από σφοδρούς βομβαρδισμούς της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας. Κανείς δεν έχει υπολογίσει τις συνολικές ανθρώπινες απώλειες αυτής της μάχης. Οι εκτιμήσεις όμως κάνουν λόγο για απώλειες που αγγίζουν, συνολικά επί αμάχων και ενόπλων, τις 100.000. Η πτώση του Χαλεπιού, όπως συνηθίζεται να λέγεται στη βιβλιογραφία του συριακού εμφυλίου, δημιούργησε το 2016 μία από τις μεγαλύτερες προσφυγικές ροές του 21ου αιώνα. Που κορυφώθηκε στο πλαίσιο της μεγαλύτερης προσφυγικής κρίσης που ξέσπασε, ήδη από το 2015, εντός της Ευρώπης.
Η Κύπρος από τα τέλη του 2015 βρέθηκε και αυτή στο επίκεντρο προσφυγικών ροών. Διά θαλάσσης ή κατά μήκος της πράσινης γραμμής από αφύλακτα σημεία της νεκρής ζώνης. Μια πενταετία μετά η Κυπριακή Δημοκρατία, που μετρούσε ήδη μια κοινότητα Σύρων πολύ πριν από την έναρξη του πολέμου στην χώρα, το 2011, διαχειρίζεται την πτυχή της προσφυγικής κρίσης με τον χειρότερο δυνατό τρόπο ως προς τη διάσταση που εδράζεται στο χαρτοφυλάκιο του αρμόδιου υπουργείου, αυτού του Εσωτερικών. Του υπουργείου που βρέθηκε στο επίκεντρο της κριτικής για το σκάνδαλο των χρυσών διαβατηρίων. Μια χώρα όπου οι κάτοικοί της περπάτησαν από τις «χωράφες της Κυθρέας» για να καταλήξουν στη σημερινή, γεμάτη από ζωή, λεωφόρο Κερυνείας, προκειμένου να γλυτώσουν από τις ορδές του Αττίλα και τις βόμβες «Ναπάλμ» γίνονται καθημερινά αποδέκτες μιας ρητορικής περί «ορδών λαθρομεταναστών». Ο κ. Νουρής, ο αρμόδιος ΥΠΕΣ, μιλάει για τζιχαντιστές σε δομή φιλοξενίας μεταναστών, μη ύπαρξη ανηλίκων, και για ένα συρματόπλεγμα στα πρότυπα του Έβρου ενώ αξιακή θέση κάθε πατριώτη Κύπριου πολίτη είναι το σύνθημα «τα σύνορά μας είναι στην Κερύνεια», με το οποίο μεγάλωσαν γενιές και γενιές. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Κούσιος μιλάει «για προστασία της κουλτούρας μας» τη στιγμή που σχεδόν κάθε διαφημιστική ταμπέλα και στο τελευταίο περίπτερο της Τουριστικής περιοχής είναι γραμμένη στα κυριλλικά.
Στη χώρα που κάθε διανομέας φαγητού παγκύπρια είναι ασιατικής καταγωγής, δηλωμένος φοιτητής σε κάποιο κολλέγιο της κακιάς ώρας που ανήκει σε Κύπριο, και που κάθε εγκληματίας το σκάει στα Κατεχόμενα, στο υπουργείο Εσωτερικών στοιβάζονται αιτήσεις ασύλου για χρόνια τη στιγμή που όλοι είδαμε γνωστούς introducers, με τα μάτια μας, στον προαύλιο χώρο του Migration την τελευταία τριετία να εξυπηρετούν πολιτογραφήσεις σε λίγες μόνο εργάσιμες.
Είναι το προσφυγικό, εν δυνάμει, υβριδική απειλή για την Κύπρο λόγω της εργαλειοποίησής του από την Τουρκία; Ασφαλώς. Κάνουμε λάθος να βάζουμε στο ίδιο καζάνι, προσφυγικό και μεταναστευτικό, ενώ παραμένουν δύο ξεχωριστά ως προς τις προκλήσεις ζητήματα; Ναι. Παραμένει η Κύπρος, σε επίπεδο κρατικών capacities, αναποτελεσματική στο να διαχειριστεί τον μεγάλο αριθμό αιτήσεων ασύλου ή πολιτογραφήσεων αλλοδαπών, που διαμένουν μόνιμα στην Κύπρο; Ασφαλώς, σε ένα νησί, που εξορισμού δεν μπορείς να αποδράσεις εύκολα, το προσφυγικό και τα κρίσιμα ζητήματα πέριξ αυτού μετατρέπονται σε άγρα ψήφων από τα συντηρητικά ακροατήρια. Εξ ωσμώσεως μέσω του ρατσισμού. Μακάρι να μην μπούμε σε βάρκες ή να κληθούμε να περάσουμε συρματοπλέγματα. Κι όταν συζητάμε περί αλλοίωσης της κουλτούρας μας να θυμόμαστε και την τουαλέτα στο Χαλέπι.
