Του Πάρη Δημητριάδη
Με τον βίαιο και παρεμβατικό «εξευγενισμό» εντός της πόλης της Λεμεσού να εξακολουθεί να βρίσκεται σε κορύφωση δεν είναι συμπτωματικό που χιλιάδες ντόπιοι νέοι, και όχι μόνο, εξακολουθούν να μένουν στο πατρικό τους ή αναγκάζονται να αναζητήσουν στέγη στα γύρω βουνά ή σε άλλες πόλεις, όπου οι τιμές των σπιτιών, τόσο για ενοίκιο όσο και για αγορά, διατηρούνται ακόμα σε πιο λογικά επίπεδα.
Υπενθυμίζεται ότι ως νεολογισμός ο «εξευγενισμός» είναι γλωσσικό δάνειο από τον αγγλικό όρο gentrification, σύμφωνα με τον οποίο τα παλαιότερα, πιο αδύναμα και οικονομικά ασθενέστερα τμήματα ενός γηγενούς πληθυσμού αντικαθίστανται –μπορείς να πεις και εκτοπίζονται– με συνοπτικές διαδικασίες από ανώτερα οικονομικά στρώματα που για διάφορους λόγους κατακλύζουν μια περιοχή σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Όπως είναι γνωστό, στην Κύπρο γενικότερα και στη Λεμεσό ειδικότερα, το φαινόμενο αυτό εντάθηκε τα τελευταία χρόνια με τη μαζική προσέλευση ανθρώπων από χώρες όπως η Ρωσία, η Ουκρανία, η Λευκορωσία και το Ισραήλ, που λόγω των πολιτικών τους συνθηκών βρήκαν στο νησί μας πρόσκαιρο –ή και μη– καταφύγιο. Ανέκαθεν κι από τα βάθη της ιστορίας ήμασταν άλλωστε πολυπολιτισμικό μέρος και σημείο συνάντησης πολιτισμών. Η Κύπρος είναι το περιβόητο σταυροδρόμι τριών ηπείρων όπως μαθαίναμε στο σχολείο.
Αυτό που δικαίως ξενίζει τον ντόπιο πληθυσμό στην παρούσα φάση είναι το γεγονός ότι το αστικό και κατ’ επέκταση το πολιτικοκοινωνικό μας τοπίο ευρύτερα αλλάζει με τρόπο σχεδόν σχιζοφρενικό, καθώς πέρα από τον κυριολεκτικό εκτοπισμό, που είναι το πρώτο και ουσιαστικότερο πρόβλημα με το οποίο έρχονται αντιμέτωποι οι παλιοί, παραδοσιακοί κάτοικοι, οι αισθητικές και πολιτισμικές προτιμήσεις των νέων κατοίκων επιβάλλονται με μη οργανικό πολλές φορές τρόπο και οι χρήσεις της γης αλλάζουν δραστικά χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες του συνόλου του πληθυσμού.
Δεν είναι ωστόσο όλα μαύρα. Προκύπτουν και ορισμένα θετικά από την έντονη αυτή κινητικότητα, που εκτείνονται από το καθόλου ευκαταφρόνητο γεγονός ότι οι ιδιοκτήτες των ακινήτων –που δεν είναι λίγοι– επωφελούνται σημαντικά από τη μεγάλη αύξηση των τιμών, μέχρι το ότι η πληθώρα των ξένων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών και επενδύσεων προσφέρει ποικιλοτρόπως στην πόλη και στη χώρα. Όσο κι αν ο εξευγενισμός είναι εκ των πραγμάτων δυσάρεστο, αρνητικό και εξόχως προβληματικό κοινωνικό φαινόμενο, θα ήταν στρουθοκαμηλισμός να μην αναγνωρίσουμε τη συμβολή της ξένης επιχειρηματικότητας και δραστηριότητας στη δημιουργία θέσεων εργασίας, καθώς και σε παράπλευρα ζητήματα όπως η διάσωση σημαντικών αρχιτεκτονημάτων.
Το ζωντάνεμα των παλιών εργοστασίων ανάμεσα στα δύο λιμάνια και η ευφάνταστη επαναχρησιμοποίησή τους είναι ενδεικτικά ως παραδείγματα. Μια ολόκληρη, κεντρική κιόλας, περιοχή που για δεκαετίες ήταν εντελώς αφημένη και παραδομένη στη φθορά και στην εγκατάλειψη, μια περιοχή με βαρύ ιστορικό φορτίο για την ιστορία της αστικής Λεμεσού, την τελευταία τριετία, λόγω της σλαβικής προέλευσης επενδύσεων, έχει αλλάξει εντελώς όψη κατορθώνοντας να συγκεντρώσει, ίσως για πρώτη φορά σε τόσο μαζικό επίπεδο, το ετερόκλητο δημογραφικά κοινό της πόλης μαζί στους ίδιους χώρους. Αναφέρομαι στα πρώην εργοστάσια της ΕΤΚΟ, της ΣΟΔΑΠ και της Coca Cola καθώς και στην εμβληματική Αποθήκη Χαρουπιών στην περιοχή των Τσιφλικουδιών, κτιριακά συγκροτήματα τα οποία, αφού ανακηρύχθηκαν διατηρητέα ως εξαίρετα δείγματα του κυπριακού μοντερνισμού –όταν υπουργός Εσωτερικών ήταν η Ελένη Μαύρου– έχουν πλέον γίνει δημοφιλείς πολυχώροι πολιτισμού και ψυχαγωγίας.
Εάν σε αυτό προστεθούν πρωτοβουλίες από τον νυν δήμαρχο Λεμεσού Γιάννη Αρμεύτη, όπως η προχθεσινή, πολύ σημαντική –εκτιμώ, ανακοίνωση για μετατροπή της παραθαλάσσιας Ακταίας Οδού, η οποία βρίσκεται στην ίδια περιοχή με τα παραπάνω πρώην εργοστάσια, σε νέο μόλο που θα απευθύνεται αποκλειστικά σε πεζούς και ποδηλάτες, τότε γίνεται αντιληπτό πως ελπίδες υπάρχουν, αρκεί οι Αρχές, δημοτικές αλλά και εθνικές να κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση: Μια κατεύθυνση και μια συλλογιστική που ως οφείλει, τοποθετεί το συλλογικό συμφέρον ψηλότερα και πάνω από το ιδιωτικό. Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως από άποψη δημόσιων χώρων η Λεμεσός των ουρανοξυστών και των μεγάλων ξένων επενδύσεων δεν πάει κι άσχημα, αφού έχει να επιδείξει σειρά πλατειών, πεζοδρόμων αλλά και παραλιών που χρησιμοποιούνται με υγεία από το σύνολο του πληθυσμού.
Σε καμία περίπτωση δεν ισχυρίζομαι πως τα σοβαρά προβλήματα παύουν να υφίστανται. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του ζητήματος με την κοινωνία των διαφορετικών ταχυτήτων οφείλει να παραμείνει προτεραιότητα νούμερο ένα. Τα φοβικά όμως σύνδρομα της σύγχρονης «ιντελιγκέντσιας» της χώρας όπως κι οι ντε φάκτο προκαταλήψεις για ολόκληρους λαούς απλώς επειδή τυχαίνει να έχουν συγκεκριμένη φυλετική καταγωγή ίσως, λέω ίσως, στο τέλος της ημέρας να μη διαφέρουν και πάρα πολύ από αντίστοιχες πρώτου επιπέδου ακροδεξιές προκαταλήψεις. Στην τελική, είτε αντιμετωπίζεις τον απέναντί σου και τον διπλανό σου πρώτα ως άνθρωπο και ύστερα ως οτιδήποτε άλλο, είτε όχι.
