Διάβαζα τις προάλλες ότι μετά από μήνες συζητήσεων, 17 Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές συναίνεσαν ώστε να προχωρήσουν οι διαδικασίες τελικής συνομολόγησης και έγκρισης του νομοσχεδίου-μαμούθ, ύψους 1,2 τρισ. δολαρίων, με το οποίο η κυβέρνηση των Δημοκρατικών θα εκσυγχρονίσει βασικές δημόσιες υποδομές στις ΗΠΑ. Οι Ρεπουμπλικάνοι, μεταξύ άλλων και ο πρώην συνεργάτης του προέδρου Τραμπ, Μιτς Μακκόνελ, υπερψήφισαν μαζί με τους 50 γερουσιαστές των Δημοκρατικών για την προκαταρκτική έγκρισή του, αποτρέποντας την περαιτέρω άσκοπη διαβούλευση. «Έχει όλες τις πιθανότητες να αποτελέσει (το νομοσχέδιο) ένα success story για τη χώρα» δήλωσε αμέσως μετά την ψηφοφορία ο κ. Μακκόνελ, που μετά το εκρηκτικό κλίμα διχασμού της προεδρίας Τραμπ, η κίνησή του στέλνει πολλαπλά μηνύματα.
Ας πάμε τώρα στα δικά μας. Σε κάθε ζήτημα που καλούμαστε να διαχειριστούμε, γινόμαστε μάρτυρες ανταλλαγής κλισέ συνθημάτων, κατάθεσης μη ρεαλιστικών προτάσεων και αλληλοκατηγορίες οπαδικού χαρακτήρα, με αποτέλεσμα η πόλωση και ο διχασμός να διαχέονται σε κοινωνικό επίπεδο. Να πιάσουμε την πανδημία, τα μέτρα αποστασιοποίησης και τους εμβολιασμούς; Το ΓεΣΥ που συζητούνταν 30 χρόνια; Την κρίσιμη μεταρρύθμιση στην τοπική αυτοδιοίκηση που κατάντησε κωμωδία ή το Κυπριακό που πάει από ήττα σε ήττα; Παντού μετράμε υπέρμαχους και πολέμιους, χωρίς να παρεμβαίνει μια θεσμική φωνή της λογικής που να επαναφέρει τον ορθολογισμό στον δημόσιο διάλογο. Τρανταχτό παράδειγμα η πρόσφατη απεργία στο λιμάνι Λεμεσού. Για την ιστορία, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων είχαν συμφωνήσει –μάλλον ανεπισήμως– με την εταιρεία DP World να τους δοθεί συλλογική σύμβαση εργοδότησης. Εν τέλει η εταιρεία φέρεται να αρνήθηκε να υπογράψει μια τέτοια σύμβαση ή επιμέρους όρους της, με αποτέλεσμα να οδηγήσει τους λιμενεργάτες στη λήψη δυναμικών μέτρων. Στη συνέχεια παρενέβη η ΟΕΒ, που επανέφερε την πρότασή του για ρύθμιση του δικαιώματος στην απεργία σε ζωτικούς τομείς της οικονομίας. Από κει ξεκίνησε ένα αμετροεπές μπαράζ ανακοινώσεων, δίνοντας την εντύπωση πως ο καθένας διαπραγματεύεται μόνος του.
Ότι το δικαίωμα των εργαζομένων στην απεργία είναι ιερό και αναφαίρετο είναι η μία σταθερά της υπόθεσης. Από την άλλη, κανένα δικαίωμα και καμιά ελευθερία δεν προστατεύεται με απόλυτο τρόπο. Μέχρι πρότινος, κανείς μας δεν θα μπορούσε να φανταστεί για παράδειγμα, ότι η επίδειξη ταυτότητας θα ήταν προαπαιτούμενο για να μπούμε στο τελευταίο μπαράκι της γειτονιάς, αλλά βεβαίως συμβιβαστήκαμε –προσωρινά– για σκοπούς εξυπηρέτησης του αγαθού της δημόσιας υγείας. Η Διεθνής Χάρτα των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, προνοεί ότι τα συμβαλλόμενα κράτη οφείλουν να προστατεύσουν το δικαίωμα στη σύσταση συνδικάτων και το δικαίωμα του προσώπου στην προσχώρηση σε συνδικάτο της επιλογής του. Στο άρθρο 8, διευκρινίζεται ότι το πιο πάνω δικαίωμα δεν επιδέχεται περιορισμούς, παρά μόνο τους προερχόμενους από νόμους που προστατεύουν τα δικαιώματα των ελευθεριών, την εθνική ασφάλεια και τη δημόσια τάξη. Συνεπώς είναι καλό να γνωρίζουμε ότι η σύσταση συντεχνίας ρυθμίζεται ήδη και στην Κύπρο με νομοθεσία, ενώ υπάρχουν ειδικές δικλίδες για το κάλεσμα σε στάση εργασίας. Σηκώνει λοιπόν περαιτέρω περιορισμούς το δικαίωμα στην απεργία, όπως ισχυρίστηκε η ΟΕΒ; Το λιμάνι ως κανάλι τροφοδοσίας της χώρας είναι όντως ζωτικής σημασίας. Μια επ’ αόριστον απεργία σε συνθήκες κρίσης, ενέχει σοβαρά ρίσκα για τη διατροφική μας ασφάλεια. Ρεαλιστικά, όμως, η 24ωρη απεργία που αποφάσισαν αρχικά οι λιμενεργάτες επ’ ουδενί απείλησε την αλυσίδα τροφοδοσίας, αλλά μονάχα προκάλεσε ταλαιπωρία, κόστος και διαφυγόντα κέρδη για την εταιρεία. Συνεπώς οι απειλές και τα προκλητικά δημοσιέυματα για κατάργηση του δικαιώματος στην απεργία, μόνο έλλειψη διάθεσης συνεννόησης έδειχναν.
Η εταιρεία εν τέλει υποχώρησε και υπέγραψε τη συμφωνημένη συλλογική σύμβαση. Θα μπορούσε βεβαίως να αποφύγει την όλη ταλαιπωρία και το κόστος, αν είχε τη διάθεση να φτάσει σε μια συμβιβαστική λύση εξ αρχής. Οι εργοδοτικές οργανώσεις θα πρέπει να ξαναδιαβάσουν πρωτίστως τους δικούς τους κώδικες και αρχές. Η ελεύθερη αγορά της προσφοράς και της ζήτησης, ισχύει και στην περίπτωση της αγοράς εργασίας. Αν θεωρεί για παράδειγμα μια εταιρεία, ότι μπορεί να βρει στο πι και φι έμπειρους υπαλλήλους για να της παρέχουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες με μισθούς πείνας, ας το δοκιμάσει. Η εμπειρία όμως δείχνει ότι ο αυταρχισμός στις εργασιακές σχέσεις μόνο κόστος προκαλεί στον εργοδότη, τόσο σε επίπεδο αντικατάστασης του έμπειρου προσωπικού, όσο και σε απώλεια της καλής φήμης και πελατείας του. Πόσοι εργάτες είναι διαθετειμένοι να εργαστούν με κατώτατο μισθό σε άθλιες συνθήκες; Οπότε λοιπόν ναι η συλλογική σύμβαση, με την παροχή κινήτρων-πλεονεκτημάτων και αξιοπρεπή εισοδήματα, είναι ένα καλό εργαλείο προσέλκυσης ικανού και έμπειρου προσωπικού.Υπάρχει βεβαίως το προηγούμενο της τουριστικής βιομηχανίας, που κατά την κρίση του 2013 εν μέσω τεράστιας ανεργίας κι ενώ ο τουρισμός ελάχιστα πλήγηκε, η ασυδοσία έδινε κι έπαιρνε. Τα ατομικά συμβόλαια συχνά υπερέβεναν κατά 80% των συλλογικών συμβάσεων. Όλα αυτά μέχρι που άνοιξε η αγορά και κανείς δεν ήταν διαθετειμένος να παραμείνει σ’ έναν δύσκολο κλάδο, όπου δεν έβλεπε ανέλιξη, ούτε πρόσφορο έδαφος να κτίσει μια αξιοπρεπή καριέρα. Χωρίς προσωπικό όμως δεν παρέχεται καμία ποιοτική υπηρεσία φιλοξενίας. Οι σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό οδήγησαν τους εργοδότες σε συμφωνία για ενσωμάτωση των βασικών προνοιών της συλλογικής σύμβασης στην νομοθεσία, βελτιώνοντας έτσι σε μεγάλο βαθμό τις συνθήκες εργοδότησης.
Ο σεβασμός του αδύναμου μέρους και η υιοθέτηση της αρχής του «win-win», είναι βασικά συστατικά στοιχεία μιας επιτυχούς διαπραγμάτευσης για το κοινό καλό. Όσο ισχυρός κι αν αισθάνεται κανείς, ποτέ δεν θα είναι ικανός να επιτύχει το μέγιστο, χωρίς την αγαστή συνεργασία και τον σεβασμό όλων των εμπλεκόμενων μερών. Κοντολογίς, πολιτειακοί αξιωματούχοι, θεσμικοί παράγοντες και πολιτικά κόμματα, έχουν την ευθύνη να αναλύουν επαρκώς ένα ζήτημα, να ενημερώνουν τους πολίτες και να ηγούνται σοβαρών πρωτοβουλιών για συναινετικές λύσεις, αντί να τους διχάζουν, σε κερκίδες υπέρμαχων και πολέμιων.
Ο κ. Πάνος Λοΐζου Παρράς είναι οικονομολόγος.
